Đánh giá của HĐND tỉnh khoá XI, kỳ họp mới đây cho thấy, GPMB vẫn là mối lo ngại lớn nhất đối với các dự án trọng điểm của tỉnh. Đây được xem là khâu đầu tiên và cũng là khâu quan trọng bậc nhất của mỗi dự án.
Vẫn có câu “đầu xuôi, đuôi lọt”. GPMB có nhanh thì tiến độ hoàn thành dự án mới đảm bảo. Dự án Quốc lộ 3 mới Hà Nội - Thái Nguyên là một dự án trọng điểm, có biên độ GPMB rộng, nên ngay từ bước khởi đầu này cần được đặc biệt quan tâm.
Tuyến Quốc lộ 3 mới đi qua huyện Phổ Yên, T.X Sông Công và T.P Thái Nguyên. Vào thời điểm này, cùng với các ngành liên quan, 3 địa phương trên đang khẩn trương triển khai các phương án GPMB phục vụ Dự án. Ngoài các phương án chung, mỗi địa phương đều có cách làm riêng, phù hợp với điều kiện địa phương đó.
Phổ Yên là huyện có tuyến Quốc lộ 3 mới chạy qua dài nhất với diện tích đất thu hồi phục vụ Dự án cũng lớn nhất, nên đây là huyện trọng điểm trong thực hiện GPMB của tỉnh. Trong tổng diện tích đất sẽ thu hồi của Dự án trên 2.000.000m2 thì Phổ Yên chiếm tới gần 1.300.000m2. Toàn tuyến có 29 khu tái định cư thì Phổ Yên có tới 25 khu.
Thời gian qua, khi thực hiện một số dự án lớn, huyện Phổ Yên gặp nhiều khó khăn trong giải quyết tình trạng xây nhà đón đền bù. Rút kinh nghiệm từ các dự án trước, khi bắt tay vào thực hiện GPMB cho Dự án Quốc lộ 3 mới, huyện đã chỉ đạo Đài TT-TH cùng các phòng ban chuyên môn xuống đo đếm, cắm mốc chỉ giới và ghi hình cẩn thận. Đất đai, tài sản, hoa mầu của từng hộ dân sau khi đo đếm đều được ghi hình làm căn cứ. Huyện đã dành cả tháng trời cho việc đo đếm, ghi hình với mong muốn sẽ không có trường hợp xây nhà đón đền bù nào xảy ra.
Đây là một cách làm cần thiết, hiệu quả đối với một huyện có tới trên 2,3 nghìn hộ trong diện ảnh hưởng của Dự án. Phổ Yên cũng là địa phương đầu tiên triển khai công tác tập huấn về chính sách, chế độ bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho cán bộ xã, xóm và các hộ trong vùng dự án.
Với T.X Sông Công, một địa phương có diện tích đất bị thu hồi thấp nhất (gần 122.000m2) và diện hộ chịu ảnh hưởng ít nhất (127 hộ), cho đến nay đã cơ bản hoàn thành các bước triển khai chuẩn bị cho GPMB. Bắt đầu từ ngày 28-8-2007, sau khi PMU18 triển khai công tác bồi thường GPMB trên địa bàn, Hội đồng bồi thường GPMB thị xã đã cùng Ban Quản lý các Dự án giao thông của tỉnh ký hợp đồng cam kết bàn giao mặt bằng sau 9 tháng kể từ khi có quyết định phê duyệt phương án tổng thể về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư theo quy định. Tiếp ngay đó, thị xã đã nhận bàn giao và cắm mốc GPMB và mốc lộ giới đường giao thông. Đồng thời, tổ chức công bố quy hoạch, phổ biến các văn bản chính sách chế độ bồi thường hỗ trợ GPMB cho các hộ trong vùng dự án.
Đối với 36 hộ có đất thổ cư phải di dời nhà ở, Hội đồng bồi thường thị xã đã công bố quy hoạch xây dựng khu tái định cư để bà con yên tâm. Qua thăm dò ý kiến dư luận cho thấy, những hộ trong diện có đất bị thu hồi và phải di dời nhà ở đều rất đồng tình ủng hộ dự án. Nhiều gia đình còn hứa sẽ nhanh chóng bàn giao mặt bằng, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện giai đoạn 1 của Dự án.
Mới đây, UBND tỉnh đã có Quyết định phê duyệt phương án tổng thể về bồi thường hỗ trợ, tái định cư cho Dự án Quốc lộ 3 mới. Theo Quyết định này thì tổng kinh phí dành cho công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư lên tới trên 551 tỷ đồng. Trong đó, bồi thường hỗ trợ đất, tài sản, cây cối, mồ mả khoảng trên 300 tỷ đồng; bồi thường các công trình của các tổ chức và xây dựng các khu tái định cư là trên 70 tỷ đồng...
Tỉnh cũng có các phương án trợ giúp cho các hộ trực tiếp sản xuất nông nghiệp bị thu hồi đất. Các hộ trong diện này sẽ được hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm. Tuỳ điều kiện từng hộ có thể chọn một trong các hình thức chuyển đổi: Giao đất làm kinh doanh dịch vụ; giao đất ở theo quy hoạch; hỗ trợ bằng tiền trên 1m2 đất nông nghiệp bị thu hồi.
Được biết, bắt đầu từ tháng 12-2007 đến tháng 12-2009, các địa phương sẽ phải hoàn thành việc thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ GPMB, di dời mồ mả và hoàn thành các khu dân cư, bàn giao cho các hộ dân. Như vậy, trong hai năm tới công tác GPMB Dự án Quốc lộ 3 mới phải được hoàn tất. Để đảm bảo đúng tiến độ, đòi hỏi các ngành, địa phương phải tập trung cao độ cho công tác GPMB ngay từ những khâu đầu tiên.
