Ngày 7/8, sau phần tranh tụng kịch tính, Hội đồng xét xử sơ thẩm vụ án "lợi dụng quyền tự do dân chủ..." tại Đà Nẵng, đã tuyên 18 tháng tù treo với bị cáo Trần Văn Thanh, nguyên chánh thanh tra Bộ Công an.
Với phần luận tội của VKS và tranh tụng công khai, ngày xét xử thứ hai đã làm "nóng" Nhà hát Trưng Vương, nơi được trưng dụng làm phòng xử án. Chủ tọa buộc phải yêu cầu tăng cường lực lượng cảnh sát tư pháp giám sát để đảm bảo trật tự.
Đại diện Viện KSND thành phố Đà Nẵng Lê Thị Xuân Mai cho rằng, các bị cáo đã phạm tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ, xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân theo điều Khoản 1, Điều 258, Bộ luật Hình sự. Đây là vụ vi phạm pháp luật có tổ chức, có người chỉ huy, người thực hiện...
Theo đại diện Viện kiểm sát, bị cáo Trần Văn Thanh có vai trò chủ mưu, cầm đầu, lôi kéo, kích động, xúi giục cho tín cán bộ lãnh đạo địa phương, phát tán tài liệu trước bầu cử Quốc hội, gặp gỡ, xúi giục Đinh Công Sắt bỏ trốn khi đã có lệnh truy nã.
Bị cáo Nguyễn Phi Duy Linh có vị trí thứ hai trong vụ án, là cầu nối giữa Trần Văn Thanh với Đinh Công Sắt để trực tiếp xúi giục, kích động Sắt khiếu kiện, tố cáo sai sự thật. Công tố viên cho rằng, Linh đã xúi Sắt và tổ chức đưa 2 bà mẹ Việt Nam anh hùng 4 lần ra Hà Nội khiếu nại. Mọi hành vi phạm tội của Linh và Sắt đều gắn chặt với vai trò chỉ huy của bị cáo Trần Văn Thanh.
Bị cáo Dương Tiến, nguyên trưởng văn phòng đại diện báo Công an TP HCM tại Hà Nội, trực tiếp cung cấp các văn bản của VKSND thành phố Đà Nẵng liên quan đến vụ án Phạm Minh Thông và nhiều tài liệu khác cho Sắt phát tán...
Với nhận định trên, VKS đề nghị toà tuyên phạt bị cáo Trần Văn Thanh và Đinh Công Sắt 2-3 năm tù, cho hưởng án treo; 17-18 tháng tù giam đối với Dương Tiến và 30-36 tháng tù giam đối với Nguyễn Phi Duy Linh.
Sau phần đề nghị của công tố viên, phiên tòa trở nên căng thẳng với lập luận tranh tụng của các luật sư. Theo luật sư Hoàng Ngọc Biên, các cơ quan tố tụng Đà Nẵng có vi phạm như: Căn cứ quyết định khởi tố vụ án hình sự (ngày 18/5/2007) của cơ quan an ninh Công an Đà Nẵng về vụ án "cố ý làm lộ bí mật nhà nước..." để khởi tố bị can đối với Trần Văn Thanh vào 20/2/2009 là trái luật. Lý do là vụ án "làm lộ mật..." đã bị đình chỉ trước đấy nhiều tháng.
Luật sư cho rằng, cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố trước khi VKS yêu cầu khởi tố đối với Trần Văn Thanh là không đúng quy trình, vi phạm luật tố tụng hình sự...
Tuy nhiên, công tố viên phủ nhận và dẫn giải, ông Trần Văn Thanh là cán bộ thuộc diện trung ương quản lý nên phải có thời gian xin ý kiến. "Quá trình ra quyết định khởi tố là không đúng trình tự nhưng không phạm luật", bà Mai khẳng định.
Tranh luận về các luận cứ buộc tội, luật sư Phạm Hồng Hải cho rằng, cơ quan tố tụng Đà Nẵng chưa đủ chứng cứ để chứng minh mối quan hệ nhân - quả, hành vi của các bị cáo (trong đó có Trần Văn Thanh) và hậu quả do họ gây ra. Ông dẫn chứng, các bị cáo bị cáo buộc tội "lạm dụng..." "xâm hại...", nhưng toà không chứng minh rõ hành vi lạm dụng các quyền tự do dân chủ, không có người bị hại, mức độ bị hại, không có đơn của người bị xâm hại và những chứng cứ chứng minh mình bị xâm hại. "Như vậy là không có cơ sở để cấu thành tội phạm", ông Hải nói.
Cùng với quan điểm của luật sư Hoàng Huy Được, bào chữa cho bị cáo Nguyễn Phi Duy Linh, ông Hải khẳng định việc khám xét nhà riêng của người vợ cũ, đã ly hôn của bị cáo này là trái luật. "Việc khám xét những nơi nghi có dấu hiệu phạm tội là quá nguy hiểm cho công dân, không còn tính dân chủ", ông Hải đánh giá. Theo ông, ngoài lời khai của Đinh Công Sắt, không có tài liệu, chứng cứ nào thuyết phục để buộc tội các bị cáo, kể cả bị cáo Sắt.
Song, HĐXX đã bác bỏ luận cứ của các luật sư, bảo lưu quan điểm luận tội của VKS và tuyên phạt bị cáo Trần Văn Thanh 18 tháng tù cho hưởng án treo và 36 tháng thử thách, giao Văn phòng Bộ Công an quản lý, giáo dục. Bị cáo Nguyễn Phi Duy Linh mức án 36 tháng tù; Dương Tiến 17 tháng 5 ngày và tuyên trả tự do tại toà vì thời gian bị tạm giam đã đủ so với bản án; Đinh Công Sắt 12 tháng tù, hưởng án treo, 22 tháng thử thách, giao về địa phương quản lý, giáo dục.
Kết thúc phiên tòa, luật sư bảo vệ bị cáo Thanh, ông Hoàng Ngọc Biên cho biết: "Sẽ kháng cáo". Còn luật sư Hải đề nghị HĐXX trả hồ sơ, điều tra lại từ đầu.