Cây giống, hạt giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật… là những yếu tố quan trọng quyết định năng suất và sản lượng gieo trồng của bà con. Vì vậy, thời gian qua, các lực lượng chức năng trên địa bàn tỉnh đã tăng cường công tác thanh, kiểm tra nhằm phát hiện, xử lý, nhưng vẫn còn tình trạng kinh doanh, sử dụng vật tư nông nghiệp kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, gây thiệt hại về kinh tế cho người dân.
Vụ mùa năm nay, hơn 100 hộ dân ở xóm Nhâu và xóm Vang, xã Liên Minh (Võ Nhai) mua giống lúa U17 tại một cửa hàng ở xã Tràng Xá để gieo cấy. Đến khi lúa bước vào thời kỳ làm đòng, trên cùng một thửa ruộng có cây thì chưa trỗ bông, còn cây thì lúa đã bắt đầu chín. Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Xanh, Trưởng xóm Nhâu cho biết: Hơn 15ha lúa của bà con trong xóm đã bị mất mùa, năng suất chưa đạt 20kg/sào, ảnh hưởng đến đời sống của người dân. Hiện nay, trên thị trường có nhiều giống cây trồng, thuốc trừ sâu khiến chúng tôi khó lựa chọn, không biết đâu là hàng thật, đâu là hàng giả. Trước đó, vụ xuân năm 2017, nhiều hộ dân ở các huyện Đồng Hỷ, Phú Lương và T.P Thái Nguyên cấy giống lúa BC15 bán trôi nổi trên thị trường cũng bị thất thu do thóc lép, gây thiệt hại về kinh tế.
Không chỉ có hạt giống, cây giống kém chất lượng, các loại vật tư nông nghiệp khác, như: Thuốc bảo vệ thực vật, phân bón… không có nguồn gốc, xuất xứ, không đảm bảo các tiêu chuẩn về chất lượng cũng được bày bán công khai tại các chợ nông thôn. Ông Dương Văn Quân, ở xóm Nguội, xã Dương Thành (Phú Bình) cho biết: Vụ mùa năm ngoái, cánh đồng lúa của bà con xóm tôi bị nhiễm sâu đục thân hai chấm. Chúng tôi ra chợ mua thuốc về phun nhưng phải đổi thuốc đến lần thứ 3 cây lúa mới khỏi bệnh, gây tốn kém về chi phí và mất thêm công lao động. Thực tế hiện nay, khi cây trồng bị sâu bệnh, bà con thường đến các đại lý vật tư nông nghiệp mua thuốc và sử dụng theo chỉ dẫn của họ. Nếu không khỏi lại mua loại thuốc khác phun đến khi nào hết sâu bệnh thì thôi.
Theo Nghị định số 43/2017/NĐ-CP ngày 14/4/2017 của Chính phủ quy định về nhãn hàng hóa, tất cả các sản phẩm nhập khẩu từ nước ngoài khi lưu hành tại Việt Nam đều phải có nhãn phụ bằng tiếng Việt ghi rõ về tên hàng hóa, định lượng, ngày sản xuất, hạn sử dụng, xuất xứ, hướng dẫn sử dụng. Tuy nhiên, tìm hiểu thực tế tại một số đại lý kinh doanh vật tư nông nghiệp trên địa bàn các huyện: Đại Từ, Đồng Hỷ, Phú Bình, Phú Lương... chúng tôi thấy, ngoài các giống của Công ty cổ phần giống cây trồng Trung ương và một số đơn vị trong nước sản xuất, còn có rất nhiều các sản phẩm hạt giống, thuốc bảo vệ thực vật có xuất xứ từ Trung Quốc hoặc Hàn Quốc, Nhật Bản… Trên bao bì không có thêm nhãn phụ băng tiếng Việt. Ngoài ra, đa số các chủ cửa hàng này cũng không phân biệt được đâu là hàng giả, hàng kém chất lượng. Chỉ đến khi người dân sử dụng thấy không hiệu quả đến “bắt đền”, họ mới tìm số điện thoại liên hệ trên bao bì để phản ánh nhưng đại diện các công ty phân phối cũng lặn mất tăm.
Thống kê của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho thấy, trên địa bàn tỉnh hiện có khoảng 900 cơ sở kinh doanh vật tư nông nghiệp. 11 tháng năm 2018, Chi cục đã tiến hành thanh, kiểm tra trên 200 cơ sở. Qua kiểm tra, Chi cục mới phát hiện được 8 cơ sở vi phạm với các lỗi chủ yếu là: Buôn bán phân bón có chất lượng không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng; không có giấy chứng nhận đủ điều kiện buôn bán; buôn bán thuốc bảo vệ thực vật hết hạn sử dụng và kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật không đúng địa điểm ghi trong giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Chi cục đã xử phạt hành chính 19 triệu đồng; buộc thu hồi để trả lại nhà sản xuất 775kg phân bón và 1,7 lít thuốc bảo vệ thực vật không đảm bảo chất lượng, không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng.
Để kịp thời khắc phục những tồn tại, tạo sự chuyển biến tích cực trong công tác quản lý vật tư nông nghiệp, không để sản xuất của người dân bị thiệt hại do chất lượng giống không đảm bảo, kém chất lượng, rất cần sự vào cuộc tích cực và quyết liệt hơn nữa của các lực lượng chức năng. Đối với bà con, không nên sử dụng những loại giống chưa được Nhà nước cấp phép lưu hành. Ngoài ra, khi mua giống cây trồng, người dân nên đến những đại lý lớn có uy tín và tìm mua cây giống của các công ty, nhà máy có địa chỉ, nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng; khi phát hiện việc kinh doanh, vận chuyển giống cây kém chất lượng cần báo cho chính quyền địa phương để có biện pháp xử lý, ngăn chặn kịp thời.
