Với mục đích chuyển đổi cơ cấu cây trồng, cải thiện đời sống cho bà con, những năm qua, Hợp tác xã Thịnh Vượng (xóm Bản Chang, xã Nghinh Tường, Võ Nhai) đã triển khai mô hình trồng chuối thương phẩm trên tổng diện tích hơn 11ha. Mô hình này đã hé mở nhiều triển vọng, bước đầu xây dựng được chuỗi giá trị, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ nông sản.
Vào một ngày mưa phùn giữa Tháng Ba, trong tiết trời se lạnh, chúng tôi tìm đến xóm Bản Chang, xã Nghinh Tường, nơi đặt trụ sở của HTX Thịnh Vượng. Cách đó không xa là cánh đồng chuối đang độ phát triển, xanh mỡ màng. Được biết, trước đây, toàn bộ diện tích đất này được bà con sử dụng để trồng lúa 1 vụ nên hiệu quả không cao. Nói về loại cây trồng mới này, ông Hà Quốc Vượng, Giám đốc HTX cho biết: Đã từ lâu, cây chuối được người dân Võ Nhai trồng khá nhiều nhưng không tập trung. Cuối năm 2014, trong 1 lần đi thăm bạn bè, tôi có đến huyện Khoái Châu (Hưng Yên) và bị thu hút bởi những cánh đồng chuối xanh ngút ngàn đang vào vụ thu hoạch rộ. Sau khi hỏi thăm bà con về kỹ thuật và nơi cung cấp giống, tôi đã mạnh dạn mua về trồng thử.
Từ 30 gốc chuối trồng thử nghiệm trên diện tích 120m2, sau 15 tháng đã cho thu hoạch với số buồng tương ứng, trọng lượng trung bình khoảng 35kg. Với giá bán 150.000 đồng/buồng, trừ tiền giống và phân bón, ông Vượng thu lãi hơn 3 triệu đồng. Nhận thấy đây là giống cây phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng quê nhà, đầu tư không nhiều, tốn ít công chăm sóc, lại năng suất hơn hẳn những giống chuối trước đây, ông Vượng đã bàn với 24 thành viên HTX và chọn giống chuối Tây (xuất xứ Thái Lan) làm cây sản xuất chủ lực của HTX. Sau khi tìm hiểu một số trang trại chuối tại Hưng Yên, HTX đã ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với của Công ty TNHH Thuận Tâm Thành (huyện Khoái Châu, Hưng Yên).
Để sản xuất theo mô hình chuỗi liên kết, Công ty đã cử cán bộ kỹ thuật phối hợp với HTX xây dựng quy trình sử dụng giống, phân bón, tổ chức chuyển giao kỹ thuật chăm bón, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo hướng dẫn của Sở Nông nghiệp và PTNT. Ở mỗi giai đoạn chuối sinh trưởng đều có cán bộ kỹ thuật của Công ty bám đồng ruộng và hướng dẫn bà con ghi vào sổ tay theo dõi. Ngoài ra, khi tham gia trong mô hình liên kết, HTX còn được Công ty cung cấp giống với giá ưu đãi và chỉ cần trả trước 50% giá giống. Đồng thời, HTX thường xuyên kiểm tra, giám sát việc sản xuất an toàn theo quy trình, tiêu chuẩn và được các thành viên thực hiện nghiêm túc. Gặp chúng tôi khi đang chăm sóc vườn chuối gần 4.000 gốc, ông Hà Sỹ Tiệp (xóm Bản Chang, Nghinh Tường), cho biết: Lúc đầu thực hiện trồng chuối tập trung, tôi và nhiều thành viên khác cũng phân vân không biết hiệu quả thế nào. Tuy nhiên, nhận thấy đây là loại cây dễ trồng và anh Vượng đã trồng thử nghiệm thành công nên chúng tôi cũng quyết tâm. Tham gia mô hình liên kết sản xuất chuối cho doanh nghiệp, chúng tôi được các cán bộ kỹ thuật hướng dẫn cặn kẽ qua đó quản lý tốt dịch hại, giảm chi phí và tăng hiệu quả sản xuất. Nông dân chúng tôi nhẹ gánh đầu vào và cũng không phải lo đầu ra bởi Công ty đã cam kết thu mua với giá tương đương giá thị trường, năng suất và lợi nhuận cao hơn cấy lúa thông thường từ 3-4 lần.
