Ăn rau bồ khai nhớ người Bắc Kạn

Rau bồ khai là một loại rau tự nhiên rất được ưa chuộng tại các tỉnh miền núi phía Bắc. Loại rau này hiện đã được ưa thích ở cả miền xuôi trong vài năm lại đây và còn là vị thuốc quý.

Rau bồ khai còn có tên khác là rau hiến, khau hương, phắc hiển (Tày), lòng châu sói (Dao); tên khoa học: Erythropalum scandens Blume thuộc họ Dây hương (Elythropalaceae). Cây thường mọc hoang ven các rừng thứ sinh, rừng đang phục hồi hoặc rừng nghèo bị tác động mạnh của kiểu rừng thường xanh mưa ẩm nhiệt đới; tập trung nhiều ở ven các rừng mọc trên núi đá vôi.

Rau bồ khai có ở hầu hết các tỉnh vùng núi phía Bắc nhưng nhiều nhất là Bắc Kạn. Đó là một loại rau thoạt nhìn giống ngọn su su nhưng mảnh mai, yếu ớt hơn và màu xanh non tơ hơn. Rau bồ khai mọc hoang ở vùng núi đá, ngọn rau thường men theo những thân gỗ lớn để vươn lên giống như những cây tầm gửi.

Rau Bồ Khai có một mùi vị rất riêng, không thể tìm được sự tương đồng ở bất cứ loại mùi vị nào khác. Mùi vị ấy là sự hòa quyện giữa hương đất rừng, cái thanh khiết của thứ nước mát trong từ nơi ngọn nguồn sông suối với cái khí trong lành, se sắt của tiết trời chớm xuân ở nơi miền núi này. Không thể diễn tả hết bằng lời, chỉ biết rằng, hương vị rau bồ khai luôn quấn quyện trong nỗi nhớ của người dân Bắc Kạn xa quê.

Thứ rau này chỉ cần rửa sạch, nhặt như rau muống rồi đem xào. Cách xào cũng gần như xào rau muống, mỡ càng già càng tốt và chỉ cần đảo qua vài lượt cho rau vừa chín tới (xào tái là ngon nhất). Rau bồ khai xào với thịt bò hoặc xào mì, phở là những món ăn ngon được nhiều người ưa thích. Chỉ nhai vài miếng ta đã thấy ngay cái vị hấp dẫn của thứ rau này, vì nó vừa có vị béo ngậy vừa thơm. Nhiều cụ lang cho rằng, bồ khai không chỉ đơn thuần là một thứ rau rừng có vị ngon hấp dẫn một cách kỳ lạ mà còn là một vị thuốc bổ thận, mạnh gân cốt. Ðặc biệt, rễ cây rau bồ khai đỏ còn là một trong nhiều vị thuốc chữa chứng vô sinh.

Ở Thái Nguyên rau bồ khai được bày bán nhiều tại các chợ trung tâm thành phố, mùa này chỉ cần hơn chục nghìn bạn đã có một mớ bồ khai cho cả gia đình. Người Thái Nguyên hay xào bồ khai với trứng, hoặc xào không vẫn thấy vị ngọt đặc trưng. Trước đây khi Thái Nguyên và Bắc Kạn chưa tái lập tