Kể từ sau khi đi vào khai thác từ đầu năm 2018 đến nay, hoạt động khai thác khoáng sản của Công ty CP Yên Phước tại mỏ than Minh Tiến, xã Na Mao (Đại Từ) đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và sản xuất của người dân địa phương. Mặc dù, Công ty đã nhiều lần cam kết sẽ đền bù, hỗ trợ thiệt hại cho người dân, đồng thời, khắc phục những hậu quả đã gây ra, nhưng đến nay, những cam kết đó vẫn chưa được thực hiện nghiêm túc.
Khoảng 2 năm trở lại đây, UBND xã Na Mao liên tiếp nhận được đơn thư của nhiều hộ gia đình phản ánh về tình trạng đất đai bị sụt lún, nhà cửa, công trình bị nứt. Người dân cho rằng, “thủ phạm” gây ra tình trạng này chính là do hoạt động nổ mìn khai thác than của Công ty CP Yên Phước. Ông Hoàng Văn Lý, xóm Ao Soi bức xúc cho biết: Cứ mỗi lần Công ty Yên Phước nổ mìn là đất đai, nhà cửa cả khu vực này lại bị rung chấn mạnh. Ngôi nhà của gia đình tôi mới xây dựng đầu năm 2015, thì đến tháng 6-2019 tôi phát hiện có một số vết nứt trên tường. Từ đó đến nay, các vết nứt xuất hiện ngày càng nhiều và rộng hơn. Sinh sống trong điều kiện như vậy khiến gia đình tôi rất lo lắng.
Theo thống kê, xóm Ao Soi hiện có 93 hộ gia đình bị nứt nhà và công trình xây dựng. Không chỉ vậy, từ cuối năm 2019 đến nay, tại khu vực chân bãi đổ thải của Công ty CP Yên Phước xuất hiện nhiều vết nứt rộng từ 0,5-1,5 m, dài từ 10-30 mvới độ sâu không thể xác định. Theo ước tính của UBND xã Na Mao, tại khu vực này có khoảng 9.000 m3 đất đá có nguy cơ xảy ra sạt lở bất cứ lúc nào, đe dọa trực tiếp đến sự an toàn của của 13 hộ dân sinh sống dưới chân bãi đổ thải.
Ngoài những ảnh hưởng nêu trên, từ năm 2018 đến nay, hoạt động khai thác và đổ thải của Công ty CP Yên Phước còn gây vùi lấp nhiều diện tích đất nông nghiệp cùng hệ thống kênh mương thủy lợi của người dân. Cụ thể, tháng 7-2018, sự cố sạt lở tuyến đường nội bộ của mỏ than Minh Tiến đã khiến cho 5ha ruộng của 40 hộ dân và gần 1km kênh mương của xóm Ao Soi, xã Na Mao bị vùi lấp, ước tính thiệt hại trên 600 triệu đồng. Đến tháng 5-2019, đất đá và bùn thải của mỏ than lại tiếp tục tràn ra 6ha ruộng của 57 hộ dân xóm Cây Thổ, xã Na Mao gây thiệt hại cho người dân khoảng khoảng 455 triệu đồng.
Trước ảnh hưởng nghiêm trọng do hoạt động khai thác khoáng sản của Công ty CP Yên Phước đối với đời sống và sản xuất của người dân, UBND huyện Đại Từ và xã Na Mao đã nhiều lần làm việc với Công ty CP Yên Phước để giải quyết những ý kiến, kiến nghị của người dân. Tại các buổi làm việc, Công ty CP Yên Phước đã cam kết với UBND huyện Đại Từ sẽ hỗ trợ toàn bộ thiệt hại về sản lượng hoa màu; nạo vét, khôi phục tuyến kênh mương và thực hiện việc cải tạo đối với những diện tích đất nông nghiệp bị vùi lấp của người dân. Đồng thời, xây dựng hệ thống đê kè đảm bảo không để xảy ra tình trạng đất đá, bùn thải trong khu vực mỏ than tràn ra ngoài môi trường xung quanh. Tuy nhiên, gần 2 năm đã trôi qua, Công ty CP Yên Phước mới chỉ hỗ trợ một phần thiệt hại về sản lượng hoa màu cho người dân. Việc nạo vét, khôi phục tuyến kênh mương và cải tạo những diện tích đất nông nghiệp bị vùi lấp, Công ty vẫn chưa thực hiện. Hiện nay, tình trạng, đất đá, bùn thải tràn ra môi trường vẫn tiếp tục xảy ra. Riêng tại khu vực xóm Ao Soi vẫn còn 46 thửa ruộng với tổng diện tích 1,88ha không thể canh tác do bị đất đá, bùn thải vùi lấp.
