Trong thi hành án dân sự (THADS), số lượng việc và tiền liên quan đến án tham nhũng, kinh tế (TN-KT) chiếm tỷ lệ không lớn trong tổng số việc phải thi hành. Việc thu hồi tài sản trong các vụ án TN-KT luôn gặp những khó khăn dặc thù nhất định nhưng lại có ý nghĩa quan trọng, tạo niềm tin với nhân dân. Xác định rõ điều đó, ngành THADS tỉnh luôn nỗ lực thực hiện nhiệm vụ này.
Ông Trần Bình, Phó cục trưởng Cục THADS tỉnh cho biết: Nhận thức được tầm quan trọng, thực hiện các nhiệm vụ về phòng, chống tham nhũng, thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án TN-KT, Cục THADS đã quán triệt, triển khai các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, đồng thời tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo về công tác này.
Để nâng cao hiệu quả việc thi hành các bản án, cơ quan THADS triển khai thực hiện kịp thời, đồng bộ các giải pháp nghiệp vụ; thường xuyên báo cáo Ban Chỉ đạo THADS tỉnh về kết quả thực hiện cũng như xin ý kiến chỉ đạo, chú trọng công tác phối hợp liên ngành để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thi hành những vụ việc TN-KT.
Cũng như thi hành phần dân sự các vụ án đã có hiệu lực pháp luật, để có thể thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án TN-KT, các cơ quan THADS của tỉnh khẩn trương xử lý các tài sản đã kê biên, phong tỏa, tạm giữ trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử theo quy định của pháp luật.
Chấp hành viên nắm bắt kịp thời thông tin về nhân thân và khẩn trương xác minh tài sản của người phải thi hành án, rút ngắn thời gian thi hành án. Công tác tuyên truyền đường lối, chính sách khoan hồng của Nhà nước, động viên, thuyết phục người phải thi hành và gia đình tự nguyện thi hành án, tự khắc phục hậu quả của hành vi tham nhũng được đặc biệt chú trọng.
Đối với những người không tự nguyện thi hành, cơ quan THADS áp dụng các biện pháp bảo đảm, biện pháp cưỡng chế theo quy định của pháp luật.
Cùng với đó, công tác thẩm định giá, đấu giá tài sản, tổ chức cưỡng chế giao tài sản cho người trúng đấu giá được thực hiện nghiêm túc, đúng quy định. Lãnh đạo Cục THADS và các chi cục thường xuyên theo dõi, rà soát, đôn đốc, hướng dẫn nghiệp vụ để đẩy nhanh tiến độ thi hành việc thu hồi tiền, tài sản bị chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về TN-KT.
Lãnh đạo Ngành cũng tăng cường kiểm tra, kịp thời phát hiện, chấn chỉnh vi phạm trong quá trình tổ chức thi hành án. Cục THADS xử lý nghiêm đơn vị và chấp hành viên không tích cực, có vi phạm trong tổ chức thi hành án các vụ án liên quan đến TN-KT.
Theo thống kê, từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh có hơn 200 việc, với số tiền trên 9,58 tỷ đồng phải thi hành liên quan đến các vụ án hình sự về TN-KT. Số việc tuy giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2021 (giảm 75%) nhưng số tiền phải thi hành lại tăng 16%.
Đến nay, các cơ quan THADS của tỉnh đã thi hành xong 51 việc, tương ứng với số tiền 1,12 tỷ đồng. Số việc đang thi hành là 74 việc (có 79 việc chưa có điều kiện thi hành, tương ứng số tiền trên 3,5 tỷ đồng).
Trong đó, án kinh tế có 169 việc, tương ứng số tiền 7,6 tỷ đồng; án tham nhũng 37 việc, tương ứng số tiền trên 2,5 tỷ đồng.
Riêng về án tham nhũng, các cơ quan THADS đã thi hành xong 31/37 việc với số tiền trên 638 triệu đồng. Trong số này, riêng Cục THADS tỉnh đã thi hành xong 28/29 việc phải thi hành; Chi cục THADS TP. Thái Nguyên thi hành xong 2/4 vụ phải thi hành… Trong quá trình thực hiện không có vụ việc nào có dấu hiệu bao che, tiếp tay hay bị cản trở.
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực và đã đạt được những kết quả nhất định nhưng trong quá trình tổ chức thi hành án, cơ quan THADS cũng gặp không ít khó khăn, vướng mắc, khiến tỷ lệ thu hồi tài sản trong các vụ án TN-KT chưa cao.
Khó khăn đầu tiên cần phải nói đến là tội phạm TN-KT thường là người có chức vụ, quyền hạn, có trình độ… nên trong quá trình phạm tội đã có phương án đối phó với cơ quan chức năng. Khi bị phát giác, họ chủ động tẩu tán hoặc hợp thức hóa tài sản để trốn tránh việc xác minh, truy tìm tài sản của cơ quan chức năng.
Trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử án TN-KT, các cơ quan tố tụng đều chưa chú trọng việc truy tìm, kê biên ngay các tài sản của người phải thi hành án. Do vậy, khi bản án có hiệu lực, cơ quan THADS thụ lý, giải quyết, đương sự đã tẩu tán, hợp thức hoặc chuyển nhượng tài sản cho người khác.
Một khó khăn nữa là trong một số vụ việc, tài sản bảo đảm của đương sự kê khai không đúng với giá trị thực tế, thủ tục nhận thế chấp chưa bảo đảm, việc thẩm định giá tài sản cho vay của tổ chức tín dụng chưa chặt chẽ dẫn đến tài sản của Nhà nước bị thất thoát, không có khả năng thu hồi.
Bên cạnh đó, ý thức chấp hành pháp luật của người phải thi hành án trong các vụ án TN-KT chưa cao, phần lớn thường tìm cách trốn tránh nghĩa vụ thi hành án. Chưa kể, có nhiều vụ việc, đương sự đã mất khả năng thi hành án do không còn tài sản thì việc thu hồi gần như không thể thực hiện.
Ông Trần Bình chia sẻ thêm: Để giải quyết những khó khăn, vướng mắc trên, cơ quan THADS sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan kịp thời xác minh, truy tìm tài sản của người phải thi hành án. Cục THADS tỉnh tăng cường quán triệt đội ngũ cán bộ, công chức, chấp hành viên về tầm quan trọng của công tác thu hồi tiền, tài sản trong các vụ án TN-KT. Đối với các vụ việc phức tạp, cơ quan THADS phải xây dựng kế hoạch cụ thể, xin ý kiến của ban chỉ đạo, đảm bảo việc tổ chức thi hành án hiệu quả. Bên cạnh đó, các cơ quan liên quan trong quá trình giải quyết các vụ án TN-KT cần kịp thời áp dụng các biện pháp cần thiết (như kê biên, phong tỏa tài sản, tài khoản của người phạm tội) để ngăn chặn người phạm tội tẩu tán tài sản.
