Nhãn lồng Hưng Yên

Từ lâu, nhãn lồng đã được biết đến như một sản vật nổi tiếng của tỉnh Hưng Yên. Hơn thế, nó đã trở thành một "thương hiệu" độc quyền mang nét đặc trưng, là hơi thở và niềm tự hào của đất và người nơi đây.

Đất Hưng Yên nổi tiếng Nhãn Lồng. Đã có bao giấy bút đã được đem ra dành cho việc bàn luận cái từ nguyên của nó. Người ta bảo có lẽ vào mùa nhãn chín, phải đan lồng để bảo quản khỏi nạn răng dơi nanh chuột lại đảm bảo được an toàn khi vận chuyển nơi xa. Có người lại bảo, vì ngày xưa chuyển nhãn lên kinh đô, để khỏi mắc tội rẻ rúng đồ ngự dụng, khỏi mắc tội khi quân, người dân buộc nhãn lên đầu ngựa rồi quất roi chạy lồng đến sân rồng, thế là có cái tên như thế.

Nằm trên một vùng văn hóa của văn minh phố Hiến xưa, người dân Hưng Yên đã thừa hưởng được cái tâm thức làm ăn lối cầu cảng đã ngấm vào tiềm ẩn. Cả vùng Hưng Yên giờ trồng nhãn, hái sen như là những nghề nuôi sống khá chủ yếu ở khu vực. Với sản lượng tính bằng trăm tấn nhãn tươi, chỉ riêng thị xã Hưng Yên, người ta làm ra trung bình khoảng vài chục cho đến trăm tấn nhãn  khô, được xuất khẩu sang bên kia biên giới.

Cây nhãn như bám chắc vào đời sống người dân Hưng Yên, nó được ưu ái trồng nhiều ở đất ven đê từ Đằng Châu, Xích Đằng đến cửa sông Luộc. Đây là thứ cây cho  quả nhưng cũng cho thứ gỗ bền chắc, màu sắc đỏ hồng rất đẹp. Cây trồng quanh nhà cản gió, cho mùi thơm khi vào mùa, than cháy đượm, quả và lá là những vị thuốc quý dùng trong Y học cổ truyền.

Đến Hưng Yên vào mùa nhãn, đi trên đường bạn cũng có thể chạm tay vào những chùm nhãn bóng mịn, nặng trĩu. Hưng Yên như một vương quốc nhãn lồng với hàng ngàn cây trĩu quả đang vào mùa chín rộ. Gắn bó với người dân Hưng Yên từ bao đời, cây nhãn không chỉ giúp người dân xóa đói giảm nghèo, mà còn khẳng định được tên tuổi và thương hiệu của mình trong danh sách những đặc sản nổi tiếng của Việt Nam.

Nhãn ra hoa đúng vào mùa xuân, những ngày có cả mưa và lạnh. Trồng mấy cây nhãn quanh nhà, bóng xum xuê và hương thơm tỏa nhẹ thơm mát làm ngây ngất lòng người. Mùa quả chín vào tháng sáu âm lịch. Những cây nhãn chín rộ nhuộm vàng một góc trời. Đến chính vụ, những dòng người đều tấp nập đổ về mua nhãn đông đúc, chật kín. Nhãn được mang ra bày bán khắp hai bên đường. Từng chùm nhãn căng mọng, hương thơm nhẹ dịu như mời gọi các du khách thưởng thức.

Từng trái nhãn, vị nhãn đều đậm đà một hương vị khó quên. Nhãn lồng Hưng Yên quả to tròn, vỏ có màu vàng nâu nhạt, cùi dày, ráo nước. Bóc một lớp vỏ mỏng láng, để lộ lớp cùi nhãn dày trắng ngà. Đưa vào miệng nếm thử có vị ngọt thơm, giòn dai. Bên trong là hạt nhỏ màu đen nháy. Mùi hương cũng rất đặc trưng, đó không phải là một mùi thơm nức mũi mà nhẹ nhàng, tinh khiết, dịu mát.

Nhãn lồng không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn là một nét đẹp trong văn hóa người Hưng Yên. Trải qua bao thăng trầm, biến cố của thiên tai, hương vị của nhãn lồng Hưng Yên vẫn không bị mất đi mà mặc nhiên trở thành "thương hiệu" độc quyền mang nét đặc trưng của vùng quê ấy.