Căn cứ vào thời điểm khởi công và theo thời gian thi công được phê duyệt, đến nay đáng ra 3 gói thầu của Dự án xây dựng đường giao thông nông thôn Quốc lộ 3 - Khe Mát (còn gọi là Dự án đường Đu - Khe Mát), xã Phấn Mễ (Phú Lương), đã phải hoàn thành. Tuy nhiên, Dự án vẫn dang dở vì một nguyên nhân quan trọng là vướng mặt bằng do 5 hộ dân chưa đồng ý hiến đất. Đây là dự án phải vận động nhân dân hiến đất vì không có kinh phí giải phóng mặt bằng.
Bị ảnh hưởng nhiều nhất về mặt bằng dẫn đến chậm tiến độ là gói thầu số 1 có chiều dài gần 5 km. Gói thầu được khởi công tháng 12-2014 và phải hoàn thành trong năm 2015 (thời gian thi công 370 ngày). Tuy nhiên, do vướng mặt bằng vì 3 hộ dân thuộc tiểu khu Thọ Lâm, thị trấn Đu, chưa đồng ý hiến đất (tổng chiều dài khoảng 250m) nên nhà thầu đã phải dừng thi công nhiều tháng và đến nay vẫn chưa xong. Ông Lương Văn Quang, Trưởng tiểu khu cho biết: Dự án ảnh hưởng đến 27 hộ dân trong tiểu khu. Chúng tôi đã tích cực tuyên truyền, vận động nên đại đa số các hộ đã sớm hiến đất, tháo dỡ tường rào và di chuyển tài sản để phục vụ thi công. Còn lại 3 hộ chưa hiến đất đều là những “trường hợp đặc biệt”, 1 gia đình có hoàn cảnh khó khăn, 1 hộ đòi hỏi đánh đổi quyền lợi thì mới hiến đất, hộ còn lại thì một mực đề nghị phải được hỗ trợ bằng tiền hoặc xây trả hàng rào trong khi Dự án không có kinh phí cho khoản này… Ông Lương Văn Thủy, chủ 1 hộ dân chưa hiến đất nói: Tôi cũng muốn có đường đẹp nhưng vì gia đình rất khó khăn nên mong chính quyền hỗ trợ tiền và xây trả hàng rào.
Nhằm giải quyết những vướng mắc mặt bằng của Dự án, thị trấn Đu một mặt tích cực tuyên truyền, vận động, mặt khác xem xét việc huy động đóng góp trong nhân dân và nhà thầu để hỗ trợ cho các hộ. Tuy nhiên, theo ông Hà Long Thủy, Bí thư Đảng ủy thị trấn Đu, phương án huy động tiền để hỗ trợ các hộ này không khả thi vì sẽ tạo ra sự bất công bằng với những hộ đã hiến đất và tài sản từ trước, đồng thời tạo ra tiền lệ không tốt khi triển khai các dự án tương tự sau này. Vì vậy, giải pháp duy nhất của địa phương từ trước đến nay vẫn là huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị nhằm tuyên truyền, vận động. Lãnh đạo huyện và lãnh đạo thị trấn đã nhiều lần trực tiếp đến vận động nhưng các hộ vẫn chưa đồng ý hiến đất.
Mặt bằng Dự án đoạn qua xã Phấn Mễ cũng đang bị vướng mắc vì 2 hộ dân chưa hiến đất, đặc biệt là điểm vướng thuộc xóm Phú Sơn khiến nhà thầu phải dừng thi công hơn 3 tháng nay trong khi các đoạn khác đã cơ bản hoàn thành. Ông Khương Văn Bảo, Chủ tịch UBND xã Phấn Mễ cho biết: Chúng tôi đã kiên trì vận động nhưng hộ dân này vẫn chưa đồng ý, họ đề nghị phải hỗ trợ xây dựng lại tường rào và “nắn” lại tuyến đường so với thiết kế ban đầu. Đây là những điều kiện mà địa phương và chủ đầu tư rất khó nếu không muốn nói là không thể đáp ứng.
Dự án xây dựng đường Đu - Khe Mát được UBND tỉnh phê duyệt năm 2011, có tổng vốn đầu tư trên 40 tỷ đồng, chiều dài toàn tuyến là 12,45 km (chủ yếu qua xã Phấn Mễ). Đây là tuyến đường huyết mạch của xã Phấn Mễ, có vai trò quan trọng trong giao thương của người dân, Dự án hoàn thành sẽ có ý nghĩa quyết định để xã đạt tiêu chí giao thông nông thôn mới. Vì tuyến đường vốn nhỏ hẹp và xuống cấp nghiêm trọng, không đảm bảo giao thông nên người dân rất kỳ vọng vào Dự án này. Vì vậy, sau khi được tuyên truyền, vận động, đại đa số các hộ dân đã sớm hiến đất, tự nguyện phá dỡ, di chuyển tài sản. Theo thống kê, 472 hộ dân thuộc xã Phấn Mễ và 27 hộ ở thị trấn Đu đã hiến tổng cộng trên 27.000m2 đất các loại để phục vụ Dự án. Có hộ đã di chuyển cả một trang trại gà trị giá hàng trăm triệu đồng. Vì vậy, việc Dự án phải tạm dừng thi công vì vướng mặt bằng đã khiến dư luận địa phương bức xúc. Mặt khác, Dự án không hoàn thành khối lượng thi công sẽ rất khó cho việc quyết toán.
Tình trạng này khiến đại diện chủ đầu tư là Ban Quản lý các dự án đầu tư và xây dựng huyện Phú Lương, chính quyền và các nhà thầu phải chịu nhiều sức ép nhưng chưa có hướng giải quyết dứt điểm. Mới đây, chủ đầu tư đã yêu cầu nhà thầu tiếp tục thi công đoạn đường qua các điểm vướng mắc mặt bằng tại tiểu khu Thọ Lâm, dù không đảm bảo thiết kế. Đến ngày 30-9, đoạn đường này đã cơ bản hoàn thành nhưng nhỏ hơn bình thường và không có rãnh thoát nước. Đây là giải pháp “cực chẳng đã”, tuy nhiên cũng rất khó nếu triển khai ở điểm vướng mắc tại xã Phấn Mễ vì người dân chưa hiến đất nên nền đường cũ quá hẹp.
Dự án không thể dừng vô thời hạn. Đồng ý hiến đất hay không là quyền của người dân, các địa phương cũng cần xem xét áp dụng cách thức tuyên truyền, vận động phù hợp hơn.
