Mặc dù cây chè đã bén rễ trên đất đồi xóm Nhâu, xã Liên Minh (Võ Nhai) từ cuối năm 1945 nhưng phải đến năm 2000 cây trồng này mới được bà con chú trọng chăm sóc. Giờ đây, chè đã trở thành cây trồng mang lại thu nhập khá, góp phần xóa nghèo và vươn lên làm giàu của bà con nơi đây.
Có dịp trở lại xóm Nhâu - xóm được UBND tỉnh công nhận là Làng nghề chè truyền thống vào cuối năm 2016, chúng tôi nhận thấy diện mạo xóm nghèo của xã Liên Minh trước kia đang "thay da, đổi thịt" từng ngày. Các tuyến đường đã được đổ bê tông phong quang. Những ngôi nhà mới xây, nhiều hộ đã mua được những tiện nghi sinh hoạt đắt tiền như: xe máy, ti vi, tủ lạnh...
Anh Nguyễn Hữu Xanh, Trưởng xóm, kiêm Trưởng Ban quản lý Làng nghề chè truyền thống xóm Nhâu cho biết: Cách đây chục năm trở về trước, Nhâu là một trong những xóm có tỷ lệ hộ nghèo cao của xã. Đường sá đi lại khó khăn, dù chỉ cách trung tâm xã 3km nhưng nhiều khi bà con không thể đi ra xã vì mưa to, nước suối dâng lên cao gây úng lụt. Thu nhập chính của bà con chủ yếu là cấy lúa, trồng ngô. Những năm gần đây, có nguồn điện lưới quốc gia về tận hộ, đường sá thuận lợi hơn, bà con trong xóm đã tập trung trồng rừng và trồng chè. Hiện tại, xóm có 173 hộ, 728 nhân khẩu thì có tới 165 hộ (trên 300 nhân khẩu) chuyên trồng chè. Nhờ có cây chè, đời sống kinh tế của bà con đã được nâng lên rõ rệt. Nếu như năm 2010, thu nhập bình quân của các hộ dân trồng chè mới đạt khoảng 9 triệu đồng/người/năm thì đến năm 2016, con số đó đã tăng lên 24 triệu đồng/người/năm.
Mặc dù cây chè đã bén rễ trên đất đồi xóm Nhâu từ lâu đời nhưng phải đến năm 2000 bà con trong xóm mới tập trung nhiều vào trồng, chăm sóc, chế biến chè. Đến nay, diện tích chè của xóm đã phát triển lên 50ha (tăng gấp 2 lần so với năm 2000), trong đó có 15ha chè cành với các giống: LDP1, Kim Tuyên, Phúc Vân Tiên, năng suất đạt 8 tấn chè búp tươi/ha. Vào chính vụ, chè thường được bán với giá 100 đến 150 nghìn đồng/kg chè búp khô. Vào vụ đông, chè có giá bán từ 120 đến 250 nghìn đồng/kg chè búp khô. Cây chè thực sự đem lại nguồn thu nhập chính cho các hộ dân.
Anh Nguyễn Hữu Tuyến, một hộ dân trồng chè ở xóm Nhâu cho biết: Trước đây, kinh tế gia đình tôi rất khó khăn. Nhưng từ khi tập trung vào trồng thêm và chăm sóc 2 mẫu chè, gia đình tôi đã từng bước vượt qua khó khăn. Hiện, mỗi lứa chè của gia đình cho thu hái trên 1,6 tạ chè búp khô. Sau khi trừ chi phí, gia đình tôi thu lãi trên 50 triệu đồng/năm. Nhận thấy cây chè lai đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn, gia đình đang thay thế dần những diện tích chè trung du cằn cỗi bằng các giống chè có năng suất chất lượng như: LDP1, Kim Tuyên, Phúc Vân Tiên. Hiện tại, gia đình tôi đã có 4 sào chè giâm cành. Cùng với đó, gia đình cũng đầu tư mua tôn quay chè, máy vò chè phục vụ chế biến để nâng cao chất lượng sản phẩm chè.
Không chỉ gia đình anh Tuyến, nhiều hộ dân khác ở xóm Nhâu cũng mạnh dạn trồng thay thế diện tích chè trung du cằn cỗi bằng các giống chè cành có năng suất, chất lượng, mua sắm các loại máy móc, thiết bị hiện đại phục vụ chế biến chè như: tôn quay, máy vò chè, máy hút chân không... Đến nay, 100% các hộ dân trồng chè đã đầu tư mua tôn quay, máy vò chè và khoảng chục hộ lắp đặt hệ thống tưới tự động, tiết kiệm nước ở các vườn, đồi chè. Cùng với đó, bà con cũng tập trung đưa các loại phân bón mới vào chăm bón chè. Nhờ vậy, năng suất, chất lượng chè của xóm được nâng lên rõ rệt. Nếu như năm 2010, năng suất cây chè mới đạt 5 tấn chè búp tươi/ha thì đến nay đã tăng lên 8 tấn chè búp tươi/ha...
Nhờ có cây chè, đời sống vật chất và tinh thần của bà con trong xóm ngày càng được nâng cao. Anh Nguyễn Văn Toản, một hộ dân làm chè ở xóm Nhâu cho biết: Gia đình tôi hiện có khoảng 1,2 mẫu chè, trong đó có khoảng 50% diện tích là chè cành, chủ yếu là giống chè cành LDP1. Mỗi năm, gia đình tôi thu hái được 6 lứa chè, mỗi 1,3 tạ chè búp khô, sau khi trừ chi phí, cho thu lãi khoảng 13 triệu đồng. Nhờ có cây chè, gia đình tôi đã sắm được những tiện nghi sinh hoạt cho gia đình như: ti vi, tủ lạnh, máy giặt. Cuối tháng này, gia đình dự kiến khởi công xây dựng lại ngôi nhà cấp mới rộng 4 gian...
Có thể nói, cây chè thực sự trở thành cây trồng mũi nhọn, đem lại nguồn thu nhập khá cho người dân xóm Nhâu. Hiện nay, sản phẩm chè của bà con đã được tư thương ở Đồng Hỷ, T.P Thái Nguyên đã về tận nơi thu mua. Việc công nhận làng nghề chè truyền thống vào cuối năm 2016 là sự ghi nhận, đồng thời là động lực để bà con trong xóm tiếp tục nâng cao hơn nữa chất lượng các sản phẩm chè.
