.jpg)
Sau gần 3 năm thực hiện Luật Hợp tác xã (HTX) năm 2012, vượt qua những rào cản, bỡ ngỡ ban đầu, một số HTX tiên phong chuyển đổi trên địa bàn tỉnh đã minh chứng về hiệu quả hoạt động cũng như tính ưu việt mà mô hình HTX kiểu mới mang lại. Tuy nhiên, thực tế còn tồn tại không ít HTX kiểu cũ vẫn chưa tiến hành chuyển đổi mô hình hoạt động theo Luật. Chặng đường đưa Luật HTX năm 2012 vào cuộc sống còn khá gian nan…
Kỳ II: Cần những giải pháp đồng bộ
"Chuyển mình" sau đổi mới
Đầu năm 2014, HTX Ngựa bạch xóm Phẩm, xã Dương Thành (Phú Bình) là một trong những HTX đầu tiên trên địa bàn tỉnh tiến hành việc chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012. Ông Dương Văn Huyên, Giám đốc HTX cho biết: Giữa lúc HTX đang lâm vào tình cảnh khó khăn do thị trường tiêu thụ ngựa bạch sụt giảm, nhiều xã viên không còn mặn mà và có ý định xin rút khỏi HTX, chúng tôi đã tiến hành Đại hội xã viên và quyết định đổi mới hoạt động theo Luật HTX mới. Trên cơ sở nghiên cứu chi tiết các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật, chúng tôi tiến hành rà soát lại tài sản cũng như các thành viên của HTX để xây dựng lại điều lệ, phương án kinh doanh cho phù hợp. Nếu như trước đây, HTX chỉ mua bán ngựa bạch nguyên con và nấu cao thì sau khi chuyển đổi, chúng tôi đã mạnh dạn kinh doanh thêm các sản phẩm từ ngựa (như thịt ngựa, giò ngựa…). Chỉ sau một thời gian ngắn đổi mới hoạt động, HTX Ngựa bạch xóm Phẩm đã từng bước vượt qua khó khăn, duy trì sản xuất, kinh doanh ổn định. Năm 2015, cùng với việc cung cấp ra thị trường trên 600 con ngựa bạch sống, HTX còn sản xuất được hơn 100 tấn sản phẩm từ ngựa (như thịt, giò, xương và cao ngựa); doanh thu ước đạt 5,2 tỷ đồng, lợi nhuận đạt trên 500 triệu đồng, thu nhập bình quân của các hộ thành viên đạt trên 150 triệu đồng/năm (cao gấp 1,5 lần so với năm 2012).
Cùng với HTX Ngựa bạch xóm Phẩm (xã Dương Thành, huyện Phú Bình), HTX Vận tải Ô tô Tân Phú (phường Cam Giá, T.P Thái Nguyên) cũng được đánh giá là một trong những đơn vị có sự chuyển biến rõ rệt nhất kể từ khi chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012. Ông Nguyễn Đức Điểm, Giám đốc HTX cho biết: Với đặc thù là một HTX hoạt động trong lĩnh vực vận tải và tiểu thủ công nghiệp, lượng hàng hóa giao dịch thường xuyên khá lớn nên HTX cần phải có tư cách pháp nhân, có con dấu đúng luật để giao dịch với ngân hàng và các đối tác. Bên cạnh đó, kinh doanh vận tại hiện đang gặp nhiều khó khăn đòi hỏi HTX phải xoay xở hướng kinh doanh mới. Chính vì vậy, việc đổi mới hoạt động theo Luật HTX năm 2012 là điều vô cùng cần thiết và phù hợp với nhu cầu thực tiễn của HTX. Đây chính là hành lang pháp lý quan trọng, giúp HTX yên tâm hoạt động. Sau khi tiến hành chuyển đổi, HTX Vận tải ô tô Tân Phú ngày càng phát triển và trở thành một trong những HTX kiểu mới điển hình của tỉnh. Năm 2015, doanh thu HTX đạt trên 2.300 tỷ đồng, nộp thuế cho Nhà nước trên 700 triệu đồng. Thu nhập bình quân của thành viên, người lao động đạt 5,8 triệu đồng/người/tháng.
Để Luật HTX thực sự đi vào cuộc sống
Theo lộ trình, đến hết tháng 7-2016, các HTX trên địa bàn phải hoàn thành việc chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX năm 2012 hoặc giải thể theo quy định. Tuy nhiên, đến thời điểm này, toàn tỉnh mới chỉ có khoảng 30% HTX hoàn thành việc chuyển đổi. Có thể thấy rằng, việc chuyển đổi hoạt động HTX theo luật mới đang rất chậm và nhiều khả năng sẽ khó đạt được mục tiêu đã đề ra.
