Từ xuất phát điểm rất thấp, bằng sự hỗ trợ của cấp trên, sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị và sức dân, xã vùng cao Vũ Chấn (Võ Nhai) hiện đã đạt 10 tiêu chí nông thôn mới (tốp cao nhất trong 6 xã phía Bắc huyện). Tuy nhiên, chặng đường tới đích nông thôn mới của Vũ Chấn còn rất xa, như lãnh đạo xã này bày tỏ: Đụng vào đâu cũng thấy khó khăn.
Trở lại 2 xóm người Dao là Cao Sơn và Khe Rạc, thâm tâm tôi mừng cho bà con nơi đây bởi tuyến đường mòn xuyên rừng cắt qua nhiều con suối ngày nào nay đã được mở rộng mặt bằng, san gạt, lu lèn phẳng phiu chờ ngày đổ bê tông. Tuyến đường này được đầu tư hàng chục tỷ đồng từ ngân sách Nhà nước sẽ xóa bỏ tình trạng gần như tách biệt, giúp người dân 2 xóm thuận lợi hơn trong giao thương, phát triển kinh tế và xây dựng đời sống văn hóa. Dọc tuyến là hàng cột điện mới được dựng lên chờ ngày đóng điện lưới quốc gia về các xóm.
Trưởng xóm Khe Rạc, anh Triệu Đức Thành chia sẻ: Cùng với sự hỗ trợ, chỉ đạo của xã và cơ quan chuyên môn của huyện, vài năm gần đây người dân trong xóm tập trung phát triển mạnh cây lâm nghiệp và bước đầu thu được hiệu quả kinh tế khá (Chi bộ xóm cũng ra nghị quyết chuyên đề để lãnh đạo lĩnh vực này). Chỉ tính riêng từ đầu năm đến nay, người dân đã trồng được 49ha rừng sản xuất, đồng thời tiếp tục phát triển diện tích trồng cây tre phấn và chăn nuôi đại gia súc, vì thế xóm đã có 22/62 hộ thoát nghèo. Năm ngoái, xóm huy động mỗi hộ đóng góp gần 1 triệu đồng để làm nhà văn hóa xóm đạt chuẩn nông thôn mới (Nhà nước hỗ trợ 150 triệu đồng), năm nay chúng tôi đăng ký làm 190m đường bê tông. Dù đời sống còn khó khăn nhưng người dân luôn tích cực, tự giác góp tiền đối ứng, ngày công và hiến đất làm các công trình phúc lợi.
Có điều kiện thuận lợi hơn Khe Rạc, từ năm 2013 đến nay xóm Na Rang đã huy động 83 hộ dân đối ứng làm được 3 tuyến dường bê tông có tổng chiều dài trên 1,5 km. Mới đây, xóm đã khởi công nhà văn hóa từ tiền hỗ trợ của Nhà nước và mức đóng góp 650.000 đồng/hộ. Theo Bí thư Chi bộ Na Rang, ông Nông Văn Đắc, dù là xóm trung tâm xã nhưng các tuyến đường trên địa bàn vốn nhất nhỏ hẹp lại quanh co. Người dân bao năm vất vả vì giao thông khó khăn nên khi biết tỉnh có chủ trương hỗ trợ xi măng đều rất phấn khởi và tích cực đóng góp công sức, tiền của làm đường. Chi bộ và từng đảng viên đã phát huy tốt vai trò từ việc ra nghị quyết đến sự gương mẫu để người dân làm theo…
Cả xã vùng cao Vũ Chấn với 10 xóm (tổng số trên 3.000 nhân khẩu tuyệt đại đa số là đồng bào dân tộc ít người) đang “chuyển động” từng ngày từ Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM). Hạ tầng được quan tâm đầu tư từ nhiều nguồn, ý thức, nhận thức của người dân về trách nhiệm của họ với xây dựng NTM được nâng lên rõ rệt, đời sống kinh tế của bà con cũng ngày một khấm khá hơn. Theo thống kê, hiện xã đã cứng hóa được 13,7/30,7km đường trục liên xã; 8,5/26km đường trục chính các xóm (người dân đối ứng bằng tiền và ngày công trị giá khoảng 4 tỷ đồng); xây mới 6/10 nhà văn hóa xóm đạt chuẩn NTM; hạ tầng thủy lợi cơ bản đáp ứng nhu cầu tưới tiêu; cơ sở vật chất giáo dục, y tế đã và đang được quan tâm đầu tư theo hướng đạt chuẩn… Về phát triển sản xuất, xã tập trung chỉ đạo đẩy mạnh trồng rừng và các loại cây phù hợp với thổ nhưỡng địa phương, phát triển chăn nuôi đại gia súc. Từ chỗ gần như chưa đạt tiêu chí nào thời điểm bắt đầu xây dựng NTM, nay xã Vũ Chấn đã đạt 10 tiêu chí (thực chất là 9 vì xã không quy hoạch xây dựng chợ nên coi như đạt tiêu chí này).
Những kết quả đó là đáng khích lệ đối với xã vùng cao xa xôi đặc biệt khó khăn như Vũ Chấn. Nhớ lại giai đoạn mới bắt tay vào xây dựng NTM, ông Nông Văn Tuyền, Bí thư Đảng ủy xã Vũ Chấn cho biết: Khi đó không chỉ người dân mà nhận thức của nhiều cán bộ xã về NTM còn mơ hồ, tâm lý trông chờ, ỷ lại vẫn phổ biến. Năm 2012, xã được huyện phân bổ 300 tấn xi măng để làm đường bê tông nhưng không dám nhận vì người dân chưa sẵn sàng đối ứng. Để có kết quả như hiện nay, xã đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phát huy vai trò lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, sự vào cuộc tích cực của các đoàn thể và nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ cấp trên. Tuy vậy, chặng đường để trở thành xã NTM của Vũ Chấn còn rất dài, đụng vào đâu cũng thấy khó khăn.
Tìm hiểu kỹ tình hình của xã Vũ Chấn, tôi mới rõ hơn nhận định của ông Bí thư Đảng ủy xã. Những tiêu chí còn lại đều khó, thậm chí rất khó nên đòi hỏi nhiều thời gian, nguồn lực của xã vùng cao này: Tổng số km đường nội xóm, đường liên gia cần cứng hóa lên đến con số gần 100 (diện tích tự nhiên của Vũ Chấn là gần 7.800ha); thời điểm này còn khoảng 40% hộ dân chưa được dùng điện lưới; tỷ lệ nhà tạm, nhà dân chưa kiên cố còn lớn; 2/3 trường học chưa đạt chuẩn quốc gia; đặc biệt là tỷ lệ hộ nghèo chiếm tới 43%, cận nghèo 14,8%, thu nhập bình quân đầu người còn thấp… Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã nhiệm kỳ 2015-2020 đã “mạnh dạn” đặt ra chỉ tiêu năm 2020 Vũ Chấn cơ bản trở thành xã NTM, nhưng sau đó phải điều chỉnh phấn đấu đến cuối nhiệm kỳ đạt từ 14-16 tiêu chí. Tháng 7 vừa qua, Đảng ủy xã Vũ Chấn đã xây dựng Nghị quyết chuyên đề lãnh đạo thực hiện Chương trình xây dựng NTM. Nhiều giải pháp đã được đề ra. Quyết tâm là vậy nhưng rõ ràng xã Vũ Chấn cần được hỗ trợ nhiều hơn nữa từ các cấp, ngành cho chặng đường xây dựng NTM còn dài và gian nan phía trước.