Thấy gì qua việc giải quyết đơn thư?: Đâu là giải pháp tháo gỡ “nút thắt” (Kỳ 2)

Để hạn chế đơn thư khiếu nại, phản ánh (KN,PA), cần tăng cường các giải pháp: Tuyên truyền pháp luật đến người dân; quy định rõ thời gian, thời hiệu giải quyết đơn thư KN,PA; bố trí cán bộ có năng lực tiếp công dân (TCD) và giải quyết đơn thư… Song “nút thắt” vẫn là công tác TCD và đối thoại trực tiếp của cấp ủy, chính quyền với nhân dân để giải quyết những bức xúc ngay tại cơ sở.

Những vướng mắc, tồn tại

Cơ sở pháp lý để các cơ quan có thẩm quyền xử lý loại đơn KN,PA chính là Nghị định số 20/2008/NĐ-CP của Chính phủ ngày 14-2-2008 về tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị của cá nhân, tổ chức về quy định hành chính nhưng lại không quy định rõ thời gian, thời hiệu giải quyết đơn KN,PA. Trong khi đó, tính chất và đặc thù của đơn KN,PA khác với đơn thư KN,TC nên trong quá trình giải quyết không thể áp dụng thời gian, thời hiệu giải quyết như đơn KN,TC. Chính vì vậy, các cơ quan có thẩm quyền chưa có cơ sở và sự thống nhất trong giải quyết đơn thư KN,PA. Nếu nơi nào quan tâm thì nhanh chóng xem xét xử lý, giải quyết. Nếu không, đây cũng là “kẽ hở” để một số cơ quan, đơn vị chậm trễ trong việc giải quyết đơn thư của công dân; về phía công dân lại gây áp lực cho các cơ quan nhà nước. 

Tại điều 19 của Nghị định trên cũng quy định rõ: Thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước có trách nhiệm tổ chức công khai kết quả xử lý phản ánh, kiến nghị của cá nhân, tổ chức về quy định hành chính. Việc công khai được thực hiện thông qua một hoặc nhiều hình thức như: Trang thông tin điện tử của cơ quan; các phương tiện thông tin đại chúng; gửi công văn thông báo… Tuy nhiên, một số nơi đã giải quyết nhưng không công khai kết quả xử lý đến công dân hoặc có thông báo nhưng thất lạc nên công dân không biết và tiếp tục KN,PA.

Một số cơ quan chức năng đôn đốc cơ quan liên quan giải quyết, khi có công văn đề nghị giải quyết để có căn cứ trả lời đơn thư công dân cũng không thực hiện. Cũng do chưa quy định thời gian, thời hiệu giải quyết đơn thư KN,PA nên không có cơ sở xử lý các cơ quan, đơn vị, địa phương không thông báo kết quả giải quyết, trả lời công văn, chậm giải quyết hoặc đùn đẩy trách nhiệm. Đó là chưa kể có những cơ chế, chính sách của nhà nước đã thay đổi; công tác quản lý nhất là trong lĩnh vực đất đai trước đây còn lỏng lẻo, gây khó khăn, vướng mắc trong quá trình giải quyết đơn của các cơ quan có thẩm quyền. Một số kiến nghị vượt ngoài quy định của nhà nước hoặc đã giải quyết nhưng công dân vẫn tiếp tục kiến nghị nhiều lần gây không ít khó khăn, phiền nhiễu cho các cơ quan nhà nước. Đối với đơn thư KN,TC sai, mặc dù Luật KN và Luật TC năm 2011 quy định: nghiêm cấm hành vi cố tình KN,TC sai sự thật; kích động, cưỡng ép, dụ dỗ, mua chuộc người khác TC sai sự thật; mạo danh người khác để tố cáo… Song trên thực tế, các vụ việc KN,TC sai, nhất là những vụ việc cố tình KN, TC sai, nhưng chưa ai bị xử lý vì chưa có chế tài.

