Năm nay, huyện Phú Lương phấn đấu có 2 xã Yên Đổ và Vô Tranh về đích nông thôn mới. So với 5 xã đã cán đích trước đó của huyện thì 2 xã điểm năm nay cần phải nỗ lực rất nhiều, bởi đây là năm đầu tiên xét theo Bộ tiêu chí của Quốc gia, giai đoạn 2016-2020 (giai đoạn 2011-2015 thực hiện theo tiêu chí của tỉnh). Hiện nay, mặc dù cả 2 xã Yên Đổ và Vô Tranh đều đang nỗ lực để “cán đích” song đã gặp phải không ít khó khăn.
11 giờ trưa một ngày giữa tháng 6, trời nắng như đổ lửa nhưng các thành viên của Tổ giám sát kỹ thuật xây nhà văn hóa của xóm Tân Bình 3, xã Vô Tranh vẫn miệt mài làm việc. Ông Dương Công Trò, Bí thư Chi bộ xóm, Tổ trưởng Tổ giám sát xây nhà văn hóa xóm cho biết: Chúng tôi phải thường trực ở đây để giám sát chất lượng công trình, đồng thời đôn đốc tiến độ thi công để bà con trong xóm sớm có chỗ tổ chức hội họp, sinh hoạt.
Xóm Tân Bình 3 được Nhà nước hỗ trợ 100 triệu đồng xây mới nhà văn hóa. Được Nhà nước hỗ trợ, bà con nơi đây rất phấn khởi, cùng nhau họp bàn, thống nhất nộp đối ứng mỗi nhân khẩu 700 nghìn đồng (người già trên 70 tuổi giảm 50%) để xây dựng nhà văn hóa gồm 5 gian, diện tích sử dụng 260m2, với tổng kinh phí 250 triệu đồng.
Cơ sở vật chất văn hóa là 1 trong 5 tiêu chí còn lại (gồm: giao thông, môi trường, chợ, văn hóa) mà xã Vô Tranh đang tập trung thực hiện. Tuy nhiên, theo lãnh đạo chính quyền địa phương, để “cán đích” đúng như lộ trình sẽ là cả chặng đường gian nan, bởi lẽ, đây là năm đầu tiên thực hiện theo Bộ tiêu chí Quốc gia, chỉ tiêu của các tiêu chí đều được nâng lên, gây không ít khó khăn cho địa phương. Ông Hoàng Anh Tuấn, Chủ tịch UBND xã Vô Tranh cho biết: Xét theo tiêu chí mới, hiện nay, xã đã đạt 14/19 tiêu chí (giảm 1 tiêu chí so với năm 2015). Tuy nhiên, việc này không làm địa phương lo ngại, điều chúng tôi lo lắng nhất vẫn là chưa chủ động được các nguồn vốn đầu tư để hoàn thiện nốt những tiêu chí còn lại, dẫn đến việc ảnh hưởng tiến độ thực hiện các tiêu chí.
Với tiêu chí Môi trường, hiện nay, xã Vô Tranh vẫn phải chờ nguồn kinh phí từ tỉnh hỗ trợ 200 triệu đồng cùng với nguồn vốn từ ngân sách địa phương 200 triệu đồng để xây dựng 20 điểm thu gom rác thải trên địa bàn xã. Còn ở tiêu chí Chợ, nay xã đã khảo sát và thiết kế xong hạng mục đình chợ, tuy nhiên địa phương vẫn phải đợi tỉnh phân bổ kinh phí hỗ trợ mới triển khai thực hiện được. Ở tiêu chí Giao thông, dù 1,3 km đường trục xã đã được ghi vốn 3,9 tỷ đồng, song địa phương vẫn phải chờ phía Công ty Cổ phần Xây dựng BOT Thái Nguyên – Chợ Mới trả lại mặt bằng tuyến đường đã mượn và có nguồn vốn đầu tư mới xây dựng được.
Cùng với xã Vô Tranh thì Yên Đổ đang triển khai nhiều giải pháp để hoàn thiện được 7 tiêu chí còn lại, gồm: giao thông, cơ sở vật chất văn hoá, chợ, hộ nghèo, thu nhập, môi trường, văn hoá. Trong những tiêu chí trên thì thu nhập được xem là khó khăn hơn cả bởi theo tiêu chí mới xã sẽ phải đạt được 35 triệu đồng/người/năm, vượt tới hơn 10 triệu đồng/người/năm so với Bộ tiêu chí của tỉnh trước đây mới đạt. Ông Nguyễn Hữu Trào, Chủ tịch UBND xã cho biết: Để thu nhập bình quân trên địa bàn xã đạt 35 triệu đồng/người/năm ngay trong năm nay sẽ là một thử thách không nhỏ với địa phương. Với tiêu chí này, ngoài việc triển khai các giải pháp để tăng thu nhập cho người dân, địa phương đã có ý kiến đề nghị tỉnh tham mưu với Trung ương có điều chỉnh cho phù hợp với những xã điểm về đích trong năm nay. Có như vậy, lộ trình về đích của địa phương mới hoàn thiện được.
Cùng với tiêu chí thu nhập thì việc hoàn thành được tiêu chí văn hóa cũng đang là vấn đề nan giải với 2 xã điểm của huyện Phú Lương. Theo quy định mới của Bộ tiêu chí Quốc gia, các các xã phải có từ 70% trở lên số xóm, bản đạt danh hiệu xóm bản văn hoá 5 năm liên tục mới đạt tiêu chí. Với chỉ tiêu này, qua rà soát, đến nay, xã Vô Tranh mới chỉ có 3/25 xóm đạt; Yên Đổ có 5/17 xóm đạt. Ông Nguyễn Hữu Hiếu, Phó Chánh văn Phòng điều phối Chương trình Xây dựng nông thôn mới huyện Phú Lương cho biết: Trong các tiêu chí chưa đạt của 2 xã điểm, huyện băn khoăn nhất về tiêu chí thu nhập và văn hóa. Đây cũng là khó khăn chung của các xã điểm phấn đấu về đích trong năm nay. Để giúp 2 xã điểm về đích theo đúng kế hoạch, mới đây, chúng tôi đã có ý kiến đề nghị tỉnh tham mưu với Trung ương điều chỉnh cho phù hợp. Cụ thể, với tiêu chí văn hóa, xin cho các xã thực hiện theo hình thức phân kỳ, năm 2016 có khoảng bao nhiều phần trăm số xóm đạt danh hiệu xóm văn hóa 5 năm liên tục và nâng dần tỷ lệ trong những năm tiếp theo. Về tiêu chí thu nhập, đề nghị tỉnh có điều chỉnh hợp lý để các xã có thể về đích đúng theo lộ trình đề ra.
Từ nay đến cuối năm, chặng đường “về đích” nông thôn mới của các xã điểm không còn dài, để hoàn thành được 19/19 tiêu chí, các xã điểm sẽ gặp phải không ít những vất vả, khó khăn, trong đó, cơ bản là về nguồn vốn đầu tư. Tuy nhiên, xét cho cùng, mục tiêu cuối cùng của xây dựng nông thôn mới là làm sao để đời sống của người dân khu vực nông thôn được nâng lên. Thiết nghĩ, thay vì việc điều chỉnh chỉ tiêu ở các tiêu chí, các ngành chức năng liên quan cần quan tâm nhiều hơn nữa việc đầu tư các mô hình kinh tế đã phát huy hiệu quả; xây dựng, phát triển thương hiệu những sản phẩm là thế mạnh ở địa phương, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. Khi đời sống của nhân dân được cải thiện, các địa phương sẽ chủ động được nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng bằng chính sự đóng góp của nhân dân.
