Ma tuý tổng hợp - Chất độc hạng A

Ma túy xuất hiện ở Việt Nam khoảng từ đầu thế kỷ XVIII, giai đoạn này chủ yếu là thuốc phiện, đầu năm 1990 xuất hiện heroin và ma tuý tổng hợp xuất hiện cuối thập niên 90 của thế kỷ XX.

Lan rộng từ thành thị đến nông thôn

Lúc đầu ma túy tổng hợp vào Việt Nam chủ yếu dạng viên (hồng phiến) được một số thanh thiếu niên sử dụng trong các buổi vui chơi, sinh nhật tại các nhà hàng, vũ trường ở TPHCM, Hà Nội. Do tiến bộ của khoa học, kỹ thuật, cơ chế thị trường, đến nay đã có hàng trăm loại ma túy tổng hợp được sản xuất rộng rãi trên khắp thế giới. Ở Việt Nam, ma túy tổng hợp phát triển nhanh chóng, lan rộng từ thành thị đến nông thôn, gây ra nhiều lo lắng cho các bậc phụ huynh và xã hội.

Theo số liệu thống kê đến tháng 12-2017 cả nước có 222.582 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý của cơ quan chức năng, trong đó có 46-50% là sử dụng ma túy tổng hợp (từ năm 2010 về trước số người sử dụng ma túy tổng hợp chiếm khoảng 15%). Trên thực tế người nghiện ma túy và sử dụng ma túy tổng hợp chưa được cơ quan chức năng phát hiện thống kê còn rất lớn, vì nghiện ma túy tổng hợp rất khó phát hiện.

Theo tổng điều tra người nghiện ma túy năm 2015 có địa phương người nghiện ma túy tổng hợp chiếm 70%. Số lượng ma túy tổng hợp thu giữ được trong năm 2017 là 856,9 kg và 979.487 viên ma túy tổng hợp. 6 tháng đầu năm 2018 thu giữ 414,1 kg và 484.000 viên ma túy tổng hợp; 880,2 kg heroin; 500 kg lá Khát; trên 1 tấn cần sa.... Ngoài ra, còn số lượng ma túy không bắt giữ được. Qua đây cho thấy số người nghiện sử dụng ma túy tổng hợp ở Việt Nam là rất lớn, chủ yếu là thanh, thiếu niên (khoảng 80%).

Nguyên nhân dẫn đến người sử dụng ma túy tổng hợp tăng lên nhanh do đặc điểm của ma túy tổng hợp dễ sản xuất, mua bán, vận chuyển và dễ sử dụng (chủ yếu là uống, hút, hít) do vậy các đối tượng phạm tội rất dễ ngụy trang, trà trộn, sản xuất, vận chuyển và sử dụng. Vì ma túy tổng hợp có hình dạng giống như thuốc tân dược làm cho phụ huynh và người dân, thậm chí cả lực lượng chức năng khó nhận biết đó là ma túy tổng hợp.

Hiện nay, ma túy tổng hợp được sản xuất rất nhiều ở khu vực “Tam giác vàng”, Trung Quốc, các đối tượng phạm tội ma túy thường xuyên vận chuyển vào Việt Nam tiêu thụ, thậm chí sản xuất, tách chiết ma túy ở Việt Nam. Điển hình như vụ tháng 6/2017, Công an TPHCM triệt xóa đường dây sản xuất, mua bán ma túy tổng hợp do Văn Kính Dương cầm đầu, thu giữ 230 kg ma túy tổng hợp. Giá ma túy tổng hợp dạng đá lại rất rẻ, chỉ bằng 1/3 giá heroin (200-300 triệu đồng/kg).

Ma túy tổng hợp được một số thanh, thiếu niên và tội phạm ma túy tuyên truyền, ca tụng sử dụng ma túy tổng hợp là hàng hiệu, sành điệu, đẳng cấp, lên tiên, tăng sức khỏe, thông minh... Thực chất ma túy tổng hợp là chất độc bảng A, được Liên Hợp Quốc và tất cả các nước nghiêm cấm sản xuất, mua bán, vận chuyển, sử dụng.

Khi sử dụng ma túy tổng hợp sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến não bộ, hệ thống thần kinh, trầm cảm, loạn thần, mất ngủ, gây ảo giác, hoang tưởng (được gọi là ma túy điên) không làm chủ được bản thân, luôn lo lắng, sợ có người đuổi đánh, nên có nhiều hành động không làm chủ được bản thân la hét, leo trèo, đuổi đánh, dọa giết người thân... Những năm qua người sử dụng ma túy tổng hợp (ngáo đá) đã gây ra rất nhiều vụ ngộ sát, vụ giết người thân dã man, thảm sát nhiều người... Nghiện ma túy tổng hợp chưa có phác đồ điều trị nên đã nghiện thì rất khó cai. Do vậy số người nghiện ma túy tổng hợp luôn gia tăng một cách “phi mã”.

