Đến thời điểm hiện tại, nhiều địa phương trong địa bàn tỉnh đã cơ bản hoàn thành kế hoạch gieo cấy vụ xuân nhưng ở Võ Nhai người dân vẫn gặp khó trong vấn đề thủy lợi để làm đất nên nhiều diện tích chưa được cấy hoặc phải chuyển sang trồng màu.
Nguyên nhân được xác định là do địa hình chia cắt và một số công trình thủy lợi bị xuống cấp… Ông Đặng Văn Đức, Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Võ Nhai cho biết: Dù năm nay không khô hạn như mọi năm nhưng tình trạng thiếu nước làm đất cấy vụ xuân ở Võ Nhai vẫn xảy ra nên thời gian gieo cấy sản xuất vụ xuân của người dân thường chậm hơn các địa phương khác trong tỉnh từ 10 đến 15 ngày. Trước tình trạng đó, ngành nông nghiệp huyện đã chủ động tuyên truyền, vận động người dân tận dụng tối đa nguồn nước để làm đất gieo cấy, như: Lấy nước tích trữ trong ao, hồ từ mùa mưa để dẫn ra ruộng làm đất gieo cấy; khơi thông hệ thống kênh mương; kiểm tra các hồ đập tích trữ nước… Đồng thời, diện tích nào không thể gieo cấy sẽ chuyển sang trồng màu và tập trung vào các loại cây màu, như: Ngô, lạc, đỗ tương…huyện Võ Nhai quyết tâm không để xay ra tình trạng người dân bỏ hoang đất… Trong thời gian tới, nếu thời tiết khô hạn kéo dài thì nguồn nước dự trữ sẽ không đáp ứng được sản xuất Vụ Xuân 2015 (dự kiến khoảng 600ha lúa và 400ha) cây trồng khác bị ảnh hưởng. Thêm một vấn đề nữa là một số công trình thủy lợi đã bị rò rỉ nên khả năng tích trữ nước không đảm bảo nhưng vẫn chưa có kinh phí sửa chữa.
Đến một số xã trên địa bàn huyện Võ Nhai, chúng tôi thấy nhiều diện tích đất nông nghiệp vẫn chưa được người dân làm đất gieo cấy hoặc đã phải chuyển sang trồng màu do thiếu nước. Bà Luân Thị Viện trú tại xóm Làng Hang, xã Lâu Thượng đang trồng ngô ở cánh đồng La Hóa cho biết: Gia đình có 4 sào đất lúa nhưng vụ này chỉ cấy được 1 sào lúa, diện tích còn lại phải chuyến sang trông ngô vì không có nước để làm đất cấy. Một số gia đình bên cạnh có nước cấy là do có ao tích trữ nước từ mùa mưa nên giờ lấy nước ra làm đất. Ở cánh đồng La Hóa này, vụ xuân nào cũng gặp khó khăn về nước làm đất nên . Với 4 sào đất này chỉ cấy được một vụ nên thời gian cuối năm gia đình vẫn phải đi mua thóc ăn…
Còn chị Triệu Thị Kim Sơn ở xóm Na Bả, xã Phương Giao cho biết: Vào vụ xuân năm nào nhà tôi cũng chỉ cấy được hơn 1 sào lúa, còn lại là phải trồng ngô 2 sào lúa còn phải trông vào “nước trời”…
Cúc Đường là một trong 2 xã của huyện Võ Nhai đã hoàn thành kế hoạch gieo cấy vụ xuân bởi trên địa xã có hồ chứa nước Nà Gieng, có nhiều sông, suối và các cánh đồng tương đối bàng phẳng… Ông Ma Văn Hàm, Phó Chủ tịch xã Cúc Đường cho biết: Diện tích đất nông nghiệp toàn xã có 210ha, trong đó 144ha đất lúa. Hiện tại người dân trong xã đã hoàn thành kế hoạch gieo cấy vụ xuân. Năm nay, thời tiết không bị khô hạn nên nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp cũng thuận lợi hơn. Ngoài hồ Nà Gieng cung cấp nước cho hơn 10ha đất lúa và các trạm bơm tại các con sông, suối cung cấp được khoảng gần gần 80% diện tích đất nông nghiệp của xã. Những diện tích còn lại, người dân tự dự chữ nước ở ao từ mùa mưa hoặc phải dùng ống dẫn nước từ giếng ăn để đưa ra ruộng làm đất cấy.
Được biết, huyện Võ Nhai có 105 công trình thủy lợi lớn, nhỏ để phục vụ cho sản xuất nông nghiệp. Trong đó, có 5 công trình do tỉnh quản lý đảm bảo tích chữ nước theo thiết kế, 4 công trình (hồ chứa nước) do huyện quản lý thì đến 3 công trình chỉ tích trữ được từ 20 đến 30% thiết kế. Hiện tại, huyện Võ Nhai đã gieo cấy, trồng màu vụ xuân được 3.750/5.260ha (chiếm 71% kế hoạch). Trong hơn 1.500ha còn lại có đến gần 40% là phụ thuộc vào “nước trời”.
Mặc dù trong những năm qua, chính quyền địa phương đã có sự đầu tư cho công tác thủy lợi, người dân cũng chủ động hơn trong việc tích trữ nước ở các ao, hồ để phục vụ sản xuất nông nghiệp nhưng một số công trình trình đã xuống cấp, cộng với địa hình chia cắt và đồng rộng phân tán trong các thung lũng gây ảnh hưởng không nhỏ tới tình hình sản xuất của người dân. Vì vậy, việc sửa chữa các hồ thủy lợi đang xuống cấp, việc cứng hóa hệ thống kênh mương đối với huyện Võ Nhai vẫn phải được ưu tiên đầu tư…
