Giảm nghèo từ trồng cây tre phấn

Nhiều năm qua, xã Hợp Tiến, huyện Đồng Hỷ đã chú trọng khuyến khích người dân trồng cây tre phấn để phát triển kinh tế gia đình. Cách làm này đã mang lại hiệu quả rõ rệt, góp phần đưa thu nhập bình quân đầu người của xã Hợp Tiến đạt 15 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 51% (năm 2006) xuống còn 29,8% vào cuối năm 2013.

Đến xã Hợp Tiến vào thời điểm đầu tháng 5, chúng tôi bắt gặp màu xanh ngút mắt của những cây tre phấn đang chuẩn bị tới kỳ thu hoạch. Ông Triệu Văn Đồng, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: Bắt đầu bén rễ ở đất Hợp Tiến từ năm 1991, cây tre phấn rất phù hợp với chất đất đồi rừng ở xã nên có ưu điểm là phát triển tốt, gióng dài, dẻo dai. Ban đầu, chỉ có một vài hộ trồng để phục vụ nhu cầu đan lát, làm nhà, làm chuồng chăn nuôi trong gia đình. Đến nay, cây tre phấn trở thành nguồn hàng hóa có giá trị kinh tế cao, góp phần tích cực giúp bà con ở đây xóa đói, giảm nghèo.

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, Hợp Tiến là xã vùng xa của huyện Đồng Hỷ, có diện tích 5,4 nghìn ha, trong đó 3/4 là đất đồi rừng. Toàn xã có trên 1,5 nghìn hộ với gần 6,5 nghìn nhân khẩu, trong đó có đến 2/3 là đồng bào dân tộc thiểu số (chủ yếu là người dân tộc Dao). Là xã thuần nông, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn, năm 2006-2011, tỷ lệ hộ nghèo chiếm hơn 50% số hộ. Giai đoạn này, nhận thấy cây tre phấn ở Hợp Tiến được nhiều nhà máy, cơ sở tìm mua làm nguồn nguyên liệu sản xuất tăm tre, chân hương, đũa, đan lát đồ thủ công mỹ nghệ… trong khi đó, xã có diện tích đất đồi rừng rộng, rất phù hợp với việc trồng cây tre phấn, Đảng bộ xã đã họp và ra nghị quyết, quyết tâm việc trồng cây tre phấn trên vùng đất đồi ở Hợp Tiến: Mỗi năm trồng mới từ 3-4ha tre phấn. Đồng thời, khuyến khích đội ngũ cán bộ, đảng viên của xã gương mẫu đi đầu trồng mới cây trồng này, sau đó, dựa vào hiệu quả thu được từng bước vận động người dân chuyển đổi những diện tích đất đồi trồng cây ăn quả, lâm nghiệp không có giá trị kinh tế cao sang trồng cây tre phấn… Những cách làm trên đã được bà con hưởng ứng tích cực. Từ chỗ chỉ có trên 100 hộ trồng tre phấn với diện tích không đáng kể thì đến hết năm 2013, xã có gần 1,4 nghìn hộ (chiếm trên 90% số hộ trong xã) trồng cây tre phấn với diện tích lên tới gần 400 ha.

Nhờ trồng cây tre phấn mà nhiều gia đình trở nên khá giả. Điển hình như gia đình ông Triệu Văn Tiến, dân tộc Dao, ở xóm Mỏ Sắt. Trước kia, gia đình ông Tiến là hộ nghèo, xoay sở với nuôi gà, trồng cây vải thiều mà vẫn không đủ ăn. Đến năm 2006, nghe theo vận động của cán bộ xã, gia đình ông Tiến đã cuốc hố trồng 4 ha cây tre phấn. Với diện tích tre phấn này, mỗi năm gia đình ông Tiến bán ra được 68 tấn cây, doanh thu đạt 170 triệu đồng, trừ hết chi phí, gia đình ông được lãi khoảng 130 triệu đồng/năm. Ông Tiến cho biết: Cây tre phấn cùng họ với tre, mai, vầu có đặc điểm rất dễ trồng, không cần chăm bón cầu kỳ. Chỉ cần phát quang đồi bãi, xới đất, đào hốc rồi giâm mầm cây, khi mưa xuống là cây sẽ nẩy mầm và phát triển. Sau 5 năm thì mỗi gốc tre phấn bắt đầu cho thu hoạch, trung bình mỗi năm từ 1 đến 2 lần. Những năm trước gia đình chúng tôi rất nghèo, nhiều lúc thiếu gạo ăn. Nhờ cây tre phấn, mà nay gia đình tôi đã thoát nghèo, xây được nhà khang trang, và vươn lên trở thành hộ khá trong xóm, nuôi được các con ăn học. Bây giờ cây tre phấn đã trở thành cây nuôi sống cả gia đình tôi cũng như nhiều hộ dân trong xóm. Cuộc sống của chúng tôi đã khá hơn nhiều, không còn vất vả như trước.

Bên cạnh trồng cây tre phấn, nhiều hộ gia đình trong xã đã mạnh dạn đầu tư xây dựng nhà xưởng để sản xuất tăm, đũa chất lượng cao, chân hương để bán ra thị trường trong nước. Gia đình anh Mai Xuân Anh, xóm Suối Khách là một ví dụ. Sau nhiều năm trồng tre phấn bán cho các bạn hàng ở Bắc Giang, Bắc Ninh thu mua làm tăm tre, anh đã mày mò tìm hiểu cách làm. Đến năm 2011, gia đình anh mạnh dạn vay thêm vốn ngân hàng, đầu tư hết vốn liếng gần 1 tỷ đồng để xây dựng nhà xưởng và mua dây chuyền máy gồm máy cưa, đục, vót, sấy, tách để sản xuất tăm, đũa chất lượng cao, chân hương... Gia đình anh đã trả được hết nợ ngân hàng và xây được nhà khang trang. Hiện, cơ sở sản xuất của gia đình anh còn giải quyết việc làm ổn định cho 9 công nhân với mức thu nhập trung bình 2,8 triệu đồng/người/tháng.

Ngoài gia đình anh Mai Xuân Anh, hiện trong xã còn có 4 cơ sở sản xuất và 3 cơ sở sơ chế nguyên liệu từ cây tre phấn. Các cơ sở này giải quyết việc làm ổn định cho khoảng 300 người dân trong xã, với mức lương bình quân 2,7 triệu đồng/người/tháng.

Hiện, cây tre phấn đã có mặt tại 10/10 xóm của xã Hợp Tiến. Mỗi năm người dân trong xã bán ra khoảng 6,8 nghìn tấn cây phấn cho các nhà máy, cơ sở sản xuất tăm tre, chân hương, đũa, thủ công mỹ nghệ… trong và ngoài tỉnh. Với giá bán vào thời điểm này khoảng 2,5 triệu đồng/tấn, doanh thu từ cây tre phấn đạt khoảng 17 tỷ đồng/năm. Như vậy, diện tích cây tre phấn cho thu lãi khoảng 40 đến 50 triệu đồng/ha, cao gấp 5 lần so với trồng cây keo.

Ông Triệu Văn Đồng, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục khuyến khích bà con tham gia mở các xưởng sản xuất, sơ chế các sản phẩm từ cây tre phấn, chứ không dừng lại ở bán cây như hiện tại. Đây là một hướng đi đúng để bà con trong xã xóa đói, giảm nghèo, nâng cao thu nhập và thực hiện thành công chương trình xây dựng nông thôn mới vào năm 2020.