Tạo sức mạnh tổng hợp trong công tác phòng chống xâm hại trẻ em

Tình trạng xâm hại trẻ em, vi phạm quyền trẻ em là một vấn đề xã hội nhức nhối hiện nay đang được dư luận, xã hội quan tâm, lên án. Tại phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ LĐTBXH, nhiều câu hỏi đã được các vị đại biểu Quốc hội đặt ra đối với Bộ trưởng cũng như lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương.

Tham gia chất vấn trong phần chất vấn và trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ LĐTBXH Đào Ngọc Dung, Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho biết vấn đề xâm hại trẻ em, trong đó đặc biệt là xâm hại tình dục đối với trẻ em, là vấn đề hết sức bức xúc trong đời sống xã hội.

Trong 6 tháng đầu năm 2018, cơ quan chức năng đã khởi tố 701 vụ, truy tố 753 vụ với 805 bị can và đưa ra xét xử 648 vụ, 690 bị can.

“Tôi nhận thức rằng chúng ta quan tâm vấn đề này phải bảo đảm tính đồng bộ từ quyết tâm chính trị của cả hệ thống chính trị, chúng ta phải hoàn thiện cả hệ thống pháp luật của mình để bảo đảm yêu cầu của cuộc đấu tranh này không chỉ dừng lại ở quyết tâm mà phải bằng pháp luật, bằng sự phối hợp của các cơ quan có liên quan, kể cả công tác tuyên truyền, giáo dục để bảo đảm sự cảnh báo cũng như giáo dục đồng bộ kỹ năng cho các em, tạo ra sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị vào cuộc, toàn xã hội lên án và đặc biệt khi phát hiện, chúng ta sẽ xử lý nghiêm minh để răn đe, giáo dục chung”, ông Lê Minh Trí phát biểu.

Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao cũng cho rằng, để bảo vệ trẻ em hiệu quả thì phải bảo đảm đồng bộ cả trong phòng ngừa, cũng như khi phát hiện thì phải xử lý nghiêm, kịp thời với tất cả các hành vi xâm hại trẻ em, trong đó có hành vi xâm hại tình dục.

Thời gian qua, các luật liên quan đã được ban hành, trở thành một cơ sở pháp lý rất quan trọng trong bảo vệ quyền trẻ em; pháp luật đã hoàn thiện, vấn đề đặt ra ở đây là tính thực thi của pháp luật, đòi hỏi sự đồng bộ và sự phối hợp trong thực thi pháp luật là hết sức quan trọng.

Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao đang chủ trì cùng với Bộ Công an và Tòa án Nhân dân tối cao xây dựng thông tư liên tịch trong việc hướng dẫn thực hiện một số quy định của Luật Tố tụng hình sự 2015 trong đó có xử lý trường hợp là đối tượng tham gia tố tụng dưới 18 tuổi. Dự thảo thông tư liên tịch này đã xây dựng hoàn thành và hiện nay đang chờ ý kiến góp ý cuối cùng của Hội đồng Thẩm phán tối cao, có khả năng đầu quý III/2018 có thể sẽ ban hành được.

Đây cũng là một trong những cơ sở pháp lý cho việc phối hợp cũng như hướng dẫn cho toàn bộ hệ thống, cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án trong việc thực thi nhiệm vụ của mình trong việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử loại tội phạm này.

Trên phương diện của ngành Tòa án, Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, theo thống kê 5 năm, từ 2013-2017, tòa án đã giải quyết 8.100 tội phạm liên quan đến xâm hại tình dục trẻ em, bao gồm 5 tội danh khác nhau được quy định trong Bộ luật Hình sự 1999.

Theo đó, xâm hại tình dục trẻ em đã trả hồ sơ 549 vụ, bằng hơn 6%; các vụ xét xử đúng người, đúng tội là 93%, bằng hơn 7.600 vụ. Mặc dù số vụ, trả hồ sơ, hủy, sửa, số lượng không nhiều chỉ 6,6% nhưng gây bức xúc cho xã hội như một số vụ việc mà các đại biểu đã nêu.

Đây là những vụ việc không khó khăn trong quá trình xét xử nhưng khó khăn trong quá trình điều tra, thu thập chứng cứ, bởi vì phần lớn đây là những vụ việc truy xét, không có người làm chứng, thời gian xảy ra đến khi phát hiện thường đã lâu, gia đình cũng như nạn nhân ngại khi khai báo, thậm chí có tính chất che dấu, không hợp tác với cơ quan điều tra; có những loại tội, giám định trở thành yêu cầu bắt buộc nhưng gia đình cũng từ chối giám định; đây là những việc rất khó khăn trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử.

“Những khó khăn trên do tâm lý xã hội. Các cơ quan tiến hành tố tụng cũng đã phối hợp chặt chẽ với nhau, đưa được phần lớn (hơn 90%) vụ việc đưa ra xét xử đúng người, đúng tội. Tỷ lệ  hơn 6% còn lại có trả hồ sơ điều tra bổ sung hay là phải sửa, đòi hỏi chúng ta phải hạ tỷ lệ này xuống. Đây là đòi hỏi của Quốc hội cũng như đòi hỏi của cử tri”, Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình nêu quan điểm.

Ông Nguyễn Hòa Bình khẳng định, về phía Tòa án cũng đã làm rất nhiều việc, trong đó đối với nhiệm vụ hướng dẫn pháp luật, Toàn án đã ban hành rất nhiều hướng dẫn nghiệp vụ, xuất bản 3 tập giải đáp về mặt nghiệp vụ và đã xây dựng những bộ giáo trình riêng cho việc tập huấn xử lý các tội xâm hại tình dục trẻ em và trên thực tế cũng đã phối hợp với Viện Kiểm sát và Bộ Công an xây dựng các thông tư liên tịch hướng dẫn về việc giải quyết các loại tội phạm này, cả về mặt nội dung cũng như trình tự tố tụng.

Đồng thời, trong nâng cao năng lực cho cán bộ thực thi, Toà án cũng đã triển khai việc tập huấn cho tất cả các thẩm phán và thường xuyên mở các lớp tập huấn để nâng cao năng lực. Về mô hình xét xử, Tòa án Nhân dân tối cao cũng đã có thông tư ban hành mô hình tòa xét xử, phòng xét xử đối với các vụ án hôn nhân gia đình và vụ án vị thành niên mang tính chất thân thiện và đã triển khai ở một số địa phương và sẽ mở rộng trên phạm vi toàn quốc.