Nhiều sản phẩm công nghiệp đạt thấp: Phản ứng dây chuyền

Năm 2014, mặc dù giá trị sản xuất công nghiệp của tỉnh tăng gấp 6,3 lần so với năm trước, nhưng điều đáng quan tâm là nhiều sản phẩm công nghiệp từng là thế mạnh lại không đạt kế hoạch đề ra. Theo các nhà phân tích thì chính sự khó khăn chung của thị trường đã tạo ra phản ứng dây chuyền tác động xấu đến các sản phẩm mũi nhọn của tỉnh.

Sắt thép, xi măng, than, đá, điện, may mặc là những sản phẩm công nghiệp truyền thống, mũi nhọn nhiều năm nay của tỉnh. Tuy nhiên, trong năm 2014, hầu hết các sản phẩm này đều đạt thấp hơn kế hoạch đề ra. Hàng may mặc được xem là khả quan nhất khi đạt tới trên 37, 4 triệu sản phẩm, tăng khoảng 8 triệu sản phẩm (tức là vượt 126,9%) so với năm 2013, nhưng cũng chỉ hoàn thành 92,6% kế hoạch năm 2014. Thực tế thì giá trị cấu thành của sản phẩm may mặc trong tổng giá trị sản xuất công nghiệp của tỉnh là không lớn, bởi may mặc chủ yếu là gia công phục vụ xuất khẩu. Do thị trường xuất khẩu có những khó khăn nhất định, một số đối tác lớn nước ngoài thoái thác hợp đồng nên dù các doanh nghiệp may mặc rất nỗ lực nhưng cũng không thể đạt được con số trên 40,4 triệu sản phẩm như kế hoạch đã xây dựng.

Sắt thép và xi măng là hai sản phẩm chủ đạo, chiếm tỷ trọng khá lớn trong ngành công nghiệp của tỉnh nhiều năm qua. Tuy nhiên, năm nay cả hai sản phẩm này đều có sản lượng thấp hơn năm trước và chỉ đạt từ 66% đến 74% kế hoạch năm. Theo lãnh đạo Công ty CP Gang thép Thái Nguyên, Công ty TNHH Một thành viên Xi măng Quang Sơn, Công ty CP Xi măng La Hiên - những đơn vị chủ chốt trong sản xuất vật liệu xây dựng của tỉnh - thì ít có năm nào sản lượng lại đạt thấp như năm nay. Xi măng, kế hoạch đề ra là 2.696 nghìn tấn thì chỉ đạt khoảng 2 triệu tấn; sắt thép, kế hoạch là 970 nghìn tấn thì chỉ đạt 640 nghìn tấn. Cũng theo thông tin từ các đơn vị này, lý do các sản phẩm đạt thấp là bởi sức tiêu thụ của thị trường yếu, cung vượt quá cầu, hay nói cách khác là cầu đang tăng không tương xứng với cung. Vì sao lại có chuyện đó?

Thực tế cho thấy, năm 2014 là năm tỉnh ta tiếp tục hạn chế thấp nhất việc sử dụng vốn đầu tư khởi công xây dựng các công trình mới, nghĩa là siết chặt đầu tư công. Hơn nữa, đây là các sản phẩm đang có sự cạnh tranh gay gắt nhất hiện nay. Đâu đâu trên thị trường cũng thấy các sản phẩm xi măng, sắt thép, từ thương hiệu, tiêu chuẩn địa phương, đến thương hiệu, tiêu chuẩn trung ương và quốc tế, nên việc sản phẩm của ta thâm nhập và tạo được chỗ đứng ổn định trên thị trường không phải dễ. Dù trong năm, tỉnh ta đã kích cầu sản xuất bằng cách hỗ trợ tiêu thụ khoảng 100 nghìn tấn xi măng để làm đường giao thông nông thôn, song so với công suất sản xuất 2 triệu tấn xi măng của cả tỉnh thì không thấm vào đâu. Theo phân tích chuyên môn thì cũng may năm nay, nhà đầu tư Samsung tiếp tục xây dựng các dự án lớn trên địa bàn nên sản lượng xi măng, sắt thép của tỉnh mới đạt được con số như trên.

Chính sự khó khăn của các sản phẩm sắt thép, xi măng đã khiến một số sản phẩm công nghiệp khác như điện, than, đá vôi bị sụt giảm theo. Tại sao lại như vậy? Điều dễ hiểu là sắt thép và xi măng là hai loại sản phẩm tiêu thụ một lượng khổng lồ điện năng cũng như các nguyên liệu đầu vào khác như than, đá vôi trong quá trình sản xuất. Theo phản ánh của các doanh nghiệp trong ngành thì mỗi tháng, mỗi nhà máy luyện, cán thép và sản xuất xi măng phải chi trả tới vài tỷ đồng tiền điện, than và các loại nguyên, nhiên liệu khác. Bởi vậy, khi sắt thép, xi măng sụt giảm, tức là các sản phẩm nguyên, nhiên liệu cũng sẽ giảm theo. Nếu năm 2013, chúng ta có 606 triệu Kwh điện, 2.045 nghìn m3 đá được sản xuất, khai thác thì năm 2014 này chỉ đạt 546 Kwh điện, 1.982 nghìn m3 đá. Than đá cũng vậy, năm nay chỉ khai thác chưa được 1,1 triệu tấn, trong khi kế hoạch đề ra là 1,5 triệu tấn và chỉ bằng 79,1% so với năm trước.

Nếu sự sụt giảm này diễn ra trong các năm trước thì chắc chắn giá trị sản xuất công nghiệp của tỉnh sẽ khó có thể hoàn thành kế hoạch đề ra chứ chưa dám nói là vượt tới 234% như năm nay. Các nhà phân tích cho rằng, rất mừng là năm 2014, một vài sản phẩm công nghiệp khác dù mới đóng góp nhưng cũng đã đủ sức gánh đỡ cho cả ngành công nghiệp của tỉnh. Đó chính là các sản phẩm điện thoại thông minh, máy tính bảng, volfram và các sản phẩm của volfram. Những sản phẩm này gần như năm 2014 mới chính thức ra mắt, nhưng đã tạo được dấu ấn đậm nét, với giá trị lên tới cả chục tỷ USD.

Năm 2015, dù thị trường có ấm lên thì những khó khăn vẫn chưa thể hết đối với các sản phẩm công nghiệp truyền thống của tỉnh, nhất là các sản phẩm vật liệu xây dựng. Bởi, chúng ta vẫn phải tiếp tục siết chặt hoạt động đầu tư công, hạn chế khởi công công trình mới để giải quyết dứt điểm những dự án, công trình hạ tầng chưa thanh toán hoặc đã đến thời điểm thanh toán, hoàn thành, nghiệm thu. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có những điểm tựa khả quan, trong đó có việc tỉnh ta sẽ triển khai phát hành trái phiếu chính quyền địa phương trong năm 2015 để tạo nguồn lực đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng quy mô lớn. Đây chính là một kênh kích cầu đáng kể đối với các sản phẩm sắt thép, xi măng của tỉnh. Mà một khi vật liệu xây dựng tăng trưởng, chắc.