Trong xây dựng nông thôn mới (XDNTM), quy hoạch và thực hiện quy hoạch là tiêu chí đóng vai trò then chốt, tạo nền móng để thực hiện các tiêu chí còn lại. Tuy nhiên, việc thực hiện tiêu chí này ở nhiều địa phương còn gặp không ít khó khăn, vướng mắc cần sớm được tháo gỡ. Trong phạm vi bài viết, chúng tôi xin nêu dẫn chứng tại một số xã đã đạt chuẩn hoặc đăng ký sớm “cán đích” NTM trên địa bàn huyện Đại Từ.
Quy hoạch XDNTM là bố trí, sắp xếp địa điểm, diện tích sử dụng các khu chức năng trên địa bàn: Khu dân cư; hạ tầng kinh tế - xã hội; các khu sản xuất nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ... Thực hiện Chương trình XDNTM, tất cả các xã của huyện Đại Từ đã xây dựng và được thông qua đồ án quy hoạch tổng thể, nhưng trong quá trình triển khai lại cần có sự điều chỉnh cho phù hợp.
Mỹ Yên là một trong những xã sớm được công nhận đạt chuẩn NTM của huyện (tháng 8-2015). Về quy hoạch, xã đã xác định và cắm mốc lộ giới các khu dân cư, khu thể thao - văn hóa, đường giao thông, nghĩa trang. Các khu sản xuất lúa tập trung gồm: La Vương, La Hang, Làng Lớn; Đồng Cạn, Trại Cọ, Đầm Pháng, Đầm Gành; La Yến, Chùa, Cao, Đầm Cháy… Bà Chu Thị Nhì, Chủ tịch UBND xã cho biết: Quy hoạch là như vậy, nhưng để thực hiện theo đúng nội dung đề ra lại không dễ. Cụ thể, đối với khu dân cư, hầu hết người dân hiện vẫn làm nhà ở trên phần đất của gia đình mình. Việc ở tập trung cũng không hợp lý bởi nhiều gia đình không có đất trong khu quy hoạch hoặc quá xa khu vực sản xuất. Đối với tiêu chí nghĩa trang nhân dân, xã đã xác định hai khu tập trung tại các xóm Bắc Hà và Đồng Khâm, tuy nhiên do thiếu kinh phí thực hiện nên mới dừng lại ở việc cắm mốc giới, còn các hạng mục như xây tường rào, trồng cây xanh, xây dựng nhà quản lý, hệ thống thu gom và xử lý rác thải chưa thực hiện được.
Đối với xã Tiên Hội, để “về đích” NTM, địa phương phải điều chỉnh nhiều tiêu chí so với đồ án quy hoạch tổng thể đã được phê duyệt. Đó là loại bỏ tiêu chí chợ (do nằm liền kề với thị trấn Hùng Sơn, gần chợ trung tâm của huyện); rút ngắn tổng chiều dài đường bê tông và kênh mương cần được cứng hóa. Ông Tô Viết Sơn, Chủ tịch UBND xã cho biết: Ban đầu khi xây dựng quy hoạch, chúng tôi cứ nghĩ NTM là được Nhà nước đầu tư toàn bộ vốn để xây dựng cơ sở hạ tầng, nên khi rà soát đã kê cả những ngõ, mương nhánh để đổ bê tông. Quá trình thực hiện thấy không phù hợp nên đã kiến nghị để điều chỉnh. Ở xã NTM Bản Ngoại, các tiêu chí được điều chỉnh so với quy hoạch cũng là bỏ chợ và khu giết mổ gia súc, gia cầm tập trung tại xóm Rừng Lâm. Tuy nhiên, băn khoăn của chính quyền xã là chưa xây dựng khu trung tâm văn hóa - thể thao. Ông Lê Văn Năm, Phó Chủ tịch UBND xã cho rằng: Theo đồ án quy hoạch tổng thể, khu văn hóa - thể thao của xã có diện tích 2ha, gồm các hạng mục: sân bóng đá, nhà đa năng, đài truyền thanh… sẽ được xây dựng ở xóm Khâu Giang. Tuy nhiên, diện tích này đang là đất lúa và thuộc quyền sở hữu của người dân. Hiện nay, xã vẫn chưa bố trí được kinh phí để đền bù hoặc quỹ đất để đổi cho người dân. Nguồn vốn xây dựng công trình cũng rất lớn nên phải chờ nguồn hỗ trợ từ cấp trên.
Ở các xã đã trong lộ trình “về đích” NTM, việc thực hiện quy hoạch đã được phê duyệt cũng có những vướng mắc. Ông Nguyễn Văn Đoàn, Bí thư Đảng ủy xã Khôi Kỳ thông tin: Để XDNTM, chúng tôi xác định 4 vùng sản xuất lúa, với tổng diện tích hơn 200ha. Tuy vậy, đến thời điểm này có thể kết luận việc thực hiện sản xuất tập trung không khả thi. Nguyên nhân là do các cánh đồng không bằng phẳng, phân tán nên khó thực hiện đồng bộ các biện pháp kỹ thuật và cơ giới hóa. Ngoài ra, địa phương chưa thu hút được các doanh nghiệp đầu tư, liên kết trong nông nghiệp nên bà con vẫn sản xuất theo lối manh mún. Cũng vì nguyên nhân này mà xã chưa thể hoàn thành được tiêu chí thu nhập và tỷ lệ hộ nghèo (theo chuẩn mới xã còn hơn 16% hộ nghèo). Với xã Phú Lạc, mặc dù đã hoàn thành được 15/19 tiêu chí, nhưng để hoàn thành 4 tiêu chí còn lại là: Chợ, môi trường, cơ sở vật chất văn hóa và giao thông không dễ. Ông Nguyễn Kiên Cường, Chủ tịch UBND xã cho biết: Các tiêu chí này đều cần nguồn vốn lớn, trong khi nguồn hỗ trợ từ cấp trên lại hạn chế. Đơn cử như cơ sở vật chất văn hóa, xã đề nghị hỗ trợ xây mới 8 nhà văn hóa xóm và sửa chữa toàn bộ 12 nhà văn hóa còn lại để đạt chuẩn. Tuy nhiên, theo phân bổ của huyện, từ nay đến năm 2020, Phú Lạc chỉ được hỗ trợ xây mới 4 nhà và sửa chữa 2 nhà văn hóa.
Thực tế tìm hiểu vấn đề thực hiện quy hoạch NTM ở các xã trên địa bàn huyện Đại Từ, chúng tôi nhận thấy có hai vướng mắc chính cần tháo gỡ là vốn đầu tư và một số nội dung quy hoạch hiện không còn phù hợp với thực tế địa phương. Trong khi nguồn vốn hỗ trợ của cấp trên có hạn, thì giải pháp cần thực hiện là các địa phương chủ động phát huy nội lực, lựa chọn tiêu chí, hạng mục thiết yếu để đầu tư, với mục tiêu cốt lõi là ưu tiên sản xuất nhằm nâng cao thu nhập cho người dân. Đồng thời, rà soát những điểm trong quy hoạch không phù hợp với thực tiễn để kịp thời đề xuất, điều chỉnh…
.jpg?width=300&height=-&type=resize)