Đối với tình trạng nứt nhà cửa, công trình xây dựng và sụt lún, sạt lở tại khu vực chân bãi thải của mỏ than Minh Tiến, tại buổi làm việc ngày 27-2-2020 với UBND huyện Đại Từ, lãnh đạo Công ty CP Yên Phước đã cam kết: Chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho nhân dân và di dời các hộ dân có nguy cơ ảnh hưởng đến nơi ở mới. Đồng thời, tạm dừng việc đổ thải vào khu vực xảy ra hiện tượng bị nứt đất, sạt trượt đất để đảm bảo an toàn...
Tuy nhiên, đã gần 1 năm trôi qua, toàn bộ 93 hộ gia đình tại xóm Ao Soi, xã Na Mao bị nứt nhà cửa và công trình xây dựng vẫn chưa được Công ty chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ thiệt hại. Những hộ dân sinh sống dưới chân bãi đổ thải của mỏ than Minh Tiến vẫn chưa được di dời đến nơi ở mới. Trong khi đó, tình trạng nứt đất, sạt trượt tại khu vực này ngày càng trở nên nghiêm trọng và hoạt động đổ thải của Công ty không những không dừng mà còn được tiến hành rầm rộ hơn, bất chấp những phản ứng gay gắt từ phía người dân, cũng như chính quyền địa phương.
Theo báo cáo của UBND xã Na Mao, hiện nay, Công ty CP Yên Phước đã tự ý mua lại 7 ha đất rừng của người dân dưới chân bãi đổ thải, sau đó cho máy móc san gạt, tạo hố lắng nhằm làm mất hiện trạng của các vết nứt trên bề mặt đất. Mặt khác, Công ty còn đổ thải lấn chiếm 11.317m2 đất công của xã Na Mao. Tháng 11-2019, UBND xã Na Mao ban hành Quyết định xử phạt hành chính Công ty CP Yên Phước số tiền 8 triệu đồng về hành vi vi phạm, lấn chiếm đất công; đồng thời, yêu cầu Công ty thực hiện việc khôi phục lại hiện trạng diện tích đất công đã lấn chiếm. Tuy nhiên, đến nay, Công ty vẫn chưa thực hiện.
Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Nông Văn Đồng, Phó Chủ tịch UBND xã Na Mao cho biết: Tháng 7-2020, Sở Công Thương đã thành lập Đoàn thanh tra về việc chấp hành quy định pháp luật trong hoạt động khai thác, chế biến, kinh doanh than của Công ty CP Yên Phước. Tuy nhiên, tại Kết luận thanh tra, nhiều nội dung liên quan đến ý kiến, kiến nghị của cử tri vẫn chưa được các cơ quan chức năng làm rõ, cụ thể: Về nguyên nhân và trách nhiệm của Công ty CP Yên Phước đối với tình trạng nứt nhà cửa, công trình xây dựng của người dân; những ảnh hưởng của Mỏ than Minh Tiến đối với môi trường sống và hoạt động sản xuất của người dân địa phương; nguy cơ sạt lở và công tác đảm bảo an toàn cho các hộ dân sinh sống dưới chân bãi đổ thải; tình trạng lấn chiếm đất công… Thời gian tới, chúng tôi đề nghị UBND tỉnh sớm chỉ đạo các cơ quan chức năng làm rõ những nội dung nêu trên để chính quyền địa phương có cơ sở yêu cầu Công ty CP Yên Phước giải quyết dứt điểm những ý kiến, kiến nghị của cử tri.
.jpg?width=300&height=-&type=resize)
