Trong kỳ họp đầu tiên của HĐND cấp tỉnh và cấp huyện diễn ra trong thời gian tới sẽ có nhiều vấn đề, công việc quan trọng được đưa ra bàn thảo, quyết nghị. Trong đó, có nội dung bầu Hội thẩm nhân dân (HTND) 2 cấp nhiệm kỳ 2016-2021 để cùng thẩm phán của tòa xét xử các vụ án. Bởi vậy, trước khi kỳ họp diễn ra, công tác chuẩn bị nhân sự đoàn hội thẩm để giới thiệu cho HĐND cùng cấp bầu đang được Tòa án nhân dân (TAND) và Ủy ban MTTQ các cấp khẩn trương tiến hành. Một trong những vấn đề được quan tâm là chất lượng của đội ngũ đại diện cho tiếng nói của nhân dân trước pháp luật.
Có thể nói, T.P Thái Nguyên là địa phương có số lượng vụ án cao nhất và tính chất phức tạp hơn so với các địa phương khác trong tỉnh. Nhiệm kỳ 2011-2016, thành phố có 37 vị HTND, nhìn chung, các hội thẩm do HĐND T.P Thái Nguyên bầu ra đã hoàn thành tốt nhiệm vụ xét xử của mình (không có phiên toà nào phải hoãn vì lý do vắng mặt HTND). Trong 5 năm qua, các hội thẩm đã tích cực trong quá trình nghiên cứu hồ sơ vụ án, tham gia xét xử theo phân công, cùng các thẩm phán của TAND thành phố xét xử trên 3.000 vụ án các loại. Mặc dù là công việc kiêm nhiệm, không được đào tạo sâu về chuyên môn nhưng với ý thức, trách nhiệm cao, họ luôn dành thời gian hợp lý để nghiên cứu hồ sơ, tham gia xét xử. Nhiều vị hội thẩm tham gia xét xử với số lượng án lớn như ông Trần Trọng Tú (411 vụ); ông Trần Quảng Thái (400 vụ); ông Đỗ Phượng (397 vụ); ông Trần Tuấn Hưởng (320 vụ). Tuy nhiên, cũng có hội thẩm tham gia xét xử rất ít, cá biệt có hội thẩm chỉ tham gia 3 vụ trong cả nhiệm kỳ.
Ông Nguyễn Ngọc Ánh, Chánh án TAND T.P Thái Nguyên cho hay: Rút kinh nghiệm từ những nhiệm kỳ trước, TAND và MTTQ T.P Thái Nguyên đã rà soát đội ngũ hội thẩm khóa cũ, căn cứ vào kết quả hoạt động của từng người, cộng với cơ cấu thành phần để lựa chọn những người đáp ứng được các tiêu chí, điều kiện và thời gian tốt nhất khi được phân công tham gia xét xử, từ đó hiệp thương, giới thiệu cho HĐND cùng cấp bầu làm HTND. Tương tự với những đơn vị có sự thay đổi về nhân sự hoặc có trong cơ cấu giới thiệu mới, chúng tôi cũng đã gửi công văn đề nghị đơn vị giới thiệu người để bầu làm HTND, trong đó có kèm theo tiêu chuẩn làm HTND theo Thông tư số 01. Nhiệm kỳ 2016-2021 này, TAND T.P Thái Nguyên đề xuất bầu từ 37 đến 40 người vào đoàn HTND thành phố để tham gia xét xử các vụ án cùng với đội ngũ thẩm phán của tòa.
Còn tại huyện Đồng Hỷ, trong nhiệm kỳ qua, đoàn HTND huyện cũng đã thực hiện tốt nhiệm vụ tham gia công tác xét xử tại các phiên tòa. Theo đánh giá của ông Bùi Đức Thuận, Chánh án TAND huyện Đồng Hỷ, nhìn chung các hội thẩm luôn nhiệt tình, trách nhiệm với công việc, phối hợp chặt chẽ với tòa trong các hoạt động. Ngay từ đầu mỗi tháng, TAND huyện đã có lịch nghiên cứu hồ sơ và xét xử gửi các vị hội thẩm để họ sắp xếp thời gian, công việc chuyên môn để tham gia xét xử theo phân công. Tuy nhiên, một số hội thẩm tham gia xét xử ít, có người chưa dành nhiều thời gian nghiên cứu hồ sơ, ít xét hỏi, tranh tụng tại phiên tòa. Qua số liệu thống kê của TAND huyện, Nhiệm kỳ qua, các hội thẩm đã tham gia xét xử trên 650 vụ án các loại, trong đó có 150 vụ xét xử lưu động tại các xã, thị trấn trên địa bàn. Hội thẩm tham gia xét xử nhiều nhất là 107 vụ, người ít nhất là 17 vụ.