Coi trọng giải quyết đơn thư tại cơ sở

Đơn thư KN,PA (chiếm gần 80% trong tổng số đơn thư tiếp nhận), nhằm hạn chế đơn thư KN,PA gửi nhiều nơi, vượt cấp, các cấp, ngành cần tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật để người dân nắm và hiểu biết các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, nhà nước, nhất là các chính sách liên quan đến quyền, lợi ích của người dân. Các cơ quan chuyên môn tiếp tục đề xuất với bộ, ngành chức năng bổ sung chế tài xử lý người cố tình KN,TC sai và quy định rõ thời gian, thời hiệu giải quyết đơn KN, PA phù hợp nhằm quy rõ trách nhiệm của các cấp có thẩm quyền trong giải quyết đơn thư. Cần bố trí cán bộ TCD, giải quyết đơn thư có trình độ, năng lực chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng TCD, giải quyết đơn thư ngay tại cơ sở.

Đồng thời, nâng cao trách nhiệm của từng ngành, cấp và tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong giải quyết đơn thư để tránh đùn đẩy trách nhiệm, chuyển đơn lòng vòng và có sự thống nhất cao đối với những đơn thư phức tạp, liên quan đến nhiều lĩnh vực. Các cấp, ngành, cơ quan, đơn vị nên quan tâm việc trả lời công văn đôn đốc của các cơ quan chức năng; công khai kết quả giải quyết đơn thư cho các tổ chức, cá nhân khi đã có kết quả xử lý.

Tuy nhiên, giải pháp quan trọng vẫn là các cơ quan, đơn vị, địa phương (nhất là cấp xã, phường, thị trấn) nên coi trọng công tác hòa giải và giải quyết KN,PA của công dân ngay tại cơ sở thuộc trách nhiệm của mình. Trong giải quyết kiến nghị của công dân, kinh nghiệm ở một số nơi cho thấy: Tăng cường đối thoại của cấp ủy, chính quyền tại cơ sở theo Quyết định số 218-QĐ/TW của Bộ Chính trị và Quyết định số 2853-QĐ/TU ngày 30-1-2015 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về việc ban hành Quy chế “Tiếp xúc, đối thoại trực tiếp của người đứng đầu cấp ủy đảng, chính quyền các cấp với nhân dân trên địa bàn tỉnh” là cách tháo gỡ “nút thắt” trong giải quyết đơn thư KN,PA của các tổ chức, cá nhân khá hiệu quả.

Ông Phạm Ngọc Lĩnh, Tổ trưởng dân phố số 3, phường Tân Thành, T.P Thái Nguyên cho biết: “Nếu như cấp ủy, chính quyền tăng cường đối thoại trực tiếp với dân từ 3 tháng hoặc 6 tháng 1 lần trong năm, tôi tin rằng những kiến nghị thuộc thẩm quyền của UBND phường sẽ được giải quyết nhanh chóng, người dân không còn phải “chạy” lên cấp trên nữa”.

Ông Trần Nam Thái, Chủ tịch UBND phường Hoàng Văn Thụ, T.P Thái Nguyên cho hay: “Nhiều năm qua, phường Hoàng Văn Thụ triển khai khá nhiều dự án lớn và có nhiều hộ dân bị ảnh hưởng do thu hồi đất, di chuyển chỗ ở. Qua đó đã phát sinh nhiều đơn thư liên quan đến chế độ, chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, phường luôn coi trọng đối thoại trực tiếp của cấp ủy, chính quyền với người dân, có sự tham gia của tổ dân phố, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức đoàn thể nên các KN, PA của công dân thuộc thẩm quyền, đủ điều kiện đã được giải quyết ngay tại cơ sở, không có đơn thư gửi vượt cấp”. Bên cạnh đó, những KN, PA liên quan đến nhiều ngành, cấp cần được chuyển đến cơ quan, cấp có thẩm quyền và phải được quan tâm giải quyết kịp thời thì sẽ nâng cao hiệu quả giải quyết đơn KN, PA và giảm đơn thư gửi nhiều nơi, vượt cấp.