Bảo vệ thế hệ trẻ trước hiểm họa ma túy

Do cơ chế thị trường, nhà hàng, vũ trường phát triển, hoạt động xuất-nhập khẩu tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc chữa bệnh có tiền chất ma túy liên tục gia tăng để phục vụ sản xuất, chữa bệnh chưa được quản lý chặt chẽ. Qua công tác kiểm tra các nhà hàng, vũ trường tại TPHCM tháng 6 vừa qua, hầu hết các nhà hàng, vũ trường được kiểm tra đều có vi phạm.

Công tác tuyên truyền, giáo dục đối với thanh thiếu niên của các nhà trường, các cơ quan, đơn vị có trách nhiệm chưa thường xuyên, chưa sâu rộng, chưa hiệu quả. Do thiếu kinh phí, thiếu cán bộ chuyên môn nên nhiều trường, nhiều cơ sở Đoàn thanh niên không làm công tác tuyên truyền đối với thanh, thiếu niên ở cơ sở, nhất là đối với những em lang thang, cơ nhỡ rất dễ bị tội phạm ma túy mua chuộc, lôi kéo.

Để bảo vệ thế hệ trẻ tránh xa với ma túy, thiết nghĩ, các ngành, các cấp, nhất là Bộ Giáo dục và Đào tạo, Đoàn Thanh niên cần chủ động tham mưu vào cuộc với cơ quan chức năng (Công an, Bộ đội Biên phòng, Hải quan, Cảnh sát Biển) đẩy mạnh công tác tuyên truyền về tác hại, hậu quả của ma túy, nhất là ma túy tổng hợp “dạng đá” trong toàn xã hội; đặc biệt, các trường phải làm thường xuyên, liên tục bằng nhiều hình thức như đọc, nghe, nhìn. Đưa chương trình phổ biến pháp luật, tuyên truyền về phòng, chống ma túy vào chương trình học tập của các trường, hàng năm tổ chức kiểm tra hướng dẫn để các trường thực hiện.

Gia đình, nhà trường và đoàn thể xã hội cần tích cực vào cuộc tuyên truyền, giáo dục con em “nói không với ma túy”, khi con em liên quan đến ma túy hoặc nghiện ma túy phải có biện pháp giáo dục, răn đe, không được bao che; cảnh giác không để các em có hành vi vi phạm pháp luật như trộm cắp, lừa đảo, cướp giật... hoặc lôi kéo người thân vào sử dụng ma túy.

Bên cạnh đó, tạo cho thế hệ trẻ có công ăn, việc làm, có cuộc sống, sinh hoạt, học tập lành mạnh như nghiên cứu khoa học, tham gia các câu lạc bộ văn hóa, thể thao. Một khi các em được sống trong môi trường lành mạnh, tích cực lao động, học tập, nghiên cứu khoa học, hoạt động công tác Đoàn, Đội thì các em sẽ không sa vào nghiện ma túy.

Các lực lượng chức năng tích cực đấu tranh triệt xóa các đường dây, tụ điểm ma túy phức tạp, nhất là các tụ điểm, điểm mua bán trái phép ma túy ở khu vực trường học, khu vực đông dân cư, quản lý chặt chẽ nhà hàng, vũ trường không để lợi dụng, chứa chấp sử dụng ma túy.

Bản thân các em học sinh, sinh viên cần cảnh giác với những lời “đường mật” như sử dụng ma túy là “sành điệu, lên mây, khỏe mạnh, thông minh, không nghiện”...; tránh xa những điểm vui chơi, giải trí không lành mạnh, có biểu hiện cờ bạc, ma túy, mại dâm, không tham gia những cuộc vui chơi, giải trí thâu đêm tại các nhà hàng, vũ trường, ký túc xá, nhà trọ, những cuộc sinh nhật có sử dụng ma túy.

Các bậc phụ huynh cũng cần thường xuyên quan tâm, thương yêu con em trong cuộc sống hàng ngày. Nếu phát hiện con em sử dụng ma túy phải gần gũi các em, động viên, giáo dục để các em từ bỏ ma túy; cần thiết báo cho đoàn thể, chính quyền cùng giáo dục, giúp đỡ để đưa đi cai nghiện.