Chậm giải ngân các nguồn vốn đầu tư công - Vì sao?

Đến nay đã kết thúc 1/2 thời gian của năm 2016, nhưng tiến độ giải ngân các nguồn vốn đầu tư công trên địa bàn tỉnh mới đạt gần 35% kế hoạch vốn giao, thấp hơn khoảng 14% so với cùng kỳ năm trước. Điều đáng nói là có những nguồn vốn chưa được giải ngân. Chúng tôi đã tiến hành khảo sát thực tế và làm việc với đại diện các cơ quan, đơn vị liên quan để tìm hiểu rõ nguyên nhân.

Nhiều dự án có tiến độ giải ngân bằng... 0

Dự án xây dựng tuyến đường Hòa Khê 1 - La Đàn ở xã Văn Hán (Đồng Hỷ) đã hoàn thành đầu tư từ năm trước. Theo kế hoạch vốn năm 2016, Dự án này được giải ngân 2 tỷ đồng, nhưng đến nay trên bảng thống kê tiến độ giải ngân vẫn chỉ là số 0. Đây là dự án nằm trong nguồn vốn hỗ trợ đầu tư cho các xã ATK của tỉnh. Cùng sử dụng nguồn vốn này, Dự án hồ Suối Diễu, xã Khôi Kỳ (Đại Từ) được hoàn thành từ năm trước với kế hoạch vốn phải trả năm nay là 4,8 tỷ đồng, nhưng đến thời điểm này vẫn chưa được giải ngân. Tương tự, giai đoạn II Dự án đường từ thị trấn Chợ Chu đi các xã Kim Phượng, Lam Vỹ (Định Hóa) - là dự án chuyển tiếp từ năm trước sang - có số vốn phải thực hiện năm 2016 là 5 tỷ đồng, đến nay cũng chưa giải ngân được đồng vốn nào.

Theo đánh giá của Sở Kế hoạch - Đầu tư, riêng với nguồn vốn hỗ trợ đầu tư cho các xã ATK của tỉnh, kế hoạch giải ngân năm nay phải đạt 124 tỷ đồng, trong đó nhiều nhất là huyện Định Hóa và huyện Đại Từ, mỗi địa phương 48 tỷ đồng. Các địa phương còn lại gồm T.X Phổ Yên và các huyện Võ Nhai, Đồng Hỷ, Phú Lương, Phú Bình với số vốn giải ngân mỗi địa phương từ 2 tỷ đến 14 tỷ đồng. Tuy vậy, kết thúc 6 tháng đầu năm, tiến độ giải ngân nguồn vốn này mới đạt trên 26,6 tỷ đồng, bằng 21,5% kế hoạch. Trong đó, ngoài một số dự án của 2 huyện Định Hóa, Võ Nhai đã và đang giải ngân (tất nhiên tiến độ cũng chỉ đạt ở mức trung bình), còn lại các địa phương khác hầu như chưa có dự án nào được giải ngân.

Không chỉ có các dự án vốn Hỗ trợ đầu tư các xã ATK mà không ít dự án nằm trong các nguồn vốn đầu tư công khác cũng có tiến độ giải ngân bằng... 0. Đơn cử, Dự án đường giao thông liên xã từ Quốc lộ 3 đi Khe Mát, xã Phấn Mễ thuộc nguồn vốn Chương trình phát triển kinh tế - xã hội các vùng do UBND huyện Phú Lương làm chủ đầu tư, kế hoạch vốn năm 2016 là 5 tỷ đồng, nhưng kết thúc 6 tháng đầu năm vẫn chưa thể giải ngân. Hay như Dự án củng cố nâng cấp tuyến đê Chã trên địa bàn T.X Phổ Yên thuộc vốn Chương trình mục tiêu Tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp và phòng chống giảm nhẹ thiên tai, ổn định đời sống dân cư do Chi cục Thủy lợi làm chủ đầu tư có kế hoạch vốn năm nay là 9 tỷ đồng nhưng nay vẫn chưa giải ngân...

Thái Nguyên xếp thứ 30/63 tỉnh, thành phố

Theo báo cáo kết quả giải ngân 6 tháng đầu năm của Kho bạc Nhà nước tỉnh, trong 10 hạng mục vốn đầu tư công trên địa bàn tỉnh có tới 7 hạng mục giải ngân vốn đạt thấp và rất thấp, chỉ có 3 hạng mục vốn giải ngân đạt trên 50% kế hoạch là vốn Trái phiếu Chính phủ, vốn xổ số kiến thiết và vốn ngân sách cấp xã. Ông Nguyễn Mạnh Tiến, Giám đốc Kho bạc Nhà nước tỉnh thông tin, trong danh sách kết quả giải ngân các nguồn vốn đầu tư công cả nước, tỉnh ta đứng vị trí thứ 30/63 tỉnh, thành. Như vậy, so với nhiều địa phương khác, chúng ta vẫn xếp nhỉnh hơn. Tuy nhiên, so với chính kết quả đạt được cùng kỳ năm trước, tiến độ giải ngân 6 tháng đầu năm nay của tỉnh lại thấp hơn tới 14%.