Đánh giá của Liên minh HTX tỉnh cho thấy, nguyên nhân của sự chậm trễ trên trước hết là do nhận thức chưa đầy đủ của cấp uỷ, chính quyền địa phương và chính bản thân các HTX về mô hình HTX kiểu mới. Nhiều người chưa hiểu rõ những điểm tiến bộ và lợi ích của HTX kiểu mới so với kiểu cũ nên chưa chủ động trong việc xây dựng kế hoạch chuyển đổi. Bên cạnh đó, việc chậm trễ ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành luật đã tạo sự lúng túng trong công tác tổ chức lại hoạt động HTX. Bà Giang Thùy Linh, cán bộ phòng Tài chính - kế hoạch T.P Thái Nguyên cho biết: Luật HTX năm 2012 có hiệu lực thi hành từ đầu năm 2013, nhưng phải đến cuối năm đó thì Chính phủ mới ban hành Nghị định số 193/2013/NÐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật HTX; cuối tháng 5-2014 mới có Thông tư số 03/2014/TT-BKHÐT của Bộ Kế hoạch - Ðầu tư về hướng dẫn đăng ký HTX và chế độ báo cáo tình hình hoạt động của HTX. Về phía tỉnh, cuối tháng 2-2016, chúng tôi mới nhận được hướng dẫn chi tiết của Sở Nông nghiệp và PTNT về việc chuyển đổi mô hình các HTX nông nghiệp trên địa bàn…
Ông Lăng Quang Mạ, Giám đốc HTX Nông nghiệp dịch vụ Tân Hương (phường Cam Giá, T.P Thái Nguyên) thì cho rằng: Bên cạnh việc chậm trễ ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành luật, thì một số nội dung quy định trong Luật HTX năm 2012 còn khó vận dụng trong thực tế. Điều này đòi hỏi các cơ quan quản lý Nhà nước cần sớm có sự hướng dẫn, hỗ trợ cụ thể, tháo gỡ vướng mắc để đưa Luật thực sự đi vào cuộc sống.
Tránh tình trạng “bình mới rượu cũ”
Không chỉ chuyển đổi chậm mà qua tìm hiểu của chúng tôi, nhiều HTX sau khi chuyển đổi, hoạt động vẫn như cũ, đặc biệt là ở các HTX nông nghiệp. Việc chuyển đổi mới chỉ dừng lại ở việc thay đổi tên gọi (chủ nhiệm thành giám đốc, xã viên thành thành viên HTX…) còn chất lượng hoạt động, hiệu quả kinh tế vẫn chưa thực sự thay đổi, hay nói cách khác, việc chuyển đổi mô hình HTX vẫn còn tình trạng “bình mới, rượu cũ”.
Ông Lê Văn Sinh, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Liên Sơn (xã Sơn Cẩm, Phú Lương) chia sẻ: Do đặc thù của HTX nông nghiệp là vốn góp thấp, trong khi số thành viên đông nên việc mở rộng, chuyển đổi ngành nghề của HTX gặp nhiều khó khăn vì thế khó tạo ra đột phá trong sản xuất, kinh doanh theo luật mới... Thực tế, sau khi chuyển đổi vào tháng 5-2015, HTX vẫn giữ nguyên số lượng 1.220 thành viên với tổng số vốn góp 1,5 tỷ đồng. Hình thức hoạt động của HTX vẫn chỉ là dịch thủy lợi và cung cấp vật tư cho các thành viên. Trong khi đó, bản chất của HTX kiểu mới là ít thành viên, vốn góp nhiều, tạo nên hoạt động linh hoạt, hiệu quả.
Một số ý kiến cho rằng, hoạt động của các HTX sẽ khó vượt ra khỏi những dịch vụ đang triển khai sau khi chuyển đổi. Nếu không có giải pháp hợp lý, sau chuyển đổi, bản chất và hoạt động của HTX sẽ vẫn như trước. Trao đổi về về vấn đề này, ông Lê Huy Nhỡn, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết: Thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh sẽ tham mưu cho UBND tỉnh có văn bản chỉ đạo về tăng cường thực hiện chuyển đổi HTX theo Luật. Đồng thời, sẽ kiên quyết giải thể những HTX hoạt động cầm chừng, kém hiệu quả để tránh tình trạng “bình mới, rượu cũ” hoặc chỉ “thay tên đổi họ”. Có như vậy, các HTX sau khi chuyển đổi mới thực sự phát huy được vai trò và hiệu quả hoạt động.
