Tiếp cận công nghệ sản xuất xi măng bằng “đá đen”

Thời gian qua, sản phẩm xi măng mang thương hiệu Vinacomin Quán Triều của Công ty cổ phần Xi măng Quán Triều đã được đông đảo người tiêu dùng ưa chuộng bởi chất lượng tốt, thời gian đông kết nhanh và cường độ cao. Tuy nhiên, ít người biết được rằng, sản phẩm này được tạo ra từ công nghệ sản xuất xi măng đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam - công nghệ “Đốt đá vôi tận thu trong quá trình sản xuất than có chứa chất cháy”.

Công ty CP xi măng Quán Triều được khởi công xây dựng trên tổng diện tích 20,4ha tại địa bàn xã An Khánh (Đại Từ) vào cuối năm 2008 và chính thức đi vào sản xuất vào đầu năm 2011. Về mặt bản chất, Công ty vẫn sử dụng công nghệ sản xuất xi măng lò quay - công nghệ sản xuất xi măng hiện đại của châu Âu. Tuy nhiên, điều đặc biệt là từ trước tới nay, các công ty sản xuất xi măng (kể cả bằng công nghệ lò quay hay lò đứng) tại Việt Nam đều sử dụng đá vôi (đá trắng) từ các núi đá vôi để sản xuất, duy nhất chỉ có Công ty CP xi măng Quán Triều sử dụng đá vôi bỏ đi của quá trình khai thác than (đá đen) của Mỏ than Khánh Hòa. Theo nhiều chuyên gia trong ngành công nghiệp nặng thì công nghệ này là một bước tiến lớn vì đã góp phần giảm lượng đất đá thải từ Mỏ than Khánh Hòa. Đồng thời, mở ra hướng xử lý đất, đá thải, bảo vệ môi trường tại một số mỏ than của nước ta - điều mà nhiều chuyên gia môi trường vẫn đau đầu tìm lời giải bấy lâu nay.

Đối với quá trình sản xuất xi măng, đá vôi là nguyên liệu chính (chiếm khoảng 75% đến hơn 80%), việc thay đổi bản chất của loại nguyên liệu này sẽ ảnh hưởng toàn bộ công nghệ sản xuất xi măng. Vì vậy, để tạo ra được sản phẩm xi măng từ loại đá này, các chuyên gia hàng đầu thế giới đã nghiên cứu, sản xuất thử nghiệm nhiều năm, sau đó mới thiết kế và chính thức xây dựng Công ty. Cũng vì sở hữu công nghệ “độc” mà dây chuyền thiết bị sản xuất của Công ty có nhiều khác biệt so với các Công ty xi măng sử dụng công nghệ lò quay khác. Ông Đỗ Ngọc Huy, Phó Giám đốc Kỹ thuật công nghệ của Công ty cho biết: Công ty sử dụng công nghệ sản xuất xi măng lò quay phương pháp khô hiện đại của châu Âu với các thiết bị công nghệ đồng bộ, hệ thống kiểm tra, đo lường, điều chỉnh và điều khiển tự động, công suất 2.000 tấn clinker/ngày tương đương 818.400 tấn xi măng/năm. Bởi vì nguyên liệu sử dụng là đá thải của mỏ than có hàm lượng chất cháy nhất định nên hệ thống tháp trao đổi nhiệt 5 tầng, Canxino (thiết bị nung nguyên liệu trước khi vào lò quay) có nhiều điểm khác biệt.

Bên cạnh một vài khác biệt về thiết bị, tính chất đặc biệt của nguyên liệu đá vôi Mỏ than Khánh Hòa cũng khiến quy trình kiểm soát sản xuất của Công ty không giống với các công ty khác. Ngay trong khâu sản xuất đầu tiên - khâu kiểm soát chất lượng đá vôi, trong khi phần lớn các công ty sản xuất xi măng “nhàn hạ” thì Công ty CP xi măng Quán Triều lại phải dồn nhiều cán bộ có trình độ chuyên môn cao. Bởi lẽ, đá vôi để sản xuất xi măng phải có hàm lượng canxi oxit lớn hơn 47,6%, trong khi Mỏ than Khánh Hòa có khai trường rộng, nhiều vỉa, tầng khác nhau, hàm lượng canxi oxit trong đá không đồng đều. Để kiểm soát chất lượng đá, Công ty đã thành lập Phòng Vật liệu, tập trung các kỹ sư có trình độ chuyên môn bám sát khai trường, liên tục khảo sát, lấy mẫu, chọn lọc mẫu tỉ mỉ. Công ty cũng phối hợp với Mỏ than Khánh Hòa quy hoạch 2 khu vực đổ đá (một tại Mỏ than Khánh Hòa, một tại Công ty), cử các cán bộ giàu kinh nghiệm giám sát để kiểm soát chất lượng đá vôi bảo đảm yêu cầu.

Ngoài ra, Phòng Kỹ thuật công nghệ của Công ty cũng xây dựng quy trình kiểm soát đá và các nguyên vật liệu rất chi tiết. Trong đó, điểm lấy mẫu, phương pháp, tần suất lấy mẫu được quy định khoa học hợp lý, bài toán công nghệ cũng được tính toán và kiểm soát chặt chẽ, linh hoạt. Tuy nhiên, để có được quy trình sản xuất nhuần nhuyễn, sản phẩm xi măng chất lượng cao, ổn định như hôm nay, tập thể cán bộ của công ty đã dồn nhiều sức lực, tâm huyết. Bà Trần Thị Thái Nguyên, Trưởng phòng Kỹ thuật công nghệ của Công ty cho biết: Đây là công nghệ rất mới, thậm chí cán bộ nhiều năm kinh nghiệm tại Công ty sản xuất xi măng khác về đây còn cảm thấy bỡ ngỡ. Nhưng may mắn là đội ngũ cán bộ của Công ty phần lớn là các kỹ sư, cử nhân của các trường đại học hàng đầu trong nước, nhiều người được đào tạo tại nước ngoài, có tâm huyết, ngày đêm lăn lộn với Công ty nên đã nhanh chóng làm chủ công nghệ.

Từ việc làm chủ dây chuyền công nghệ mới, Công ty CP Xi măng Quán Triều đã duy trì hoạt động sản xuất ổn định, từng bước khẳng định chất lượng sản phẩm và dần chiếm lĩnh được các thị trường khác nhau. Với màu sắc xi măng đẹp, chất lượng đảm bảo, thời gian đông kết nhanh, cường độ cao, đáp ứng nhu cầu thị hiếu của người tiêu dùng, tính đến nay, xi măng Quán Triều đã có mặt ở hầu hết các tỉnh phía Bắc như: Hà Nội, Thái Nguyên, Bắc Giang, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc… Trong 2 năm (2012 và 2013), Công ty đã sản xuất và tiêu thụ được 1.245 tấn sản phẩm xi măng, clinker, đạt tổng doanh thu trên 998 tỷ đồng, nộp ngân sách gần 28 tỷ đồng, tạo việc làm ổn định cho gần 400 lao động với mức thu nhập bình quân trên 4,8 triệu đồng/người/tháng.

Như vậy, sự ra đời của Công ty CP Xi măng Quán Triều không chỉ đóng góp cho ngân sách địa phương mà còn góp phần thực hiện chiến lược phát triển sản xuất kinh doanh, an sinh xã hội của tỉnh ta. Việc sử dụng nguồn nguyên liệu từ đá vôi tận thu trong quá trình khai thác than của Mỏ than Khánh Hòa đã góp phần giảm diện tích đổ thải, tiết kiệm tối đa tài nguyên, đất đai, giảm ô nhiễm môi trường.