Nói về ưu điểm của cây chuối khi được trồng trên đất Nghinh Tường, ông Hà Quốc Vượng cho biết thêm: Chuối là loại cây dễ trồng, thích nghi với nhiều loại đất, chỉ cần giữ đủ ẩm và che lưới ngăn sương muối, chống lạnh là cây vươn lên rất nhanh, sớm ra buồng. Với địa hình nhiều đồi núi bao quanh do vậy, người trồng chuối ở đây không phải lo gió bão, làm cột chống. Để cung cấp đủ nước cho cây, ông Vượng cùng các thành viên đã đào ao đón nước từ đầu nguồn ngay cạnh vườn chuối của HTX. Từ đây, nước được dẫn đến tưới đều cho các hàng cây. Theo chia sẻ của các thành viên HTX, trước khi đưa vào mầm vào trồng, cần đào hố vuông rộng 40cm, sâu 40cm và rắc vôi để khử trùng, đồng thời bón lót để kích thích mầm ra rễ nhanh. Thời gian thích hợp nhất để trồng chuối là khoảng tháng 9, tháng 10 dương lịch.
Chỉ còn vài tháng nữa là đến đợt thu hoạch vụ đầu tiên của vườn chuối Tây hơn 11 ha của HTX, tương đương với hơn 24 nghìn cây. Bình quân mỗi cây có buồng nặng từ 25-35 kg, dự kiến vườn chuối sẽ cho thu hoạch từ 600-840 tấn để xuất khẩu ra thị trường nước ngoài với giá được bao tiêu sẵn 10.000 đồng/kg. Theo tính toán của các thành viên HTX, trong thời gian thu hoạch chuối thì cây chuối mẹ sẽ cho ra các cây con, sau 3 vụ thu hoạch lúc đó sẽ đốn bỏ và trồng lại cây con. Theo kế hoạch của Hội đồng quản trị HTX, do lượng thu mua của doanh nghiệp là không hạn định nên thời gian tới, HTX sẽ mở rộng diện tích trồng lên gần 25ha (đạt 75% tổng diện tích đất canh tác của HTX). Hiện tại, HTX đang hướng dẫn kỹ thuật cho một số hộ dân ngoài HTX tham gia trồng, số lượng ước đạt trên 1.000 cây với ý định tăng nguồn cung cho HTX, mở rộng vùng nguyên liệu.
Khi được hỏi có lo ngại hay không trước thông tin chuối ở Đồng Nai đang ế ẩm, “được mùa mất giá”, ông Vượng khẳng định: Chúng tôi hoàn toàn yên tâm về đầu ra do đã ký kết hợp đồng với Công ty Thuận Tâm Thành, đơn vị có tiếng ở miền Bắc về trồng và tiêu thụ chuối thương phẩm, cam kết giá thấp nhất không dưới 6.000 đồng/kg khi thị trường biến động. Hơn nữa, thị trường tiêu thụ của chúng tôi không chỉ có Trung Quốc mà còn cả ở nhiều nước khác…
Trao đổi với chúng tôi, ông Đặng Văn Đức, Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Võ Nhai, cho biết: HTX Thịnh Vượng là một trong số ít các HTX trên địa bàn huyện sớm tìm được đầu ra cho nông sản, xây dựng được chuối liên kết bền vững trong sản xuất và tiêu thụ. Đây là một trong những yếu tố sống còn quyết định sự phát triển của HTX nói chung. Thời gian tới, phòng Nông nghiệp sẽ tiếp tục tư vấn cũng như hỗ trợ về kỹ thuật với HTX với mong muốn phát huy, nhân rộng những mô hình kinh tế tập thể có hiệu quả.
