* Ngay từ nǎm 1944, trên cơ sở phân tích tình hình thế giới và cách mạng Đông Dương, những người Cộng sản Việt Nam đã nhận định về sự hoà hoãn giữa Nhật và Pháp ở Đông Dương "Có khác chi một cái nhọt bọc chất bên trong biết bao vi trùng và máu mủ chờ dịp vỡ tung ra". Và tiên đoán cả Nhật và Pháp sửa soạn tiến tới chỗ tranh giành nhau quyết liệt. Đúng như vậy, 19 giờ ngày 9-3-1945 đại sứ Nhật tại Hà Nội trao cho toàn quyền Đông Dương một tối hậu thư buộc Pháp đặt toàn bộ binh lính dưới quyền chỉ huy của Nhật. Phía Pháp xin hoãn đến 21 giờ. Nhật nổ súng đánh Pháp. Quân Pháp tại Hà Nội và cả Đông Dương đầu hàng. Đông Dương trở thành thuộc địa của phát xít Nhật.
* Ngay trong đêm Nhật đảo chính Pháp 9-3-1945, Ban thường vụ Trung ương Đảng đã họp Hội nghị mở rộng và ra đời bản chỉ thị lịch sử: "Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta". Hội nghị xác định: Sau cuộc đảo chính này, đế quốc phát xít Nhật là kẻ thù chính, kẻ thù trước mắt của nhân dân Đông Dương. Khẩu hiệu hành động lúc này là "Đánh đuổi phát xít Nhật, thành lập chính quyền cách mạng của nhân dân". Hội nghị cũng đã đề ra nhiều vấn đề cụ thể và các hình thức đấu tranh. Phát động cao trào kháng Nhật để làm tiền đề cho tổng khởi nghĩa và khẳng định dựa vào sức mình là chính. Hội nghị kết thúc ngày 12-3-1945.
Thế giới
* Sự khủng bố khốc liệt của thực dân Pháp đối với phong trào cách mạng và chế độ nhà tù tàn bạo ở Đông Dương đã gây xúc động trong dư luận Pháp. Ngày 9-3-1933, lực lượng tiến bộ mà hạt nhân là Đảng Cộng sản Pháp đã thành lập uỷ ban vận động đại xá tù chính trị Đông Dương. Mục đích của uỷ ban này là nhằm thức tỉnh dư luận Pháp, phản đối chính sách thống trị tàn bạo của bọn thực dân ở thuộc địa. Uỷ ban đã tổ chức mít tinh tại Pari với trên 1.200 người tham gia. Tiếp đó ủy ban đã cử phái đoàn điều tra tới Đông Dương và góp phần tích cực vào chính sách tiến bộ của Chính phủ mặt trận nhân dân Pháp. Tại Sài Gòn cũng đã ra mắt ủy ban Đông Dương vận động đại xá tù chính trị.
