Theo Luật Cư trú, những người thuê trọ trong vòng 30 ngày phải làm thủ tục khai báo tạm trú với Công an sở tại. Tuy nhiên, thực tế trên địa bàn T.X Phổ Yên hiện nay, tình trạng thuê trọ nhưng không có giấy tờ tùy thân, không khai báo tạm trú khá phổ biến.
Một ngày cuối tháng 11-2016, lực lượng công an T.X Phổ Yên tiến hành kiểm tra đột xuất căn nhà 4 tầng cho thuê tại xóm Thành Lập, xã Hồng Tiến. Tại thời điểm kiểm tra đang có 24 người ở, trong đó, 18 người không có giấy tờ tùy thân và đăng ký tạm trú. Tiến hành xác minh nhanh cho thấy, hầu hết trong số này có hộ khẩu thường trú ngoài tỉnh Thái Nguyên và không có việc làm cố định. Công an còn phát hiện và thu giữ 1 con dao, 1 thanh kiếm tự chế và gậy… Ông Đỗ Văn Long, Trưởng xóm Thành Lập thông tin: Chủ sở hữu căn nhà là bà Nguyễn Thị Dung, có hộ khẩu tận xóm Thanh Xuyên, xã Trung Thành (T.X Phổ Yên). Việc cho thuê lại toàn bộ căn nhà không hề thông qua chính quyền địa phương nên xóm không nắm được. Nhiều người cho rằng, khách thuê trọ tại đây chủ yếu làm phục vụ tại các quán karaoke trên địa bàn.
Những trường hợp tương tự như trên ở T.X Phổ Yên khá phổ biến. Theo báo cáo, từ đầu năm tới nay, Công an thị xã đã phối hợp kiểm tra gần 200 cơ sở lưu trú, phát hiện hàng trăm trường hợp thuê trọ nhưng không có giấy tờ tùy thân và đăng ký tạm trú theo quy định. Cùng với đó, cơ quan chức năng còn phát hiện và thu giữ nhiều hung khí trái phép. Điển hình như: Vào ngày 3-10, kiểm tra cư trú hộ gia đình ông Nguyễn Văn Yên (tổ dân phố 5, phường Ba Hàng) phát hiện 15/18 người thuê trọ không đăng ký tạm trú, thu giữ 21 hung khí các loại, gồm: dao, phớ tự chế, tuýp sắt; ngày 8-9, kiểm tra 2 nhà trọ ở tổ dân phố Nam, phường Đồng Tiến phát hiện tất cả 32 người thuê trọ đều chưa đăng ký tạm trú.
Trung tá Lê Hải Dương, Đội trưởng Đội quản lý hành chính về trật tự xã hội, Công an T.X Phổ Yên nhận định: Các văn bản quy phạm Nhà nước và thực tế công tác quản lý cư trú trên địa bàn còn bộc lộ nhiều bất cập. Cụ thể, thời gian quy định bắt buộc để làm đăng ký tạm trú đối với người thuê trọ quá dài, tới 30 ngày. Do vậy, khi kiểm tra nhiều trường hợp biện hộ rằng ở tạm vài ngày hoặc chưa hết thời hạn phải làm tạm trú. Mức xử phát hành chính với vi phạm không có giấy tờ tùy thân và đăng ký tạm trú cũng rất thấp, chỉ từ 100-200 nghìn đồng nên không đủ sức răn đe. Ngoài ra, do cơ chế phối hợp chưa thực sự chặt chẽ (việc quản lý cư trú chủ yếu thuộc trách nhiệm của chính quyền xã, phường) nên nhiều trường hợp người sở hữu hợp đồng cho thuê cả nhà với một người. Người đứng tên thuê lại cho người khác thuê lại hoặc nhiều người cùng ở mà không khai báo gây rất nhiều khó khăn trong việc quản lý.
Có một thực tế là nhóm đối tượng thuê nhà không có giấy tờ tùy thân và đăng ký tạm trú trên địa bàn T.X Phổ Yên hầu hết không có việc làm ổn định. Đáng lo ngại là tỷ lệ nữ và chưa đến tuổi vị thành niên chiếm khá lớn trong số này. Khi kiểm tra và xác minh, rất nhiều trường hợp xuất thân gia đình có hoàn cảnh bố mẹ ly hôn hoặc ít quan tâm giáo dục con cái. Với trẻ ở tuổi vị thành niên nhưng khi cơ quan chức năng thông báo gia đình đến để giải quyết và nộp phạt thì không có mặt theo yêu cầu.
Để từng bước siết chặt công tác quản lý cư trú, lực lượng Công an T.X Phổ Yên đã và đang triển khai nhiều biện pháp. Trong đó trọng tâm là tăng cường kiểm soát, nắm bắt địa bàn và kịp thời xử lý những trường hợp vi phạm. Phối hợp với các xã, phường để tuyên truyền nâng cao nhận thức và trách nhiệm đối với các cơ sở lưu trú. Với các trưởng các xóm, tổ dân phố, chủ cơ sở cho thuê sẽ yêu cầu ký cam kết thực nhiệm nghiêm túc Luật Cư trú. Trung tá Lê Hải Dương cho rằng: Trong khi các chế tài xử phạt hành chính còn thấp, chưa đủ sức răn đe thì việc tăng cường kiểm tra xử phạt thành nhiều lần là một cách để hạn chế vi phạm. Tuy nhiên, biện pháp quan trọng và hiệu quả nhất là tuyên truyền thay đổi ý thức của người cho thuê trọ, đồng thời gia đình có trách nhiệm hơn nữa trong việc quản lý, giáo dục con cái, đặc biệt là ở lứa tuổi vị thành niên.