Theo đánh giá của lực lượng chức năng, tình hình tội phạm hình sự trên địa bàn tỉnh trong những năm qua đã được kìm chế nhưng vẫn còn diễn biến phức tạp. Đáng chú ý là thành phần tội phạm có xu hướng “trẻ hoá”, với nhiều hoạt động như trộm cắp, tụ tập đánh nhau gây thương tích, gây rối trật tự công cộng… Điều này đòi hỏi những giải pháp đồng bộ và hành động quyết liệt để ngăn chặn.
Bài 1: Tội phạm trẻ - vấn đề đáng lo
Thời gian gần đây, trên địa bản tỉnh xảy ra nhiều vụ án mà thủ phạm là những thanh, thiếu niên. Dư luận không khỏi lo lắng vì tính chất côn đồ, hung hãn và manh động của các đối tượng.
Manh động, liều lĩnh
Liên quan đến vụ việc hai nhóm thanh niên ở TP. Sông Công và TP. Thái Nguyên giải quyết mâu thuẫn bằng vũ lực gây bức xức dư luận cuối năm 2021, Cơ quan Cảnh sát điều tra (Công an TP. Thái Nguyên) đã khởi tố 15 bị can về các tội: “Cướp tài sản”, “cướp giật tài sản”; “chứa chấp, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có”; “tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có”; “không tố giác tội phạm”; bắt giam 5 bị can và cấm 10 bị can không được ra khỏi nơi cư trú. Đáng chú ý, trong số này có 8 đối tượng sinh năm (SN) 2004 và 2005.
Trước đó, vào khoảng 20 giờ ngày 13-9-2021, do mâu thuẫn nên nhóm 19 nam thanh niên ở TP. Sông Công đã rủ nhau đến quán của anh T.T.N., SN 2004, ở tổ 4, phường Phú Xá (TP. Thái Nguyên), ném gạch, đá và vỏ chai bia vào quán rồi quay xe về.
Nhận được thông tin trên, nhóm 8 thanh niên là bạn bè của T.T.N. ở TP. Thái Nguyên cầm theo gậy gỗ và tuýp sắt đuổi theo nhóm ở TP. Sông Công để “trả thù” hộ bạn.
Đến khu vực TP. Sông Công, hai nhóm dừng xe và chửi bới, ném đá vào nhau. Sau đó, thấy nhóm TP. Thái Nguyên đông hơn, lại cầm hung khí đuổi theo nên nhóm ở TP. Sông Công đã bỏ chạy và để lại một chiếc xe máy. Chiếc xe này bị nhóm ở TP. Thái Nguyên chiếm đoạt và rao bán trên mạng.
Khoảng 1 giờ ngày hôm sau, nhóm thanh niên ở TP. Sông Công đã tập trung lên Tích Lương để tìm đánh nhóm TP. Thái Nguyên và lấy lại chiếc xe bị mất. Khi đi, các đối tượng mang theo nhiều hung khí như dao phóng lợn; vụ xô xát khiến 1 người bị đứt gân chân. Nhóm TP. Sông Công cũng chiếm đoạt 2 chiếc xe máy, 1 mang về sử dụng và 1 cầm cố để lấy tiền tiêu xài.
Cơ quan Công an lấy lời khai của nhóm đối tượng tham gia vụ xô xát trên địa bàn TP. Thái Nguyên và TP. Sông Công, tháng 9-2021.
Bên cạnh tụ tập đánh nhau gây thương tích, gây rối trật tự công cộng, tình trạng thanh thiếu niên phạm tội trộm cắp cũng khá phổ biến.
Tháng 4 vừa qua, Công an TP. Thái Nguyên đã xác minh, làm rõ nhóm đối tượng gây ra nhiều vụ trộm chim cảnh trên địa bàn gồm: T.M.H. (sinh năm 2004, ở xóm Sộp, xã Huống Thượng); Đ.H.H. (sinh năm 2007, ở tổ 4, phường Túc Duyên); V.T.Đ. và N.T.H. (cùng sinh năm 2006, ở phường Phan Đình Phùng).
Đáng chú ý, trong số này có hai học sinh của một trường THCS và trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên trên địa bàn thành phố.
