Là xã đặc biệt khó khăn của huyện Định Hoá, mặc dù được sự hỗ trợ của Nhà nước và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị nhưng đến nay, xã Quy Kỳ mới hoàn thành được 11/19 tiêu chí nông thôn mới (NTM). Những tiêu chí còn lại đang là thách thức lớn với địa phương trên chặng đường về đích NTM vào năm 2025 như mục tiêu đề ra.
Qua rà soát cho thấy, 8 tiêu chí NTM xã Quy Kỳ hiện chưa đạt gồm: Hệ thống chính trị và tiếp cận pháp luật; Quốc phòng và an ninh; Cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn; Giáo dục và đào tạo; Môi trường và an toàn thực phẩm; Cơ sở vật chất văn hóa; Nhà ở dân cư và thu nhập. Ông Luân Đức Quỳnh, Chủ tịch UBND xã Quy Kỳ cho biết: Mục tiêu của xã từ nay đến năm 2025 là giữ vững các tiêu chí đã đạt và phấn đấu mỗi năm hoàn thành từ 1-2 tiêu chí còn lại. Trong số đó, tiêu chí Nhà ở dân cư và Cơ sở vật chất văn hoá đang là rào cản lớn đối với địa phương. Bởi đây là những tiêu chí đòi hỏi nguồn kinh phí lớn, trong khi đó, việc huy động sự đóng góp của nhân dân còn hạn chế do đời sống của người dân trong xã còn khó khăn.
Theo đó, về tiêu chí Cơ sở vật chất văn hoá, hiện nay, Quy Kỳ vẫn chưa có nhà văn hóa đa năng và sân thể thao cấp xã phục vụ sinh hoạt văn hóa, thể thao. Ở cơ sở, vẫn còn 2/12 xóm chưa có nhà văn hoá, các nhà văn hoá còn lại có diện tích trung bình từ 50-100m2, không có sân chơi thể thao hoặc một số đã xuống cấp trầm trọng. Ông Hoàng Văn Thành, Trưởng xóm Khuổi Tát, xã Quy Kỳ chia sẻ: Nhà văn hoá của xóm được xây dựng từ năm 2006, làm bằng gỗ và có diện tích trên 60m2. Mặc dù chúng tôi đã nhiều lần tu sửa nhưng đến nay, công trình đã xuống cấp trầm trọng và không đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt của 238 nhân khẩu trong xóm.
Còn đối với tiêu chí Nhà ở dân cư, trên địa bàn xã vẫn còn 102 nhà tạm, nhà dột nát; tỷ lệ hộ có nhà ở đạt tiêu chuẩn theo quy định mới chỉ đạt 31,92%. Mặc dù trong những năm qua, xã đã lồng ghép các nguồn vốn, huy động xã hội hoá để hỗ trợ các hộ dân xoá nhà tạm, nhà dột nát nhưng do số lượng hộ gặp khó khăn về nhà ở quá lớn nên mỗi năm, địa phương cũng chỉ xây dựng được 1-2 nhà. Việc xoá hoàn toàn nhà tạm, nhà dột nát từ nay đến năm 2025 là rất khó khăn bởi hiện nay, tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo của xã vẫn chiếm trên 24%, thu nhập bình quân mới chỉ đạt 24 triệu đồng/người/năm. Trong khi đó, phần lớn các hộ đang sống trong những ngôi nhà tạm, nhà dột nát đều thuộc diện có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, hộ neo đơn, tuổi cao, không đủ sức lao động, không có nghề nghiệp, thu nhập ổn định...
Đơn cử như gia đình bà Hoàng Thị Việt, dân tộc Tày ở xóm Túc Duyên. Do không có đất sản xuất nên kinh tế của gia đình phụ thuộc vào công làm thuê theo ngày của vợ chồng người con trai, gia đình bà nhiều năm nằm trong danh sách hộ nghèo của xã. Bà Việt bộc bạch: Nhiều năm qua, 5 nhân khẩu của gia đình tôi chen chúc trong ngôi nhà dột nát, rộng chưa đầy 50m2. Dù vậy, do kinh tế quá khó khăn, gia đình không có khả năng để xây dựng mới hay sửa chữa nhà.
Có thể thấy, phần lớn các tiêu chí NTM xã Quy Kỳ chưa đạt được thuộc nhóm các tiêu chí liên quan đến cơ sở vật chất, kinh tế. Và đối với một xã đặc biệt khó khăn như Quy Kỳ, nếu không có giải pháp đặc thù để đầu tư phát triển toàn diện thì sẽ rất khó để cán đích NTM. Trao đổi với chúng tôi, ông Luân Đức Quỳnh cho biết thêm: Hiện nay, xã đã xây dựng kế hoạch cụ thể để tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân, tăng cường các giải pháp thực hiện tiêu chí Hệ thống chính trị và tiếp cận pháp luật; Quốc phòng và an ninh. Đồng thời, phát triển và quy hoạch vùng lúa đặc sản bao thai, cải tạo những diện tích cây trồng kém hiệu quả sang trồng các giống mới có giá trị, năng suất cao hơn nhằm nâng cao thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, đối với các tiêu chí liên quan đến cơ sở vật chất, cần huy động nguồn lực rất lớn để hoàn thành, trong khi điều kiện kinh tế của địa phương còn hạn chế. Do vậy, chúng tôi mong muốn Ban Chỉ đạo xây dựng NTM tỉnh, huyện thực hiện rà soát và kịp thời ban hành các giải pháp, điều chỉnh, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, giúp địa phương hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM đúng lộ trình.