Hóa Trung (Đồng Hỷ) là một trong ba xã đăng ký đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) trong năm 2018. Đến thời điểm này, xã đã đạt được 15/19 tiêu chí; 4 tiêu chí chưa đạt đang được Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong xã nỗ lực đẩy nhanh tiến độ để về đích NTM trong năm nay.
Xã Hóa Trung có 6 dân tộc anh em cùng chung sống tại 13 xóm với trên 1,2 nghìn hộ, 4,2 nghìn nhân khẩu. 80% kinh tế của các hộ dân trong xã chủ yếu phụ thuộc vào nông nghiệp. Thời điểm năm 2012, xã Hóa Trung mới chỉ cơ bản hoàn thành được 6 tiêu chí trong Bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng NTM. Thu nhập bình quân chỉ đạt 10 triệu đồng/người/năm.
Để thực hiện xây dựng Nông thôn mới, xã Hóa Trung đã thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Chương trình NTM và Ban Quản lý xây dựng NTM, kiện toàn bộ máy chỉ đạo và thực hiện Chương trình NTM. Cùng với đó, xã đã rà soát, đánh giá cụ thể thực trạng về kinh tế - xã hội, kết cấu hạ tầng của địa phương theo các tiêu chí của NTM và những nội dung cần tập trung thực hiện. Từ đó, xây dựng kế hoạch triển khai các phần việc cụ thể.
Ông Phạm Văn Bẩy, Chủ tịch UBND xã cho biết: Để xây dựng NTM, chúng tôi xác định thu nhập là tiêu chí quan trọng cần phải hoàn thành trước để tạo tiền đề hoàn thành các tiêu chí khác. Với đặc điểm có đất đai rộng, phù hợp với trồng cây ăn quả; chăn nuôi, chúng tôi đã vận động người dân dần thay thế những diện tích trồng rừng kinh tế thấp chuyển sang trồng chè cành và cây ăn quả; cải tạo diện tích nhãn nhằm tăng năng suất... UBND xã và các ban, ngành, đoàn thể đã phối hợp với các tổ chức, các hội mở các lớp tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật về trồng lúa, chăn nuôi, nuôi ong, trồng chè cho hàng nghìn lượt nông dân. Từ những lớp dạy nghề, tập huấn này, nông dân của xã đã có những thay đổi tích cực trong sản xuất nông nghiệp.
Được sự vận động của xã, bà con đã cải tạo diện tích trồng giống nhãn ta bằng phương pháp ghép với nhãn Hưng Yên để trở thành cây nhãn cho hiệu quả kinh tế cao hơn và trở thành mô hình kinh tế bền vững. Sau hai năm ghép giống, cây nhãn ghép đã cho thu hoạch với ưu điểm nổi bật là quả to, ngọt, cùi dày; quả chín rải vụ, cho thu nhập cao hơn trước. Theo thống kê của xã, hiện nay, người dân thu nhập từ diện tích nhãn ghép này được khoảng 10 tỷ đồng/năm, hiệu quả kinh tế tăng 35% so với trước. Gia đình anh Nguyễn Văn Lâm, xóm Na Long một trong những hộ tham gia mô hình nhãn ghép đầu tiên trong xã cho biết: Lâu nay gia đình tôi vẫn trồng cây nhãn ta trên diện tích 1ha đất đồi. Tuy nhiên, giống nhãn này cho quả nhỏ, hạt to, cùi mỏng nên giá bán thấp, hiệu quả kinh tế chưa cao. Qua vận động của cán bộ khuyến nông, tôi đã ghép trên 1.000 mắt nhãn Hưng Yên từ năm 2012 trên diện tích nhãn của gia đình. Đến nay, những cây nhãn này phát triển tốt, không bị sâu bệnh, mỗi năm cho thu hoạch được gần 7 tấn quả. Với giá bán trung bình 25.000 đồng/kg tại vườn, gia đình tôi thu về trên 100 triệu đồng, mức doanh thu này này cao hơn nhiều so với trước. Được biết ngoài trồng nhãn, gia đình anh Nguyễn Văn Lâm cũng xây mô hình nhà lưới trồng phong lan, đem lại thu nhập cao cho gia đình.