Một trường hợp khác, để có tiền trả nợ do thua cờ bạc, Dương Quốc Dũng (sinh năm 2002, ở tổ dân phố Dương, phường Đắc Sơn, TP. Phổ Yên) - vốn là sinh viên một trường đại học ở Thái Nguyên đã lấy trộm 11 chiếc điện thoại di động Iphone, trị giá ước tính trên 100 triệu đồng của một người trong khu trọ của mình.
Khoảng trống trong quản lý, giáo dục
Thống kê của Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh cho thấy: Trong năm 2020, trên địa bàn tỉnh xảy ra 50 vụ phạm tội của các đối tượng trong lứa tuổi chưa thành niên, với 94 đối tượng. Các hành vi chủ yếu là cố ý gây thương tích và trộm cắp tài sản (chiếm 54% tổng số vụ).
Năm 2021 xảy ra 66 vụ với 133 đối tượng trong lứa tuổi chưa thành niên (tăng 16 vụ và 39 đối tượng so với năm 2020). Theo đánh giá, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến xu hướng “trẻ hóa” tội phạm hiện nay là nhiều thanh, thiếu niên ham chơi và dễ bị kích động, chịu ảnh hưởng xấu từ mạng Internet như chơi games, phim ảnh bạo lực, bị tác động lớn đến nhận thức, tính cách, tâm lý, hành động.
Chị Nguyễn Thị Dung, nhân viên Trung tâm Trợ giúp pháp lý, Sở Tư pháp, nhận xét: Bên cạnh công dụng khai thác thông tin, tri thức và giải trí, sự phát triển của mạng Internet gây ra những tác động xấu đối với giới trẻ. Nhiều bậc phụ huynh chủ quan cho con sử dụng điện thoại học online nhưng các em lại sử dụng quá phạm vi cho phép. Nhiều thông tin xấu độc, hành vi bạo lực không được kiểm soát chặt chẽ khiến giới trẻ lệch lạc nhận thức, sai lầm trong hành động. Ngoài ra, mạng xã hội khiến mối quan hệ và sự tương tác qua lại của giới trẻ được mở rộng, dễ dàng hơn. Nhiều trường hợp vì mâu thuẫn trên mạng dẫn đến thách thức, tụ tập ẩu đả, gây rối trật tự công cộng.
Đại úy Trương Minh Thọ, điều tra viên Đội Cảnh sát hình sự (Công an TP. Thái Nguyên) phân tích thêm: Quá trình điều tra các vụ án mà tội phạm trong độ tuổi thanh thiếu niên, chúng tôi thấy đa số đối tượng bố, mẹ đã chết, đi làm ăn xa nhà hoặc ly hôn. Chính việc gia đình thiếu quan tâm, giáo dục con đã dẫn tới tình trạng thanh thiếu niên không tu chí học hành, làm ăn mà thường xuyên tụ tập chơi bời, lêu lổng. Và hậu quả đáng tiếc là vi phạm pháp luật khi tuổi đời còn rất trẻ.
Trở lại vụ trộm cắp chim cảnh ở trên, theo các điều tra viên, nhóm đối tượng này thiếu sự chăm lo, quản lý chặt chẽ của gia đình nên tụ tập chơi bời lêu lổng; thường chia thành từng cặp, lợi dụng lúc các gia đình sơ hở để trộm cắp. Sau khi lấy được tài sản thì mang ra chợ chim cảnh ở ven sông Cầu (thuộc tổ 2, phường Trưng Vương) để bán.
Hay trường hợp Dương Quốc Dũng, đối tượng khai nhận, bản thân nghiện cờ bạc online nên vay nợ nhiều ở bên ngoài. Khi bị chủ nợ đòi gắt gao, đối tượng nảy sinh ý đồ trộm cắp tài sản. Bố mẹ Dũng đều là công nhân, tần tảo kiếm tiền để nuôi con ăn học nhưng chưa sát sao trong quản lý, giáo dục con. Năm 2021, gia đình từng phải trả giúp Dũng 30 triệu đồng vì nợ cờ bạc.
Khi chúng tôi gặp mẹ Dũng, chị đã khóc rất nhiều. Giờ đây chị nhận ra rằng, ngoài lo cho các con có cuộc sống vật chất đầy đủ, bố mẹ cần chú ý hơn tới việc giáo dục con, mong con nhận biết điều sai trái để tránh và tu chí học hành nên người.
