Nguy cơ mất an toàn hồ chứa bùn thải tại Mỏ sắt Đại Khai

Sau khi đi vào hoạt động khai thác quặng sắt tại Mỏ sắt Đại Khai thuộc xóm Bình Minh (xóm La Dịa cũ), xã Minh Lập, huyện Đồng Hỷ, bể chứa bùn thải của đơn vị này được thiết kế ở vị trí cao hơn so với nhà dân sống gần khu vực và bờ đập bể được đắp đất khá cao nên có nguy cơ mất an toàn hồ đập trong mùa mưa bão...

Trận mưa vừa qua, gia đình anh Hoàng Văn Tú ở xóm Bình Minh bị nước tràn vào nhà và ngập úng bãi trồng chè. Theo anh Tú, nguyên nhân là do Mỏ sắt Đại Khai thiết kế bể lắng, bể chứa bùn thải cao hơn so với nhà ở của gia đình. Anh Hoàng Văn Tú cho biết: Từ trước đến nay, chưa bao giờ bị nước tràn vào nhà, nhưng sau khi Mỏ sắt Đại Khai của Công ty Cổ phần gang thép Gia Sàng xây dựng bể lắng và bể chứa bùn thải thì khi có mưa to là bãi chè bị ngập nước. Ngoài ra, khu vực nhà bếp có hiện tượng bị nứt tường gạch... Còn ông Hoàng Văn Nam ở cạnh đó cho biết: Trận mưa vừa qua nước tràn qua ao làm hơn 4 tạ cá của gia đình bị cuốn trôi. Có thể việc thiết kế bể chứa bùn thải, bể lắng cao hơn nhà chúng tôi đang ở hàng chục mét nên mưa to là nước từ trong bể tràn vào nhà...

Tìm hiểu thực tế tại khu vực bể chứa bùn thải của Mỏ sắt Đại Khai, chúng tôi thấy, khu vực bể chứa bùn thải và bể lắng được tận dụng từ hồ Bà Cỏm, có diện tích hơn 10.000m2 (hồ Bà Cỏm nằm trong diện tích quy hoạch mỏ và đơn vị đã thực hiện nộp tiền thuê đất theo quy định). Từ ngôi nhà của gia đình anh Tú đến bể lắng chỉ khoảng 10m, sau đó đến bể lắng chính rộng khoảng 1000m2 rồi mới đến bể chứa bể bùn thải (bùn non). Bờ đập của bể chứa bùn thải được đắp bằng đất có chiều rộng khoảng 3m, thân đập cao hơn 5m, chiều dài khoảng 50m. Đáng chú ý, trong bể chứa, lượng bùn thải đã gần đầy so với bờ đập và cao hơn so với một số nhà dân sống ở trong khu vực nên có nguy cơ xảy ra sự cố vỡ, tràn bùn thải.

 Trao đổi với chúng tôi, anh Trần Văn Đạt, Quản đốc Mỏ sắt Đại Khai cho biết: Trận mưa vừa qua có lưu lượng rất lớn nên hầu hết các nơi trên địa bàn tỉnh đều bị ảnh hưởng chứ không riêng gì hộ gia đình ông Tú và ông Nam. Tuy nhiên, bùn thải của mỏ không tràn vào nhà của ông Tú và ông Nam. Hiện nay, đơn vị đã thiết kế 1 bể chứa bùn, 3 bể lắng và 13 hố lắng. Cùng với đó, hằng năm chúng tôi đều thực hiện việc nạo vét, múc bùn thải lên phơi khô để bán làm phụ gia cho nhà máy xi măng. Theo thiết kế bãi thải, hồ chứa bùn non của chúng tôi đáp ứng công suất khai thác 100.000 tấn sản phẩm sạch/năm, nhưng hiện nay, chúng tôi chỉ khai thác khoảng với công suất 2.000 tấn/năm nên lượng bùn thải không nhiều.

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết Mỏ quặng sắt Đại Khai của Công ty Cổ phần Gang thép Gia Sàng cấp phép và chính thức đi vào hoạt động khai thác năm 2010, với diện tích 17ha, thời gian khai thác hơn 12 năm. Nhưng do thị trường tiêu thụ sản phẩm khó khăn và nguồn nước phục vụ sản xuất khan hiếm nên công suất khai thác thác chỉ đạt khoảng từ 10-20%/năm so với công suất được cấp phép.  

Hiện nay, lượng bùn thải chứa trong bể của Mỏ sắt Đại Khai đã gần đầy so với bờ đập, cao hơn so với một số nhà dân ở xóm Bình Minh và bờ đập được đắp bằng đất nên tiềm ẩn nguy cơ vỡ, tràn bùn thải ra ngoài, ảnh hưởng đến người dân ở khu vực gần mỏ. Vì vậy, cơ quan chức năng của địa phương và đơn vị khai thác sớm có giải pháp để đảm bảo an toàn hồ đập, nhất là đang trong mùa mưa bão.