Sử dụng đất vì sao vẫn đạt thấp?

Nhiều năm liền kết quả sử dụng đất của tỉnh luôn đạt ở mức thấp đến khó tin. Năm 2014, tỷ lệ sử dụng đất theo kế hoạch của tỉnh chỉ đạt 27,8%, năm 2015 tụt xuống 20,37%. Kết thúc năm 2016, dù cải thiện hơn các năm trước, song cũng chỉ đạt 40,71% kế hoạch đề ra. Dư luận xã hội và cử tri trong tỉnh không khỏi băn khoăn đặt câu hỏi xung quanh vấn đề này.

Đăng ký để… giữ phần

Đã 6 năm nay, năm nào huyện Đồng Hỷ cũng đăng ký kế hoạch sử dụng đất cho Dự án xây dựng Khu trung tâm hành chính mới của huyện tại xã Hóa Thượng với diện tích trên 62ha, nhưng đều chưa sử dụng đến. Người dân sống trong vùng quy hoạch luôn trong tình trạng thấp thỏm không biết khi nào sẽ phải di dời chỗ ở, trong khi không thể xây nhà để chia tách hộ ra ở riêng. Lý giải về thực tế trên, ông Nguyễn Văn Thủy, Chủ tịch UBND huyện Đồng Hỷ cho hay, mặc dù chưa triển khai thực hiện song khu vực này vẫn phải đăng ký kế hoạch sử dụng đất hàng năm, phòng khi bố trí được nguồn vốn. 

Tương tự, Công ty CP Đầu tư và Phát triển Yên Bình đang có một số dự án đăng ký sử dụng đất mấy năm nay với quy mô rất lớn nhưng chưa thực hiện được. Đó là Dự án Khu đô thị thông minh Yên Bình, quy mô 385ha; Dự án Khu Resort Yên Bình quy mô 170ha; Dự án Trung tâm dịch vụ thể thao Golf Yên Bình, quy mô 180ha; Dự án Khu nông nghiệp kỹ thuật cao Agropark Yên Bình, quy mô 245ha. Hiện tại, chủ đầu tư các dự án trên chưa có bất kỳ động thái nào triển khai dù tất cả vẫn nằm trong kế hoạch sử dụng đất hàng năm của tỉnh.

Một trường hợp khác, Khu công nghiệp Điềm Thụy, phần diện tích 170ha do Công ty CP Châu Á Thái Bình Dương APEC đảm nhiệm đầu tư hạ tầng. Mặc dù đăng ký sử dụng đất với tỉnh nhiều năm nay nhưng do năng lực nhà đầu tư có hạn nên đến nay vẫn triển khai dở dang. Trong khi đó, Khu Công nghiệp Điềm Thụy, phần diện tích 180ha do Ban Quản lý các Khu công nghiệp tỉnh làm chủ đầu tư triển khai cùng thời gian hiện đã hoàn thành gần như toàn bộ phần hạ tầng và có tỷ lệ lấp đầy dự án lên tới 80% đến 90%.

Có thể kể tên một số trường hợp không có năng lực, đăng ký sử dụng đất hàng năm chủ yếu vì mục đích giữ chỗ như: Dự án khu đô thị An Phú tại T.P Thái Nguyên diện tích 49,10ha; Cụm công nghiệp Bá Xuyên (T.P Sông Công), giai đoạn I, diện tích 48,50ha; Khu công nghiệp Sông Công II diện tích 100ha; Khu nhà ở xã hội, trung tâm thương mại, nhà ở cao cấp Hồng Long (T.X Phổ Yên), diện tích 29ha; Dự án đầu tư và phát triển cây nông nghiệp huyện Phú Bình diện tích 55,30ha…

