Lâu nay, bà con nhân dân huyện vùng cao Võ Nhai vẫn truyền miệng câu nói: “Cơm Phương Bá, cá Bình Long” để tôn vinh hai sản vật đặc sắc của địa phương. Trong đó, "Cơm Phương Bá" được nhắc đến ở đây là loại gạo Bao Thai đặc sản ngon bậc nhất, được trồng tại cánh đồng Phương Bá, xã Dân Tiến. Với mong muốn bảo tồn và phát triển nông sản đặc biệt này, xã Dân Tiến đã triển khai vùng chuyên canh lúa Bao Thai hữu cơ và bước đầu đem lại hiệu quả tích cực.
Những ngày này, trên khắp các cánh đồng của xã Dân Tiến, bà con đang nô nức xuống đồng thu hoạch lúa vụ xuân và chuẩn bị cho vụ mùa trồng lúa giống Bao Thai đặc sản. Mỗi năm, nông dân Dân Tiến trồng lúa với diện tích khoảng 190ha/vụ, đạt tổng sản lượng trên 2 nghìn tấn/năm.
Riêng diện tích cánh đồng Phương Bá nằm trên địa bàn các xóm: Phương Bá, Đồng Quán, Làng Chẽ, Thịnh Khánh chiếm khoảng 150ha trong tổng diện tích trồng lúa của xã. Phần diện tích này, người dân sản xuất 2 vụ lúa/năm, trong đó, vào vụ mùa, nông dân địa phương trồng giống lúa Bao Thai đặc sản, cho thành phẩm gạo Phương Bá thơm, ngon, dẻo nổi tiếng toàn huyện. Mỗi năm, từ cánh đồng này, nông dân trồng lúa Bao Thai đặc sản trên khoảng 80% diện tích, thu được được gần 700 tấn thóc đặc sản.
Gia đình ông Lương Hồng Sơn, 60 tuổi, xóm Phương Bá, có chừng 0,5ha ruộng trồng lúa tại cánh đồng Phương Bá, mỗi năm sản xuất được 6 tấn thóc, trong đó có 3 tấn thóc Bao Thai đặc sản. Cũng như những người nông dân khác ở địa phương, ông Sơn luôn tự hào khi được thừa kế những mảnh ruộng làm nên thứ gạo nổi tiếng thơm, ngon.
Tranh thủ thời tiết nắng ráo, bà con nông dân xã Dân Tiến xuống đồng thu hoạch lúa.
Theo ông Sơn, sau khi thu hoạch lúa xuân, nông dân địa phương tiến hành đổ nước ngập ruộng rồi cày dập, cho máy phay đất rồi mới bừa lại trước khi gieo cấy. Được đánh giá phù hợp với đồng ruộng, giống lúa Bao Thai trồng ở cánh đồng Phương Bá sinh trưởng tốt, thân cây khỏe, ít sâu bệnh nên bà con không tốn nhiều công chăm sóc. Chừng trung tuần tháng 10, lúa mùa chín rộ và cho thu hoạch với năng suất trung bình đạt 2 tạ/sào.
Đặc biệt, từ vụ mùa năm 2021, ông Sơn và nhiều hộ gia đình canh tác trên cánh đồng Phương Bá được tham gia vào Dự án Bảo tồn các giống lúa đặc sản kết hợp với sản xuất lúa chất lượng cao, hữu cơ do Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Võ Nhai xây dựng, triển khai tại các xã sản xuất lúa tập trung. Dự án không chỉ bảo tồn, duy trì các giống lúa đặc sản của địa phương mà còn kết hợp sản xuất lúa chất lượng cao, theo hướng hữu cơ nhằm tạo bước đột phá, tạo ra sản phẩm gạo chất lượng, có giá trị cao.
