Cụm công nghiệp “treo”: Nhìn từ thực tế tại huyện Đồng Hỷ

Trên địa bàn huyện Đồng Hỷ có 5 cụm công nghiệp (CCN) với tổng diện tích đất quy hoạch lên tới 237ha, trong đó có 3 cụm đã được phê duyệt quy hoạch chi tiết từ những năm 2008-2009. Tuy nhiên, việc xây dựng hạ tầng và thu hút đầu tư vào các CCN của huyện nhiều năm qua vẫn “giậm chân tại chỗ”.

 3 CCN đã được phê duyệt quy hoạch chi tiết gồm: CCN Quang Sơn (74ha), CCN Nam Hòa (35,56ha) và CCN Đại Khai, xã Minh Lập (28ha). Ngoài ra, CCN Quang Sơn 2 chưa có quyết định thành lập, CCN Quang Trung - Chí Son cũng chưa có quyết định thành lập và quy hoạch chi tiết. Việc xây dựng các CCN này nhằm tăng cường công tác quản lý Nhà nước cũng như thúc đẩy phát triển công nghiệp, nhất là công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản, vật liệu xây dựng tại huyện Đồng Hỷ; phù hợp với định hướng phát triển công nghiệp của huyện, của tỉnh, được nhân dân trong vùng quy hoạch và chính quyền địa phương đồng thuận, ủng hộ.

Nhưng từ khi được cấp phép đến nay, các chủ đầu tư hạ tầng hầu như không triển khai, hiện trạng các vùng đất quy hoạch vẫn như ban đầu. Điều này ảnh hưởng không tốt đến môi trường đầu tư và kết quả thu hút đầu tư trên địa bàn (hiện chỉ có 3 dự án đang hoạt động trong các CCN của huyện - đã có trước khi thành lập CCN; tỷ lệ lấp đầy bình quân chỉ đạt 8%). Đồng thời gây khó khăn cho chính quyền địa phương trong quản lý quy hoạch và làm ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân trong vùng dự án.

Xin nêu ví dụ trường hợp CCN Nam Hòa. CCN này được UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch chi tiết tháng 12-2008, do Hợp tác xã Công nghiệp và Vận tải Chiến Công làm chủ đầu tư hạ tầng. Theo định hướng thì CCN Nam Hòa sẽ thu hút những nhà đầu tư thứ cấp xây dựng các nhà máy, xí nghiệp chuyên chế biến quặng sắt và các sản phẩm từ quặng sắt. Nhưng nhiều năm trôi qua, chủ đầu tư không triển khai Dự án.

Ông Trần Gia Cát, Chủ tịch UBND xã Nam Hòa cho biết: Quy hoạch đã được công bố nhưng chủ đầu tư không triển khai nên xã gặp khó khăn trong việc quản lý quy hoạch. Trong khu vực Dự án có hàng chục hộ dân sinh sống, họ luôn có nhu cầu xây mới, sửa chữa nhà ở, chia tách, chuyển nhượng đất đai, hoặc đề nghị được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (theo quy định thì các hoạt động này đều không được phép hoặc bị hạn chế khi đã công bố quy hoạch). Người dân đã nhiều lần đề nghị cơ quan chức năng và chủ đầu tư trả lời rõ ràng về việc có hay không triển khai Dự án, để họ yên tâm sinh sống và sản xuất. Không những thế, việc này còn tạo ra khó khăn, lúng túng cho xã trong quá trình quy hoạch và thực hiện quy hoạch xây dựng nông thôn mới.

Được biết, với những hoài nghi về khả năng thu hút nhà đầu tư thứ cấp vào CCN Nam Hòa và một số nguyên nhân khác, năm 2012, Hợp tác xã Công nghiệp và Vận tải Chiến Công đã có văn bản trả lại Dự án này. Từ đó đến nay, Dự án CCN Nam Hòa chưa có nhà đầu tư hạ tầng mới và vẫn tiếp tục bị “treo”. Hiện tại, mặc dù CCN Nam Hòa vẫn nằm trong danh sách các CCN của tỉnh nhưng việc quản lý quy hoạch của chính quyền địa phương không thể chặt chẽ như trước, bởi những nhu cầu chính đáng của người dân, trong khi tương lai của CCN này vẫn chưa được xác định một cách rõ ràng.

Tình trạng gần như tương tự cũng diễn ra tại các CCN còn lại trên địa bàn huyện Đồng Hỷ. Theo ông Trần Quyết Thắng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Hỷ thì các nhà đầu tư tỏ ra không mấy lạc quan về khả năng thu hút đầu tư thứ cấp vào các CCN của huyện nên không triển khai xây dựng hạ tầng trước, mà có tâm lý chờ khi có nhà đầu tư thì mới làm. Trong khi đó, tình hình suy thoái kinh tế đã khiến việc thu hút đầu tư vào địa bàn gặp nhiều khó khăn. Ngoài trữ lượng khoáng sản lớn thì huyện Đồng Hỷ gần như không có lợi thế so sánh rõ ràng so với các địa phương khác trong thu hút đầu tư, hạ tầng giao thông chưa đồng bộ và đã xuống cấp. Thời gian tới, huyện sẽ tăng cường đôn đốc các nhà đầu tư hạ tầng triển khai các dự án CCN, đồng thời hoàn tất hồ sơ đề nghị cấp trên bổ sung vào quy hoạch xây dựng một CCN tại xã Hóa Trung (nơi có điều kiện thuận lợi).

Ông Trần Tiến Lung, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Xây dựng Hoàng Long (trụ sở tại phường Cam Giá, T.P Thái Nguyên), chủ đầu tư hạ tầng CCN Quang Sơn bày tỏ: Chúng tôi đã chủ động tiếp xúc, kêu gọi các nhà đầu tư vào CCN Quang Sơn nhưng chưa có kết quả. Các đơn vị khai thác đá trong khu vực không thực sự thiện chí vào CCN, trong khi các nhà đầu tư khác cho rằng giao thông trong vùng không mấy thuận lợi…

Tìm hiểu vấn đề, chúng tôi nhận thấy, tình trạng các CCN đã được quy hoạch nhưng chưa hoạt động, chưa được đầu tư hạ tầng như tại huyện Đồng Hỷ không phải hiếm gặp tại tỉnh ta (13/31 CCN chưa đi vào hoạt động; hiện mới có 12 CCN có nhà đầu tư hạ tầng và chỉ có 4 cụm cơ bản hoàn thành đầu tư hạ tầng). Ngoài nguyên nhân xuất phát từ phía các chủ đầu tư thì có thể nói, vị trí quy hoạch của một số CCN thiếu tính khả thi, không hội tụ đủ các điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư (như khó khăn về giao thông, xa trung tâm hoặc khó có thể đáp ứng hạ tầng để phát triển công nghiệp…).

Hiện nay, Sở Công Thương cùng với các địa phương đang rà soát thực trạng các CCN, qua đó có thể sẽ đề xuất loại khỏi danh sách những cụm thiếu khả thi, hoặc bổ sung quy hoạch xây dựng một số cụm tại những vị trí thuận lợi. Thiết nghĩ, việc này là rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay, đồng thời cơ quan chức năng cũng cần đánh giá năng lực thực sự của các chủ đầu tư hạ tầng, đề xuất thu hồi những dự án “treo” quá lâu, loại bỏ nhà đầu tư có năng lực hạn chế hoặc thiếu thiện chí.