Theo quốc lộ 32, từ đền Hùng xuôi hướng tây nam tới huyện Thanh Sơn chỉ khoảng 40km. Từ đó đi thêm độ 30km là tới cổng Vườn quốc gia Xuân Sơn, nơi kết thúc con đường trải nhựa. Nếu du khách có nhu cầu du lịch trong khu vực Vườn quốc gia sẽ được chỉ dẫn tận tình về các tuyến hành trình.
Bất ngờ hơn mọi tưởng tượng, rừng núi Xuân Sơn hiện ra rất đỗi đột ngột và hùng vĩ. Núi cao, dốc dựng cheo leo. Những con suối liên tiếp xuất hiện trước mắt du khách. Nếu đi bằng ôtô Uoát, sẽ luôn bị nghiêng lắc, xóc nảy.
Vườn quốc gia Xuân Sơn được lập từ tháng 2/2002, trải rộng trên 3 xã, chủ yếu thuộc địa phận xã Xuân Sơn với khoảng 15.000ha. Hệ thống núi đá nơi đây có độ cao từ 500 -1.400 mét, có nhiều loài chim, thú, thực vật quý hiếm. Nơi đây còn tồn tại một số tập tục có từ xa xưa như ngủ thăm, tục chài - nèm, tắm "tiên" ngoài suối và rất nhiều nghi lễ cúng tế khác.
Từ Bản Dù đi tiếp 7km nữa qua rừng già nguyên sinh sẽ tới xóm Cỏi - nơi cuối cùng có người ở trong Vườn quốc gia. Để xe bên dòng suối, du khách đi bộ theo lối mòn và dọc suối sẽ bắt gặp những sinh hoạt thường ngày của người dân. Bốn xung quanh núi đá và cây rừng bao bọc xanh mát.
Trong những con suối, người dân địa phương vô tư đùa giỡn, giặt giũ và tắm "tiên". Các ngôi nhà ở đây làm bằng đất, nhỏ, thấp, cũ kỹ. Nhưng mọi người dân đều mến khách. Họ cười đùa, mời khách vào nhà rất tự nhiên, trò chuyện bằng tiếng Kinh còn ngọng. Khách được mời uống nước chè Shan, ăn bánh bột khoai trộn vừng...
Trong khu vực này còn có rất nhiều hang động kỳ thú không kém những nơi nổi tiếng khác. Những tên làng, tên núi, tên suối cũng đủ gợi lên sự hấp dẫn khách điền dã như núi Chim Bò, núi Bạc, núi Đứt, xóm Cỏi, bản Lấp, bản Dù, động và suối Lun, Lạng, Na, Thang...
Nghỉ ở cửa hang Cỏi là một sự thư dãn sảng khoái, thi vị. Ngắm nhìn nước suối trong và những hòn đá đủ hình thù, rồi dõi mắt theo cánh bay dập dờn của vô vàn con bướm trắng, du khách sẽ thấy mình như được lạc vào một cõi mơ nào đó.
Xuân Sơn - một khung cảnh đầy chất thơ và cũng ắp đầy sự hoang dã, thâm nghiêm - khiến du khách càng nóng lòng muốn khám phá những bí ẩn nơi sơn cước. Có dịp tới đây, du khách nên một lần tắm "tiên" cũng là một điều thú vị.