Bên cạnh mô hình cây nhãn ghép, nghề nuôi ong mật cũng đã được nông dân hưởng ứng và mang lại hiệu quả rõ rệt. Ông Hoàng Văn Tiến, xóm Phúc Thành là một trong những gia đình cso thu nhập cao từ nuôi ong cho biết, xã Hóa Trung có nhiều cây ăn quả nên thuận lợi cho người dân nuôi ong. Với gần 100 đàn ong, gia đình ông thu được trên gần 1,5 nghìn tấn mật/năm, từ đó mang lại doanh thu khoảng trên 200 triệu đồng từ nuôi ong. Bên cạnh đó, xã Hóa Trung cũng khuyến khích bà con phát triển chăn nuôi theo hướng hàng hóa với quy mô vừa và nhỏ. Qua đó, người dân trong xã đã xây dựng được 5 trang trại và 10 gia trại chăn nuôi gà, lợn cho hiệu quả kinh tế cao.
Từ những nỗ lực như trên của cấp ủy, chính quyền và nhân dân xã, tính đến hết năm 2017, thu nhập bình quân đầu người của xã đã đạt 32 triệu đồng/người/năm; tỉ lệ hộ nghèo chỉ còn 2,7% theo chuẩn mới. Đời sống nâng lên, bà con cũng tích cực đóng góp công sức để xây dựng NTM. Từ năm 2012 đến nay, bà con đã đóng góp 10,5 tỷ đồng và hiến 1,5ha đất để làm đường bê tông, xây dựng trường học, nhà văn hóa. Xã đã hoàn thành được 15/19 tiêu chí.
Đối với 4 tiêu chí chưa hoàn thiện được là: trường học, cơ sở vật chất văn hóa, thông tin truyền thông, môi trường, ông Phạm Văn Bẩy cho biết thêm: Bên cạnh việc chờ sự hỗ trợ của Chính phủ về kinh phí, ngay từ đầu năm, xã cũng đã có những giải pháp trong chuẩn bị các bước, huy động nhân dân đối ứng… để hoàn thành 4 tiêu chí này vào cuối năm 2018. Cụ thể, đối với tiêu chí Trường học, xã đã chuẩn bị các bước để khởi công xây mới trường THCS, đảm bảo cơ sở vật chất để trường đạt chuẩn Quốc gia 2018. Đối với tiêu chí Cơ sở vật chất văn hóa, xã đã động viên nhân dân và huy động các nguồn tài trợ chuẩn bị khởi công xây dựng mới 3 nhà văn hóa để đảm bảo các xóm đều có nhà văn hoá xóm và sân thể thao cơ bản đạt chuẩn theo quy định và hoàn thiện tiêu chí về cơ sở vật chất văn hóa. Đối với tiêu chí Thông tin Truyền thông, xã cũng chuẩn bị xong các bước để khởi công xây dựng đài phát thanh và hệ thống loa đến các xóm. Trong tiêu chí môi trường, hiện tại các mục trong tiêu chí này xã đã hoàn thành xong. Tuy nhiên, còn có bãi rác của huyện đặt trên địa bàn vẫn chưa đảm bảo vệ sinh môi trường. Xã đã đề nghị huyện có giải pháp triệt để xử lý, và các phòng, ngành của huyện cũng đang nghiên cứu giải pháp nhằm đảm bảo môi trường vào cuối năm 2018. Theo kế hoạch, các công trình kể trên sẽ được khởi công vào tháng 4 và hoàn thành vào đầu tháng 11, khi đó, Hóa Trung sẽ hoàn thiện 4 tiêu chí chuẩn theo quy định để về đích NTM.