Tỉnh ta hiện có gần 120 nghìn ha đất rừng sản xuất. Đến nay, toàn tỉnh đã trồng khoảng 70 nghìn ha rừng sản xuất, trong đó phần lớn diện tích sử dụng giống keo lai. Để nâng cao năng suất, chất lượng gỗ và tăng thu nhập thì việc lựa chọn loại giống keo lai nuôi cấy mô đang mở ra hướng đi mới cho người dân trong tỉnh.
Tìm hiểu chúng tôi được biết, hiện nay, người dân trong tỉnh chủ yếu sử dụng giống keo lai giâm hom để trồng rừng. Đây là loại giống có không ít hạn chế bởi cây keo lai hom có bộ rễ bàn và thường đổ ngã khi có gió lớn; độ già hóa của cây con giâm hom cao, nên việc sinh trưởng và phát triển của cây khi đưa ra ngoài hiện trường trồng rừng thường chậm hơn cây keo lai nuôi cấy mô.
Trong khi đó, theo anh Nguyễn Đình Thông, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông, thì giống keo lai nuôi cấy mô có rất nhiều ưu điểm như: Cây con nuôi cấy mô được lấy mẫu từ cây bố mẹ khỏe mạnh, có điều kiện sinh trưởng và phát triển tốt ở ngoài thực địa, được thông qua cải thiện giống về di truyền; cây bố mẹ có tán tròn đều; gốc phân cành lớn; thân cây chính có độ thon thẳng. Mẫu để nhân giống được lấy ở đỉnh sinh trưởng - là cơ quan trẻ hóa nhất từ cây bố mẹ; có đặc tính luôn phát triển theo chiều thẳng đứng…
Đặc biệt, cây keo lai nuôi cấy mô chỉ cho 1 thân chứ không phát triển thành 2 thân như loài cây keo lai giâm hom nên giảm thiểu được việc nuôi dưỡng rừng. Cụ thể là việc cắt tỉa thân khi tạo hóa sản phẩm rừng trong kinh doanh rừng nhiều tuổi để làm mục tiêu gỗ dân dụng, gỗ xẻ…
Trên địa bàn tỉnh, việc trồng khảo nghiệm giống keo lai nuôi cấy mô cũng đã được thực hiện khá thành công tại hộ ông Dương Văn Huy, xóm Vân Khánh, xã Văn Lăng (Đồng Hỷ). Mô hình này được Sở Nông nghiệp - PTNT triển khai từ năm 2017, trên diện tích 2ha với các giống được đưa vào trồng khảo nghiệm đều đã được Bộ Nông nghiệp - PTNT công nhận như: BV10, BV16, BV32, BV5, BV15, BV 29, TB1, TB12. Mô hình đối chứng là 2ha keo thường (sử dụng giống keo lai giâm hom). Tham gia mô hình, được cán bộ chuyên môn của Sở hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm bón theo phương pháp mới từ khâu trồng, bón phân, tỉa cành nên cây sinh trưởng tốt hơn; tỷ lệ cây sống cao, thân to, khỏe…
Sau hơn 2 năm trồng, keo lai nuôi cấy mô đã cao trung bình từ 5-7m/cây; cá biệt có cây đã cao trên 8m, chu vi cây đạt từ 10-15cm (nếu gieo bằng hạt hoặc trồng bằng giống keo lai giâm hom thì chiều cao trung bình mỗi cây chỉ đạt từ 4 -5m, chu vi cây 5-10cm). Hơn nữa, vì là giống cây khỏe, “sạch” nên diện tích keo lai nằm trong mô hình có khả năng kháng sâu bệnh rất tốt. Sau chu kỳ 8-10 năm, rừng keo lai mô của gia đình ông Dương Văn Huy có thể đạt từ 100-120m3 gỗ/ha, giá trị kinh tế mang lại bình quân 150 triệu đồng/ha. Trong khi hình thức canh tác, trồng rừng truyền thống vốn được người dân trên địa bàn tỉnh duy trì hàng chục năm nay thu nhập bình quân chỉ đạt khoảng 10 triệu đồng/ha rừng/ năm; khoảng 70 triệu đồng/ha với chu kỳ khai thác 7 năm.
Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp - PTNT, qua thực hiện mô hình cho thấy, giống keo lai nuôi cấy mô phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của tỉnh. Từ thực hiện mô hình cho thấy, việc trồng rừng gỗ lớn, rừng nguyên liệu bằng giống keo lai nuôi cấy mô đang mở ra hướng đi mới và là xu hướng sản xuất, kinh doanh rừng trồng có hiệu quả, bền vững trên địa bàn tỉnh ta. Đây là một trong những giải pháp quan trọng trong việc nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị của rừng trồng, vừa mang lại hiệu quả cao về kinh tế, vừa bảo vệ môi trường sinh thái, nâng cao giá trị sản xuất lâm nghiệp, đáp ứng mục tiêu tái cơ cấu ngành lâm nghiệp.
Tuy nhiên hiện nay, tại hầu hết các xã có điều kiện phát triển kinh tế rừng, bà con còn thấy “xa lạ” với giống keo này. Do đó, để khuyến khích người dân, Nhà nước nên có mức hỗ trợ hợp lý để người dân phát triển rừng trồng với giống keo lai nuôi cấy mô thay thế giống cũ, đem lại hiệu quả cao, nâng mức thu nhập, ổn định cuộc sống lâu dài hơn. Cùng với đó, là giúp bà con tiếp cận với giống keo lai nuôi cấy mô; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, làm thay đổi tư duy người trồng rừng, từ đó giúp bà con hiểu được những ích lợi của giống keo lai nuôi cấy mô và mạnh dạn tiếp cận với giống cây tốt nhưng còn khá mới mẻ này.