Tại xã Dân Tiến, Dự án hỗ trợ giống, phân bón hữu cơ, thuốc trừ sâu sinh học và tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc lúa Bao Thai đặc sản cho 57/150ha diện tích lúa tập trung tại cánh đồng Phương Bá (trong đó có 20ha sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP) với hàng trăm hộ dân được hưởng lợi. Tham gia vào Dự án, bà con nông dân phải tuân thủ tuyệt đối quy trình sản xuất hữu cơ được hướng dẫn.
Theo đánh giá của Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện và UBND xã Dân Tiến, sau vụ mùa đầu tiên triển khai, mỗi ha diện tích trồng lúa Bao thai đặc sản theo quy trình hữu cơ cho thu hoạch gần 6 tấn thóc với giá trị lợi nhuận đạt khoảng 36 triệu đồng, cao hơn khoảng 10% so với thành phẩm áp dụng quy trình sản xuất thông thường. Sản phẩm gạo thương phẩm từ diện tích thí điểm trồng lúa hữu cơ này không chỉ ngon, dẻo, thơm hơn mà còn bảo đảm quy chuẩn về an toàn vệ sinh thực phẩm.
Ông Trần Lê Dũng, Chủ tịch UBND xã Dân Tiến, cho biết: Những năm gần đây, gạo Bao Thai Phương Bá vẫn được đánh giá ngon bậc nhất so với mặt bằng chung của huyện. Tuy nhiên, so với trước kia, chất lượng đã suy giảm ít nhiều. Nguyên nhân một phần là do giống lúa đầu vào không bảo đảm chất lượng cao và trong quá trình chăm sóc cây lúa, bà con lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học, phân bón vô cơ... Trong khi đó, người tiêu dùng lại có xu thế gia tăng nhu cầu sử dụng các sản phẩm an toàn, chất lượng cao.
Chính vì vậy, theo đánh giá của ông Chủ tịch UBND xã Dân Tiến, việc triển khai Dự án Bảo tồn các giống lúa đặc sản kết hợp với sản xuất lúa chất lượng cao, hữu cơ trên địa bàn xã có ý nghĩa quan trọng, khuyến khích người dân bảo tồn giống lúa đặc sản và sản xuất theo quy trình hữu cơ, an toàn. Qua đó, không chỉ tạo ra sản phẩm chất lượng có giá trị kinh tế cao mà còn có thể hướng đến xây dựng thương hiệu riêng, mở rộng thị trường tiêu thụ; đồng thời, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, phát triển nông nghiệp bền vững. Việc triển khai Dự án đáp ứng được nhu cầu thay đổi quy trình, phương thức sản xuất lúa an toàn, chất lượng cao, có giá trị bền vững của địa phương.
Tiếp nối thành công của vụ mùa năm 2021, vụ mùa năm nay, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Võ Nhai tiếp tục hỗ trợ giống, phân bón, thuốc trừ sâu sinh học cho bà con nông dân trồng lúa Bao Thai hữu cơ trên cánh đồng Phương Bá, với tổng diện tích 50ha.
Ông Trần Văn Quân, Trường xóm Đồng Quán, xã Dân Tiến, chia sẻ: Năm 2021, toàn bộ 165 hộ dân trong xóm đều tham gia vào Dự án Bảo tồn các giống lúa đặc sản kết hợp với sản xuất lúa chất lượng cao, hữu cơ, với tổng diện tích trên 30ha. Nhận thấy lợi ích của sản xuất hữu cơ là giúp sản phẩm đạt chất lượng cao hơn, lại an toàn cho người sản xuất, giúp cải tạo đất nên vụ mùa năm nay, hầu hết bà con trong xóm đều tự bỏ tiền đầu tư trồng lúa Bao Thai hữu cơ trên phần diện tích hơn 10ha không được hỗ trợ. Tôi hy vọng kết quả thành công của Dự án sẽ khuyến khích đông đảo bà con nông dân trong xã cùng thực hiện trồng lúa đặc sản theo hướng hữu cơ, an toàn để tiến tới xây dựng thương hiệu, nâng cao giá trị gạo Bao Thai đặc sản Phương Bá.
(1).jpg?width=300&height=-&type=resize)
