“Thứ nhất là hỏng bugi, thứ hai là hỏng thứ gì bên trong” – câu nói vui truyền miệng của các thợ xe đủ thấy bugi là bộ phận quan trọng như thế nào trên xe hơi.
Bugi là chi tiết cuối cùng của hệ thống đánh lửa. Tuy nhiên, bugi có nhiệm vụ rất quan trọng là phải phát sinh được tia lửa điện giữa hai điện cực (cực trung tâm và cực bên nối mát), để đốt cháy hỗn hợp không khí – xăng từ chế hòa khí đã được nạp vào buồng đốt. Do đó, lưu ý bảo dưỡng, thay thế bugi là điều cần làm.
Kiểm tra bugi
Cần kiểm tra và vệ sinh bugi định kỳ, điều này giúp bạn nhận biết được tình trạng hoạt động của động cơ và kịp thời hiệu chỉnh để luôn đạt hiệu qủa làm việc cao nhất. Khi vệ sinh cần làm sạch lớp than cacbon bám ở các điện cực và điều chỉnh lại khe hở đánh lửa giữa hai điện cực. Thông thường, các thợ máy nhìn vào màu sắc ở các điện cực để nhận biết tình trạng của động cơ. Có 3 màu sắc cơ bản:
- Bugi có màu nâu nhạt hoặc màu như đỏ gạch: Nhiên liệu hòa trộn tỉ lệ thích hợp và hệ thống đánh lửa hoạt động tốt, bugi sử dụng đúng dải nhiệt độ.
- Bugi có màu trắng và khô: Nhiên liệu hòa trộn với tỉ lệ dư gió thiếu xăng, có thể bugi sử dụng loại qúa nóng cho loại động cơ đó.
Bugi có màu đen và muội than bám nhiều gây hao xăng
- Bugi có màu đen và muội than bám nhiều: Nhiên liệu hòa trộn với tỉ lệ thiếu gió dư xăng, có thể bugi sử dụng loại qúa nguội cho loại động cơ đó.
Trong mỗi trường hợp, trước hết cần kiểm tra điều chỉnh lại chế độ hòa trộn nhiên liệu ở chế hòa khí cho đúng tỉ lệ, kiểm tra lọc gió hoặc độ kín của cổ hút, vệ sinh lại các điện cực bugi…
Nếu tình trạng động cơ vẫn không được cải thiện nên thay một bugi khác có dải nhiệt độ thích hợp hơn phù hợp với điều kiện của người sử dụng (ví dụ nếu bugi thường xuyên bị bám muội đen nên thay bằng bugi có trị số nhỏ hơn).
Lựa chọn bugi
Thông thường, khi một chiếc xe được sản xuất ra, nhà chế tạo đã thử nghiệm và chọn một loại bugi phù hợp cho điều kiện hoạt động bình thường của chiếc xe đó.
Nguyên tắc cơ bản chung trong việc lựa chọn bugi đúng như sau:
- Chọn bugi loại nóng để sử dụng cho động cơ có tỉ số nén thấp (phân khối nhỏ), tốc độ động cơ không cao, xe thường xuyên chạy tốc độ thấp, chạy các quãng đường ngắn, tải nhẹ.
Chọn loại bugi phù hợp với thông số động cơ (tỉ số nén, tốc độ vòng quay…)
- Chọn bugi loại nguội để sử dụng cho động cơ có tỉ số nén cao (phân khối lớn), tốc độ động cơ thường hoạt động ở chế độ cao, xe thường xuyên chạy ở tốc độ cao, chạy các quãng đường dài, tải nặng.
Hiện nay trên thị trường Việt Nam có hai loại bugi được sử dụng rộng rãi là NGK và DENSO, cách kí hiệu của hai hãng này có khác nhau, tuy nhiên việc phân ra bugi loại nóng hoặc nguội của hai hãng này tương đối giống nhau. Bugi có chỉ số nhiệt càng nhỏ là loại càng nóng và bugi có chỉ số nhiệt càng cao là loại càng nguội.
Thay thế bugi
Thay bugi mới cho xe cũng có nghĩa là bạn thực hiện luôn việc bảo trì quan trọng nhất đối với chiếc ô tô mà mình đang sử dụng. Chính vì vậy, cách mà bạn lắp bugi có tính quyết định đến tuổi thọ của bugi và của động cơ xe.
Nên chờ để động cơ xe nguội hẳn trước khi tháo các bugi
Nên chờ động cơ xe nguội. Lời khuyên của các chuyên gia kỹ thuật cho rằng, bạn nên chờ để động cơ xe nguội hẳn trước khi tháo các bugi. Nếu bạn cố gắng vặn một bugi lúc máy đang nóng có thể khiến phần đầu răng bugi kẹt chặt và bứt rút cả lỗ vặn ở đầu quy-lát.
Đừng giật mạnh các dây bugi. Thay vào đó, hãy xoay chụp bugi, vặn và kéo ra một cách nhẹ nhàng cho tới khi bạn rút được chụp ra. Các chụp bugi có xu hướng dính chặt vào đầu bugi và sẽ bị toạc ra nếu bạn giật mạnh dây cắm bugi. Tránh làm tét chụp bugi bằng cách lấy tay vặn và rút ra nhẹ nhàng.
Cần lau sạch vết bẩn. Trước khi tháo các bugi cũ ra, bạn nên lau sạch các vết bẩn dính xung quanh. Khi bugi được tháo, các loại bụi bẩn có thể lọt vô máy và làm hư các séc-măng của pít-tông. Bạn có thể sử dụng khí nén hoặc dung môi xịt để làm sạch chỗ đó trước khi tháo các bugi.
Vặn bằng khóa tiếp. Bạn cần phải chú ý rằng, khi vặn bugi ra phải dùng bằng một khóa tuýp chứ không nên bằng dụng cụ vận hành bằng khí nén. Nếu bugi bắt đầu kẹt cứng, bạn dừng tay ngay. Xịt một ít dầu vào chỗ răng bugi và để ngấm vài phút, rồi thao tác nhẹ nhàng để vặn ra.