Trao đổi thêm về nội dung này, ông Hoàng Thái Cương, Giám đốc Sở Kế hoạch - Đầu tư đánh giá, tỷ lệ giải ngân những tháng đầu năm nay đạt thấp hơn các năm trước. Một số nguồn vốn chương trình đến nay chưa giải ngân, chưa giao kế hoạch chi tiết để thực hiện. Trong đó, đáng quan tâm là vốn chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới. Việc thực hiện Luật Đầu tư công tại một số đơn vị, địa phương chưa được chấp hành đầy đủ. Nhiều đơn vị chưa chủ động hoàn thiện các hồ sơ về lập, thẩm định, báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư dẫn đến chậm phê duyệt quyết định đầu tư. Do đó, không đủ điều kiện để phân khai các công trình khởi công mới năm 2016.

Đi tìm nguyên nhân

Đặt vấn đề chậm giải ngân các nguồn vốn đầu tư công đối với một số ngành chức năng của tỉnh chúng tôi có câu trả lời. Ngoài do một vài yếu tố khách quan như Trung ương chưa ban hành đầy đủ các quy định, hướng dẫn thực hiện Luật Đầu tư công, đặc biệt là chưa phê duyệt hai chương trình mục tiêu Quốc gia, việc hướng dẫn các địa phương còn chưa thống nhất thì nguyên nhân chủ yếu thuộc về chủ quan. Cụ thể, các chủ đầu tư, các ngành, địa phương vẫn còn lúng túng, chậm triển khai các thủ tục đầu tư theo quy định. Hơn nữa, chưa có sự phối hợp chặt chẽ để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thủ tục đầu tư, công tác giải phóng mặt bằng còn chưa đáp ứng yêu cầu. Việc ban hành kế hoạch giao vốn chi tiết để các đơn vị thực hiện của cấp thẩm quyền còn chậm. Việc phân cấp, phân quyền về vốn đầu tư đối với cấp huyện theo Luật Đầu tư công vẫn chưa được triển khai kịp thời...

Lý giải tại sao tiến độ giải ngân vốn chương trình mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội các vùng đạt rất thấp, lãnh đạo Kho bạc Nhà nước tỉnh cho rằng, do các dự án khởi công mới đang hoàn thiện các thủ tục lập dự toán, bản vẽ thiết kế, kế hoạch đấu thầu nên hết tháng 6 vẫn chưa thể khởi công công trình nào. 6 tháng qua, việc giải ngân đối với nguồn vốn này đạt được 11,76% kế hoạch chủ yếu là do có các dự án chuyển tiếp, hoàn thành từ năm trước. Đối với vốn từ Chương trình phát triển lâm nghiệp bền vững, lý do tại sao chỉ đạt trên 32%, đại diện Kho bạc Nhà nước cho rằng, bởi vốn giải ngân tập trung nhiều cho trả nợ các dự án đầu tư xây dựng cơ bản nên mới đạt thấp. Hơn nữa, do phải thực hiện các thủ tục nghiệm thu diện tích rừng trồng khá nhiều và phức tạp. Về việc chỉ giải ngân đạt 11,33% đối với vốn Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo, đại diện Kho bạc Nhà nước cho rằng, các dự án khởi công mới chưa được giao kế hoạch chi tiết do phải thực hiện thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn danh mục dự án quy mô nhỏ theo quy định mới. Hơn nữa, văn bản hướng dẫn thẩm định chính thức của các bộ, ngành liên quan chưa ban hành nên chưa có cơ sở để phê duyệt dự án và giao kế hoạch...

Theo các ngành chức năng, việc đảm bảo tiến độ giải ngân theo kế hoạch năm 2016 là tương đối khó. Tuy nhiên, để hạn chế việc giải ngân chậm, rất cần các sở, ngành, địa phương, các chủ đầu tư tăng cường công tác giám sát, đánh giá đầu tư thường xuyên, thực hiện đầy đủ các báo cáo để việc quản lý đầu tư xây dựng cơ bản được kịp thời, đúng quy định. Tăng cường đôn đốc việc quyết toán dự án theo tiến độ đối với các dự án đã hoàn thành, đưa vào sử dụng cũng là việc làm cần thiết. Cần có chế tài mạnh tay hơn đối với các công trình, dự án có khối lượng nợ lớn song không giải ngân, có thể điều chuyển nguồn vốn đó sang dự án, công trình khác đã có khối lượng, có tỷ lệ giải ngân cao, đủ điều kiện để giải ngân hết kế hoạch vốn được bổ sung...