Thời điểm cuối năm 2017, Hợp tác xã (HTX) nông sản an toàn Yên Đổ (xã Yên Đổ, huyện Phú Lương) được thành lập với mục tiêu cung cấp ra thị trường những sản phẩm nông nghiệp an toàn, chất lượng, bảo đảm sức khỏe cho người tiêu dùng và nâng cao hiệu quả sản xuất cho các thành viên. Tuy nhiên, đến nay, sản phẩm rau, củ, quả của HTX gặp khó khăn về đầu ra.
Với mong muốn khắc phục tình trạng sản xuất nhỏ lẻ để liên kết phát triển kinh tế bền vững, tạo ra vùng sản phẩm an toàn, năm 2017, được sự hỗ trợ của Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) tỉnh và chính quyền địa phương, HTX nông sản an toàn Yên Đổ ra đời với 43 thành viên. HTX chia thành 4 tổ hoạt động: Trồng rau, nuôi bò, nuôi gà, trồng và chế biến chè. Tổng nguồn vốn đầu tư của HTX là gần 2 tỷ đồng.
Sau vài năm đi vào hoạt động, việc sản xuất, kinh doanh của HTX có những hiệu quả nhất định, các sản phẩm thịt bò, thịt gà và chè được người tiêu dùng đón nhận, tìm đến đặt mua. Mỗi tháng, HTX cung cấp ra thị trường trên 1 tấn bò thịt, hàng nghìn quả trứng, 5-7 tạ gà thịt, hơn 1 tấn chè búp khô.
Riêng Tổ trồng rau có 11 thành viên, canh tác trên diện tích 1ha, tập trung trồng các loại rau, củ, quả theo mùa... Để xây dựng vùng sản xuất rau an toàn, Hội LHPN tỉnh đã hỗ trợ HTX một số trang thiết bị gồm: Hệ thống tưới tiêu tự động, tủ bảo ôn, bàn sơ chế sản phẩm, máy sấy... Bên cạnh đó, HTX còn được hỗ trợ chi phí tổ chức sản xuất và xây dựng tem, mác, bao bì đóng gói sản phẩm; tổ chức tham quan các mô hình tiêu biểu, tập huấn kiến thức, kỹ năng, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho Ban quản trị và các thành viên...
Năm 2020, HTX tiếp tục được hỗ trợ xây dựng nhà vườn có mái che áp dụng công nghệ cao và đặc biệt được cấp chứng nhận sản phẩm hữu cơ (PGS) trên diện tích 2ha (sản lượng dự kiến 76 tấn/năm với một số loại rau, củ, quả). Tham gia HTX, các hộ dân đều sổ nhật ký gieo trồng và ghi chép theo sát các công đoạn sản xuất, áp dụng kỹ thuật chăm sóc, tưới tiêu, sử dụng phân bón hợp lý; sử dụng thuốc thảo mộc để phòng trừ sâu bệnh, đảm bảo rau, củ, quả đưa ra thị trường đều an toàn.
Thời gian đầu, do các hộ sản xuất với quy mô nhỏ và nhu cầu của thị trường nên sản phẩm tiêu thụ dễ dàng tại chuỗi các cửa hàng giới thiệu sản phẩm của Hội LHPN các cấp và một số đơn vị trong tỉnh. Lợi nhuận từ trồng rau tăng gấp nhiều lần so với trồng lúa, ngô như trước. Tuy nhiên, từ cuối năm 2020, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, HTX gặp khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm. Năm 2021, khoảng 50% sản lượng rau, củ, quả của HTX không bán được.
Anh Lương Ngọc Hoàng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị HTX nông sản an toàn Yên Đổ cũng là người tham gia trồng rau nhiều nhất, (khoảng 4.000m2), chia sẻ: Thời điểm đó, tôi bán khoai tây, bắp cải với giá chỉ 1.000-3.000 đồng/kg. Giá thấp vậy nhưng vẫn khó tiêu thụ, tôi đành ngậm ngùi đổ bỏ trên 3 tấn khoai tây...
Ông Trần Văn Duy, Tổ trưởng Tổ trồng rau, HTX nông sản an toàn Yên Đổ, cho hay: Được các cấp, ngành tư vấn, hỗ trợ và gia đình dành nhiều công sức làm ra sản phẩm rau hữu cơ nhưng lại không bán được, có lúc chúng tôi cũng nản chí. Hiện nay, sản phẩm của các thành viên HTX chỉ mới tiêu thụ nhỏ lẻ tại chợ, các cửa hàng nông sản an toàn với giá cả bấp bênh. Chúng tôi vẫn đang nỗ lực kết nối với các doanh nghiệp, nhà hàng, cửa hàng kinh doanh thực phẩm để tìm đầu ra cho nông sản, tuy nhiên, lối đi vẫn rất mơ hồ.
Lý giải về nguyên nhân nông sản của HTX tiêu thụ trì trệ, anh Lương Ngọc Hoàng nói: Hiện HTX mới chỉ tập trung sản xuất chứ chưa chú trọng đến việc xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ. Hơn nữa, so với các mặt hàng bên ngoài, sản phẩm của HTX mẫu mã không đều, không đẹp, sản lượng sản xuất chưa đủ lớn do người dân chưa mạnh dạn đầu tư mở rộng và một phần cũng vì thiếu vốn đầu tư. Nếu cung cấp cho doanh nghiệp lớn thì không đáp ứng được về chủng loại, số lượng nên khó ký kết hợp đồng lâu dài. Còn bán lẻ thì giá cả lại bấp bênh, khó cạnh tranh với các sản phẩm tại chợ, do thói quen của nhiều người tiêu dùng chưa coi trọng việc sử dụng rau an toàn.
Để giải quyết những khó khăn này, thời gian tới, HTX nông sản an toàn Yên Đổ sẽ tăng cường tìm kiếm đối tác, ký hợp đồng sản xuất, tiêu thụ lâu dài, theo đơn đặt hàng để HTX có kế hoạch gieo trồng phù hợp; xây dựng mạng lưới tiêu thụ các sản phẩm hàng hóa trên địa bàn trong và ngoài tỉnh...