Để tiếp tục nâng cao vai trò, hiệu quả hoạt động của HTND khi tham gia xét xử cho nhiệm kỳ 2016-2021, ông Bùi Đức Thuận chia sẻ: TAND huyện đã và đang phối hợp với MTTQ làm tốt công tác chuẩn bị nhân sự để đưa ra HĐND huyện bầu tại kỳ họp thứ nhất. Theo đó, ngoài một số cán bộ (theo cơ cấu) có trình độ, uy tín sẽ tăng cường một số cán bộ nghỉ hưu có kinh nghiệm và bổ sung những cán bộ trẻ có năng lực, nhiệt tình, có thể dành nhiều thời gian nghiên cứu hồ sơ, xét xử. Trong số 20 HTND (dự kiến) thuộc danh sách sau hiệp thương của MTTQ để giới thiệu cho HĐND huyện bầu cho nhiệm kỳ này, có khoảng 50% người có trình độ đại học luật.
Cùng với T.P Thái Nguyên và huyện Đồng Hỷ, các địa phương khác của tỉnh cũng đang khẩn trương chuẩn bị nhân sự giới thiệu cho HĐND cùng cấp bầu ra đoàn HTND nhiệm kỳ 2016-2021 theo hướng dẫn của Trung ương, sự chỉ đạo của TAND tỉnh.
Còn đối với việc chuẩn bị nhân sự cho đoàn HTND tỉnh, ông Đỗ Cao Vương, Phó Trưởng phòng Tổ chức cán bộ, Thanh tra và Thi đua khen thưởng (TAND tỉnh) cho biết: Quy định Thông tư liên tịch số 01/2004-TAND-MTTQ của TAND tối cao và Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam nêu rõ, cứ 2 thẩm phán TAND cấp tỉnh thì có 3 HTND cấp tỉnh, nhưng tổng số hội thẩm không dưới 20 người và không nhiều hơn 100 người. Nếu như nhiệm kỳ 2011-2016, TAND tỉnh có 23 thẩm phán và 33 HTND cấp tỉnh thì hiện nay, TAND tỉnh chỉ được biên chế 13 thẩm phán. Do đó, nhiệm kỳ 2016-2021, số lượng đoàn HTND cấp tỉnh giảm xuống chỉ còn 23 vị. Số lượng HTND được giới thiệu bầu đợt này ít hơn so với nhiệm kỳ trước nhưng đây cũng là cơ hội để các đơn vị lựa chọn, giới thiệu những người xứng đáng, đáp ứng được các tiêu chí của hội thẩm, từ đó tham gia công tác xét xử đạt hiệu quả cao hơn, chất lượng hơn.
Còn ông Lý Văn Thọ, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh cho biết: Theo Thông tư số 01 và căn cứ vào kết quả hoạt động của từng hội thẩm, cơ cấu thành phần bầu HTND cấp tỉnh hiện có 11 người đang công tác tại các cơ quan, đơn vị đáp ứng đủ các điều kiện, tiêu chí để hiệp thương tái cử. Một số ít đang sinh sống tại các địa phương, còn lại là những người mới. Qua hiệp thương, các đơn vị đã gửi danh sách nhân sự tham gia bầu HTND về MTTQ tỉnh. Như vậy, về cơ bản, công tác hiệp thương của MTTQ trong việc chuẩn bị nhân sự cho HĐND bầu đã hoàn tất. Tuy nhiên, trước khi đưa ra kỳ họp đầu tiên của HĐND tỉnh nhiệm kỳ 2016-2021 bầu, MTTQ và TAND tỉnh sẽ hoàn thiện danh sách trình Thường trực Tỉnh ủy và HĐND tỉnh xin ý kiến, phê duyệt.
Căn cứ vào danh sách nhân sự các cơ quan, đơn vị, địa phương gửi về MTTQ tỉnh cho thấy, nhân sự HTND đưa ra giới thiệu bầu đợt này có chất lượng khá cao. Theo đó, 100% đều có trình độ đại học trở lên, trong đó có 7 thạc sĩ, 1 tiến sĩ và 11 người có trình độ đại học luật trở lên; 7/23 người có trình độ cử nhân, cao cấp lý luận chính trị.