Cây ổi “thổi” cái nghèo

Để phát triển kinh tế gia đình, những năm gần đây, nhiều hộ dân ở xã Linh Sơn (Đồng Hỷ) đã tích cực thực hiện việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng nhằm tìm ra loại cây phù hợp với đồng đất của địa phương mình. Trong đó, mô hình trồng ổi đã đem lại hiệu quả thiết thực, giúp cho nhiều hộ dân vươn lên làm giàu với thu nhập hàng trăm triệu đồng/năm.

Đúng mùa ổi chín, chúng tôi đến thăm vườn ổi nhà chị Phan Thị Ngoan, ở xóm Thông Nhãn, đây là một trong những hộ có thâm niên trồng ổi lâu năm nhất xã Linh Sơn. Theo chân chị Ngoan len lỏi vào giữa khu vườn, chúng tôi được cảm nhận hương thơm ngan ngát của trái chín và thỏa mắt ngắm nhìn những quả ổi tròn căng, xanh bóng đang vít cành sà xuống sát tay người. Vừa thoăn thoắt hái ổi xếp vào sọt chị Ngoan vừa vui vẻ trò chuyện: Trước đây tôi trồng táo nhưng thu nhập cũng chỉ đủ ăn mà lại vất vả, nhất là lúc thu hoạch, có khi gai táo cào cho xước hết người. Đầu năm 2004, vợ chồng tôi phá bớt một phần diện tích táo đi để trồng thử nghiệm vài chục gốc ổi đào và ổi lê, sau gần một năm chăm sóc ổi theo đúng những quy trình hướng dẫn từ sách, báo và các hộ trồng ổi đi trước thì gia đình tôi bắt đầu được thu hoạch với giá bán 7 nghìn đồng/cân (chính mùa), 15 nghìn đồng đến 20 nghìn đồng/cân (trái mùa). Nhận thấy cây ổi cho thu nhập gấp 2 đến 3 lần trồng táo mà lại cho quả quanh năm nên cuối năm 2005 nhà tôi đã chuyển đổi toàn bộ 5.000m2 trồng táo sang trồng ổi. Hiện nay, cây ổi mang lại cho gia đình tôi khoảng 150 triệu đồng tiền lãi/năm.

Rời nhà chị Ngoan, chúng tôi đến thăm “vua ổi” Nguyễn Văn Tuấn, ở xóm Khánh Hòa. Giữa màu xanh bạt ngàn của ổi, cái nóng gay gắt của ngày hè dường như dịu hẳn đi. Dẫn chúng tôi đi tham quan vườn, anh Tuấn cho biết: 5 năm trước, gia đình tôi trồng toàn các loại rau xanh ở khu vườn này nhưng sau nhiều năm rơi vào cảnh rau mất giá dẫn đến thu nhập không ổn định thì tôi bắt đầu nghĩ đến việc chuyển đổi sang loại cây trồng khác có hiệu quả kinh tế hơn. Sau khi thấy một số hộ trong xã “phất” lên nhờ cây ổi, tôi đã bàn với gia đình bỏ toàn bộ cây rau đi và mua 250 gốc ổi Đài Loan, ổi đào về trồng trên diện tích hơn 7.000m2 đất. Đến nay, mỗi vụ ổi chín, gia đình tôi cung cấp cho thị trường trong tỉnh khoảng 20 tấn quả và được thu lãi gần 200 triệu đồng/năm, cao gấp 3 đến 4 lần so với trồng rau. 

Theo kinh nghiệm trồng ổi của chị Ngoan và anh Tuấn thì trồng và chăm sóc ổi không khó, tuy nhiên việc làm vườn đòi hỏi sự cần mẫn, tốn nhiều công sức. Muốn ổi đạt chất lượng cao, cho quả to cần phải thực hiện theo đúng quy trình từ cách trồng cho đến cách chăm bón cây. Thông thường, mỗi cây ổi được trồng cách nhau khoảng 3m, Sau khi đặt cây vào hố đã đ­ược đào sẵn thì lấp đất có trộn phân chuồng vừa quá mặt bầu cây chiết rồi cắm cọc buộc giữ và t­ưới đẫm nước cho cây. Đến khi cây ra hoa cần thường xuyên vun gốc, xới tơi đất để rễ cây ổi dễ phát triển, đồng thời cắt đi những cành lá sát chân gốc để tạo sự thhông thoáng cho cây và giúp cây nuôi quả. Khi quả non có đường kính khoảng 2 đến 3cm thì bắt đầu phun thuốc diệt côn trùng, qua 15 ngày phải dùng bao ni-lông để bọc từng quả một, nhằm tránh bị bướm chít đẻ trứng, sau đó nở thành con ròi đục trong quả hay các loại nấm, ghẻ làm thối quả. Những quả ổi được bọc cẩn thận nhìn cũng bắt mắt và dễ tiêu thụ hơn. Cây ổi cho quả vào 2 đợt chính là từ tháng 6 đến tháng 9 và từ tháng 11 đến tháng 2 (tính theo Dương lịch). Hiện tại, ổi chính vụ có giá bán từ 10 nghìn đồng đến 15 nghìn đồng/kg, ổi trái vụ có giá từ 25 nghìn đồng đến 30 nghìn đồng/kg.

Trao đổi với chúng tôi về thế mạnh của cây ổi trên đất Linh Sơn, ông Nguyễn Chu Việt, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: Do phù hợp với thổ nhưỡng nên ổi ở Linh Sơn cho quả rất giòn, ngọt và dày cùi. Khoảng gần chục năm trước, việc trồng ổi chỉ xuất hiện ở vài hộ với mục đích lấy quả để ăn chơi, sau khi đem bán thử thấy được giá thì mọi người mới nghĩ đến việc nhân rộng giống cây trồng này tại vườn nhà để phát triển kinh tế gia đình. Từ năm 2010, diện tích ổi của xã bắt đầu được tăng lên nhanh chóng. Trước đó, toàn xã chỉ có gần 5ha ổi thì nay đa tăng lên hơn 20ha với khoảng 100 hộ trồng. Giống ổi được bà con trồng nhiều là ổi Đài Loan, Thanh Hà, lê, Đào, trong đó tập trung ở các xóm như: Làng Phan, Núi Hột, Linh Chử, Thông Nhãn, Khánh Hòa… Đến nay, các hộ dân vẫn đang tiếp tục nhân rộng diện tích ổi trong xã.

Toàn xã Linh Sơn hiện có 2.270 hộ, trong đó còn 246 hộ nghèo, trung bình mỗi năm xã giảm được khoảng 20 hộ nghèo. Có thể nói, cây ổi đã trở thành cây kinh tế góp phần xóa đói giảm nghèo ở xã và giúp cho đời sống của bà con ngày càng được nâng lên. Tuy nhiên, sản phẩm ổi Linh Sơn hiện vẫn đang gặp khó khăn trong việc ổn định đầu ra. Do đó, để cây ổi phát triển bền vững, tránh tình trạng người dân bị thương lái ép giá thì chính quyền xã cần quan tâm, chủ động hơn nữa trong việc quản lý, liên kết với các doanh nghiệp để hỗ trợ tổ chức thu mua cho nông dân, nhất là trong những thời điểm chính vụ.