Luật sư có được “khoác hai áo“ trong một phiên tòa?

Có ý kiến cho rằng: Không thể chấp nhận một luật sư tham gia tố tụng trong vụ án dân sự với hai tư cách khác nhau. Cụ thể, như vừa làm đương sự vừa là luật sư.

Quan điểm nói trên là hoàn toàn đúng luật định với điều kiện trong cùng một thời điểm, một giai đoạn tố tụng thì không thể chấp nhận một Luật sư “hai vai” điển hình như trên.

Tuy nhiên, trong thực tiễn cuộc sống cũng như về mặt lý luận khoa học pháp lý nếu trước đó người luật sư đã tham gia với tư cách nguyên đơn hay bị đơn hoặc người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan; nhưng sau đó đã có thông báo chính thức gửi tòa án xin chấm dứt, thôi không tham gia vụ án.

Với tư cách trình bày trên thì dù người luật sư đó đã tham gia cho khách hàng hay cho việc của chính bản thân mình. Nhưng sau đó thông qua yêu cầu của khách hàng hoặc người đại diện ủy quyền của chính bản thân mình để xin tiếp tục tham gia với tư cách khác cụ thể là luật sư (người bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp cho đương sự) thì vẫn không vi phạm tố tụng.

Bởi vì không có điều luật hay quy định nào làm hạn chế sự tham gia, lựa chọn của họ với tư cách luật sư,  nếu không muốn nói sự cấm cản đó còn là hành vi vi phạm pháp luật. Như vậy họ vẫn có quyền được cấp giấy chứng nhận, được nghiên cứu hồ sơ và tham gia tranh tụng bảo vệ tại phiên Tòa theo quy định tại các Điều 63, 64  luật Tố tụng Dân sự (BLTTDS).

Hoặc ngược lại  trong tình huống khác họ đã từng tham gia với tư cách luật sư, nhưng sau đó xin chấm dứt địa vị tố tụng của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp và xin tham gia với tư cách nguyên đơn hay bị đơn hoặc người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan; thì lúc này luật sư đó vẫn được quyền tham gia vụ án với tư cách đương sự theo Điều 56, 58 BLTTDS.

Đành rằng địa vị pháp lý của đương sự và Luật sư là hoàn toàn khác nhau, diễn biến từng giai đoạn tố tụng hoặc tại phiên Tòa không thể một người cùng lúc “diễn hai vai ”.

Đứng hai vị trí khác nhau để được thẩm vấn, trình bày và tranh luận là một hình ảnh không thể chấp nhận. Nhưng ở mỗi giai đoạn tố tụng như lấy lời khai, hòa giải, xét xử, hoặc ở mỗi cấp xét xử sơ thẩm – phúc thẩm người luật sư vẫn có quyền thay đổi địa vị tố tụng và tham gia vụ án với nhiều tư cách khác nhau, miễn sao quyền lợi của từng tư cách đó không đối lập.

Có quan điểm cho rằng trong tố tụng luật cho phép thì làm, không cho hay chưa cho thì không có quyền làm... Nếu liên hệ với những tình huống dẫn chứng trên xét ra vẫn còn có điều không ổn vì đây chưa hẳn là một hiện tượng tiêu cực hay trái luật.