Tỉnh Thái Nguyên triển khai kế hoạch sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) trên địa bàn từ năm 1998. Theo lộ trình đề ra, đến năm 2015, tỉnh ta sẽ hoàn thành việc sắp xếp lại tất cả các DNNN. Đến nay, nhìn lại hơn chục năm triển khai kế hoạch đề ra, kết quả đạt được là rất khả quan.
Thời điểm năm 1998, tỉnh ta có 54 DNNN do UBND tỉnh thành lập với 10 DN sản xuất công nghiệp, 9 DN nông nghiệp, 15 DN xây dựng, 9 DN thương mại, dịch vụ, 5 DN văn hóa, y tế, giáo dục và 6 DN hoạt động trong lĩnh vực khác. Để thực hiện theo đúng lộ trình, Ban Đổi mới và phát triển DNNN của tỉnh đã xây dựng kế hoạch sắp xếp, đổi mới DN theo từng giai đoạn cụ thể. Theo đó, có 2 giai đoạn lớn: Giai đoạn I (từ 1998 đến 2005) và giai đoạn II (từ 2006 đến 2015).
Theo đánh giá của Ban Đổi mới và Phát triển DNNN của tỉnh thì trong giai đoạn I, chúng ta đã tiến hành sắp xếp được 48 DN, trong đó cổ phần hóa được 32 DN (có 7 DN do Nhà nước giữ cổ phần chi phối, 9 DN do Nhà nước giữ cổ phần ở mức thấp và 16 DN Nhà nước không nắm giữ cổ phần). Trong giai đoạn này, tỉnh ta đã tiến hành bán 9 DNNN cho tập thể người lao động trong DN để thành lập công ty cổ phần; chuyển 3 DNNN thành công ty TNHH Nhà nước một thành viên; tiến hành sắp xếp, đổi mới quản lý đối với 4 nông, lâm trường quốc doanh sang các dạng công ty và ban quản lý; sáp nhập 2 DN và giải thể 4 DN khác. Thường trực Ban Đổi mới và Phát triển DNNN tỉnh khẳng định: Về việc giải thể 4 DNNN ở thời điểm đó là hợp lý bởi các DN này không "đủ sức" để thích nghi với môi trường mới. 4 DN đó là: Công ty thuốc lá Thái Nguyên, Công ty Điện tử Việt Thái, Công ty Dâu tằm tơ Thái Nguyên và Xí nghiệp nước khoáng và nước giải khát Thái Nguyên.
Trong giai đoạn II, tính đến thời điểm này, tỉnh ta cũng đã hoàn thành việc chuyển đổi 4 DNNN thành công ty TNHH một thành viên do Nhà nước sở hữu 100% vốn; cổ phần hóa 2 công ty TNHH một thành viên; thành lập mới 3 DNNN trên cơ sở chuyển đổi từ đơn vị sự nghiệp. Đánh giá của Thường trực Ban Đổi mới và Phát triển DNNN tỉnh cho thấy, phần lớn các DNNN sau khi được sắp xếp, chuyển đổi đều phát huy được nội lực, kịp thích ứng với mô hình quản lý mới và dần ổn định sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn có một số DN sau sắp xếp, đổi mới còn nhiều tồn tại đòi hỏi phải tiếp tục có sự điều chỉnh, thay đổi hình thức quản lý.
Căn cứ vào tình hình thực tế đó và thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về lập phương án sắp xếp, đổi mới DNNN đến năm 2015, tỉnh ta đã lên kế hoạch triển khai các bước cụ thể như sau: Về sắp xếp DN 100% vốn Nhà nước, tỉnh chủ trương giữ nguyên mô hình Công ty TNHH một thành viên đối với 5 DN và cổ phần hóa đối với 3 DN (2 DN do Nhà nước giữ 50% vốn điều lệ và 1 DN do Nhà nước giữ dưới 50% vốn). Điều đáng quan tâm là trong giai đoạn này, tỉnh sẽ tiến hành tái cơ cấu và thoái vốn Nhà nước đối với 4 DN. Cụ thể, với Công ty CP nước sạch Thái Nguyên, sẽ thực hiện cơ cấu lại cả về quy mô doanh nghiệp lẫn nguồn vốn chủ sở hữu theo hướng sáp nhập các xí nghiệp nước sạch tại các thị trấn ở cấp huyện do UBND tỉnh giao quản lý, khai thác. Để tăng vốn điều lệ, Công ty tổ chức phát hành thêm cổ phiếu. Tuy vậy, Nhà nước vẫn tiếp tục duy trì vốn đầu tư tại Công ty ở mức từ 51% vốn điều lệ trở lên. Đối với Công ty CP Vận tải ô tô Thái Nguyên, giữ nguyên mức vốn Nhà nước đã được đầu tư vào DN, đồng thời thực hiện phương án tăng vốn điều lệ. Trong đó, Nhà nước không thực hiện góp bổ sung vốn điều lệ từ ngân sách Nhà nước mà nhượng quyền góp vốn cho nhà đầu tư khác theo quy định. Theo phương án này, tỷ lệ cổ phần Nhà nước đầu tư vào Công ty sẽ giảm dần, Nhà nước sẽ giữ vốn ở mức thấp, từ 20% đến dưới 51%.
Với Công ty CP Vật tư nông nghiệp Thái Nguyên, thực hiện phương án thoái vốn Nhà nước, nhưng vẫn bảo đảm phần vốn Nhà nước đầu tư tại Công ty này ở mức thấp, nhằm mục tiêu định hướng hoạt động sản xuất, kinh doanh, phục vụ nhiệm vụ chính trị tại địa phương. Hình thức thoái vốn được thực hiện trên cơ sở DN phát hành cổ phần tăng vốn điều lệ, Nhà nước không bổ sung vốn hoặc bán đấu giá phần vốn Nhà nước tại DN.
Được biết, hiện tại phương án tiếp tục sắp xếp, đổi mới các DNNN nói trên đang được từng bước triển khai theo quy trình chặt chẽ. Ban Đổi mới và Phát triển DNNN tỉnh quyết tâm cùng các DN hoàn thành việc sắp xếp theo đúng lộ trình, kế hoạch đề ra.
