Khi đến Cửa Hương (Mỹ Đức -Hà Tây), không ai có thể chối từ dòng nước mát lạnh như gọi mời mọi người xuống tắm để rồi lưu mãi cảm xúc về với sự nguyên sơ và thầm hẹn ngày trở lại...
Theo người dân địa phương, dòng nước Cửa Hương được bắt nguồn ở địa phận Ái Làng, xã An Phú (nơi có vùng nước xoáy có hình thùng rượu tạc 3 cô gái tiến vua) xuyên qua lòng núi rồi tụ lại ở thôn Phú Duy (xã An Tiến, huyện Mỹ Đức). Từ đây, sau khi tưới mát cho những thảm lúa mướt xanh, xuôi dòng Thanh Hà rồi thoát ra sông Đáy.
Chuyện kể rằng: Trước kia, có người vô tình thả quả bưởi ở vùng nước xoáy Ái Làng, rồi lại vớt được nó ở chính đầm nước hang Cửa Hương. Như vậy, đầm nước được hình thành từ dòng chảy ngầm khoảng 10km trong lòng núi. Nhiều du khách hiếu kỳ đã thử bơi sâu vào trong để khám phá, nhưng do thiếu ánh sáng mặt trời, nên chưa có ai đủ dũng khí đi đến tận cùng của mạch nước ngầm.
Ngày xưa, vì nguồn nước này mà cánh đồng nơi chân núi của thôn Phú Duy chỉ cấy được một vụ chiêm. Nhưng từ khi, nhân dân đào sông Mỹ Hà đắp đê ngăn lũ, kiểm soát được dòng nước, nên hiện nay ở đây đã cấy được hai vụ lúa chiêm - mùa tươi tốt.
Được biết, thôn Phú Duy thờ thành hoàng làng là Tướng Ngô Xương Xí - một trong những thủ lĩnh của 12 sứ quân thời vua Ngô Quyền. Bãi tập của nghĩa quân xưa kia chính là những bãi trên núi quanh đầm Cửa Hương. Tương truyền, đầm Cửa Hương chính là nơi cung cấp nguồn nước sinh hoạt cho nghĩa quân. Cách đây 5-7 năm về trước, những người đi tìm nguồn sắt đã bắt gặp rất nhiều dấu tích của vũ khí của nghĩa quân được chôn giấu sâu dưới lòng núi.
Cùng với điển tích lịch sử đó, ở cánh đồng Phú Duy, vào khoảng năm 1965, trong khi đào đất đắp đê, nhân dân đã phát hiện trống đồng cổ, hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Hà Tây. Người trực tiếp đào được trống đồng và trực tiếp đem nộp cho Bảo tàng tỉnh chính là ông Vũ Xuân Được, khi đó là Đội trưởng đội sản xuất thôn Phú Duy. Hiện nay ông vẫn khoẻ mạnh và vừa đón nhận danh hiệu 40 năm tuổi Đảng...
"Tiếng lành đồn xa", Cửa Hương ngày càng thu hút đông đảo du khách đến thăm. Anh Trần Quang Điện - Trưởng ban Văn hoá xã An Tiến cho biết: Nhất là những ngày lễ, ngày nghỉ, các đoàn khách trên tuyến thắng cảnh Chùa Hương hoặc đến với khu du lịch Quan Sơn tiện đường thử ghé qua và đều bị hấp dẫn bởi sự mát trong của làn nước đầm Cửa Hương. Vào thời điểm giữa năm 2005 trở về trước, vào những dịp 8/3, 30/4, 1/5, 2/9... có ngày đầm Cửa Hương đón hàng nghìn lượt khách ghé thăm. Họ mang theo thức ăn, nước uống, đồ tắm... để nghỉ ngơi thư giãn...
Trao đổi với anh Nguyễn Văn Minh, Phó Chủ tịch xã An Tiến, chúng tôi được biết: Trong khi chờ đợi sắp xếp quy hoạch để Cửa Hương trở thành điểm du lịch - di tích lịch sử xứng tầm, từ 20/6 đến nay, chính quyền xã đã ra thông báo tạm thời giảm bớt một số hoạt động kinh doanh xung quanh khu vực Cửa Hương để tránh sự lộn xộn và tranh chấp. Bởi từ trước đến nay, chính quyền các cấp chưa có động thái cụ thể nào để khai thác đầm nước. Mọi hoạt động du lịch ở đầm Cửa Hương đều là tự phát. Một số hộ dân địa phương đã "năng động" đến làm dịch vụ xung quanh khu đầm nước, nhằm phục vụ du khách như: Tự ý thu tiền qua cầu (để đến được đầm nước phải qua cầu khỉ sông Mỹ Hà), bán hàng ăn uống, dịch vụ trông giữ xe... tạo sự tranh giành điểm kinh doanh, làm mất trật tự trị an và nảy sinh những mâu thuẫn không đáng có trong một bộ phận người dân.
Qua trao đổi với lãnh đạo xã An Tiến, được biết, từ nay đến cuối năm, xã sẽ có những động thái tích cực như xin cấp phép lập dự án quy hoạch, kêu gọi đầu tư, cải tạo hạ tầng… để đưa khu du lịch vào khai thác phục vụ khách du lịch với chất lượng tốt nhất.
Với những dấu tích lịch sử linh thiêng và đầm nước thiên tạo Cửa Hương kỳ thú, nơi đây trong tương lai gần sẽ là một điểm dừng chân của đông đảo du khách thập phương. Cùng tuyến hành hương về đất Phật Chùa Hương, tour du lịch sinh thái hồ Quan Sơn thì đầm Cửa Hương sẽ là điểm kế tiếp mà du khách muốn dừng chân để khám phá vẻ đẹp thiên nhiên và nghỉ ngơi, thư giãn... Để đạt được điều đó, sự vào cuộc của các cấp chính quyền và các ngành chức năng trong việc lập dự án cải tạo khu du lịch là vô cùng cần thiết.
Trước chủ trương của Đảng, Nhà nước cùng với việc khai thác các điểm du lịch, vừa phải bảo tồn, tôn tạo các di tích lịch sử là một trách nhiệm không nhỏ của chính quyền và người dân nơi đây. Rồi đây, ngoài là điểm du lịch lý thú, Phú Duy sẽ còn là một di tích lịch sử văn hoá đáng trân trọng.
Hy vọng một ngày không xa, "người đẹp" Cửa Hương không còn "say ngủ" mà sẽ "thức dậy" với một vẻ rạng rỡ, quyến rũ lòng người, "níu chân" du khách gần xa.