Đã cải thiện nhưng chưa nhiều

Theo báo cáo mới nhất của Sở Tài nguyên - Môi trường, trong tổng số 1.035 công trình, dự án đăng ký sử dụng đất năm 2016 thì chỉ có 629 công trình, dự án triển khai thực hiện với số diện tích trên 1.321ha, đạt 40,71% kế hoạch được phê duyệt. Có một thực tế là, nếu không có sự chủ động rút lui của một dự án sở hữu diện tích đăng ký sử dụng đất lên tới hàng nghìn héc ta thì có lẽ kết quả sử dụng đất của tỉnh năm nay chưa chắc đã đạt được như hiện tại. Kế hoạch sử dụng đất của tỉnh ban đầu là trên 5.071ha, nhưng đến tháng 10 vừa rồi, chủ đầu tư của dự án mang tên Heaven Peace - Hồ Núi Cốc quy mô trên 1.825ha chính thức có văn bản xin không thực hiện dự án nên UBND tỉnh đã hủy kế hoạch sử dụng đất đối với dự án này. Do đó, tổng diện tích đất còn lại trong kế hoạch sử dụng năm 2016 đã giảm xuống còn trên 3.246ha. Bởi vậy, các chuyên gia cho rằng, nếu vẫn giữ diện tích trên 5.071ha như kế hoạch ban đầu thì chắc chắn kết quả sử dụng đất sẽ không thể đạt trên 40%. Trong các loại đất đăng ký sử dụng thì đất nông nghiệp thực hiện đạt thấp nhất, bằng 28,56% kế hoạch, tiếp đến là đất phi nông nghiệp, đạt 41,54% và đất chưa sử dụng đưa vào sử dụng đạt 46,55%.

Nếu tính trong số 9 huyện, thành, thị của tỉnh thì kết quả sử dụng đất cũng có những khác biệt rõ rệt. Nếu các huyện Phú Lương, Định Hóa, Võ Nhai và T.X Phổ Yên có kết quả sử dụng đất đạt từ 50% đến gần 79% thì các địa phương còn lại đạt tương đối thấp. Cụ thể như, T.P Sông Công chỉ đạt khoảng 10%, huyện Phú Bình, Đồng Hỷ đạt lần lượt là 21% và 26,36%. Điều đáng nói là tỷ lệ công trình, dự án triển khai thực hiện so với kế hoạch đăng ký còn khá ít. Ví như huyện Võ Nhai đăng ký 118 công trình, dự án, nhưng chỉ có 39 công trình, dự án triển khai; huyện Đồng Hỷ đăng ký 125 dự án, công trình nhưng mới có 47 công trình, dự án được triển khai.

Và nguyên nhân chính

Theo các nhà chuyên môn thì nguyên nhân đầu tiên khiến kết quả sử dụng đất của tỉnh đạt thấp là bởi các địa phương chưa chủ động bố trí kế hoạch vốn, chưa xác định được khả năng, năng lực tài chính của chủ đầu tư đối với các công trình, dự án nhưng hàng năm vẫn đăng ký nhu cầu sử dụng đất cao. Việc thẩm định chấp thuận chủ trương đầu tư chưa sát thực tế, chưa đánh giá được năng lực tài chính dẫn đến các dự án không thuộc vốn ngân sách Nhà nước sau khi được chấp thuận chủ trương đầu tư, cấp giấy chứng nhận đầu tư, cấp giấy phép khai thác tài nguyên, khoáng sản… chưa bố trí được nguồn vốn để triển khai thực hiện. Đây được xem là trường hợp phổ biến vì có nhiều dự án quy mô lớn đăng ký sử dụng đất kéo dài nhiều năm liền nhưng không triển khai. Trong khi nhà đầu tư thiếu năng lực, có tư tưởng chiếm chỗ, giữ đất thì nhiều ngành, địa phương liên quan lại chưa thường xuyên quan tâm kiểm tra, đôn đốc chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ dự án ngay sau khi kế hoạch sử dụng đất được phê duyệt.

Mặt khác, do áp dụng Luật Đất đai mới (năm 2013) nên trong quá trình thực hiện có một số vướng mắc ảnh hưởng đến tiến độ đưa đất vào sử dụng của doanh nghiệp. Một số dự án trước đây áp dụng hình thức thu hồi đất nay chuyển sang thỏa thuận nên nhiều trường hợp không đạt được thỏa thuận do chủ sử dụng đất đưa ra giá quá cao. Các dự án thu hồi đất nhưng chưa tạo được sự đồng thuận của người dân. Cũng có trường hợp do không bố trí được khu tái định cư cho các hộ trong diện mất đất khiến không thể giải phóng được mặt bằng, kéo dự án đình trệ theo.

Được biết, năm 2017, kế hoạch sử dụng đất của tỉnh đã có những thay đổi đáng kể. Số công trình, dự án và số diện tích sử dụng đất đăng ký đã thấp hơn rất nhiều so với năm 2016. Cụ thể, toàn tỉnh có 531 công trình, dự án với diện tích trên 1.866ha đăng ký thực hiện, trong đó có 209 công trình, dự án chuyển từ năm trước sang, diện tích đăng ký mới chỉ hơn 688ha. Với kế hoạch này, cộng với các bài học rút ra từ năm trước, tỉnh dự kiến năm 2017 sẽ đạt hiệu quả sử dụng đất cao.