Su Su Tam Đảo

Mỗi khi đến Tam Đảo, du khách không thể không thưởng thức ngọn su su, món ăn dân dã, một giống cây quý của núi rừng Vĩnh Phúc ban tặng riêng cho con người nơi đây.

Su su là loài cây họ bầu, bí; lá to bằng hai bàn tay người lớn ghép lại, trông gần giống lá mướp nhưng mầu xanh nhạt hơn; dây có tua cuốn bám chặt vào giàn; hoa nhỏ đơn tính màu vàng kem; mỗi cuống lá có vài chùm hoa đực và một hoa cái hình quả chùy nhỏ; quả lớn bằng nắm tay hình trái lê, da sần sùi có gai mềm, chứa một hạt lớn bọc trong vỏ mỏng. Quả và ngọn dùng làm thức ăn.

Su su gốc Châu Mỹ nhiệt đới, du nhập vào Việt Nam đầu thế kỷ XX, được trồng ở tỉnh Vĩnh Phúc gần trăm năm nay. Tuy là thực vật nhiệt đới nhưng su su rất thích hợp với khí hậu á nhiệt đới và thổ nhưỡng thị trấn Tam Đảo, năng suất, chất lượng cao, không vùng nào trong tỉnh có thể sánh kịp.

Ở miền xuôi, su su chỉ trồng một năm một lần, ở Tam Đảo người ta trồng quanh năm, năm này sang năm khác. Người ta cắt bỏ gốc già để cho những ngọn su su non chồi lên, xanh mơn mởn, sau đó bón phân mới. Cứ ba ngày người dân cắt một lần để hạn chế việc ra quả và kích thích khả năng nảy mầm của cây. Bởi ở đây người ta trồng lấy ngọn là chính chứ không phải để thu hoạch quả như ở Sa Pa.

Cây su su trồng ở đây được “hưởng” nhiều sự ưu đãi của thời tiết nên không có hiện tượng bị mối cắn rễ héo chết, lại không bị côn trùng ăn lá, quả. Cây su su nơi đây có đủ mọi điều kiện thuận lợi để phát triển xanh tươi mà không phải cần đến thuốc trừ sâu. Điều này cũng là nguyên nhân để các thực khách xa gần yên tâm thưởng thức loại “rau siêu sạch” này.

Ngoài sự khác biệt về điều kiện khí hậu cũng như thời vụ đó, su su Tam Đảo còn có những đặc trưng rất riêng khó lẫn với vị của các vùng miền khác. Khi ăn, thực khách dễ dàng cảm nhận được độ ngon mềm nhưng lại giòn, vị ngọt mát tự nhiên. Chính vì thế mà nó nhanh chóng trở đặc sản của Tam Đảo và rất được các du khách ưa chuộng.

Trước kia, người ta thường tưới phân tươi; bây giờ, nhà nào cũng dùng phân chuồng, phân vi sinh, NPK, khô dầu ủ mục bón gốc và tưới nước lã. Đặc biệt, không phải phun thuốc trừ sâu. Vừa cải tạo đất, vừa "rau sạch 100%". Lại được một lợi thế là trong những ngày nắng gắt nhất, nhiệt độ môi trường vẫn thấp hơn nhiệt độ đồng bằng mươi độ; đôi khi mây mù còn sà xuống thung lũng đưa hơi ẩm và khí núi làm mát cây cối, hoa màu. Cho nên ngọn su su Tam Đảo dài, mạp, xanh tươi mơn mởn quanh năm.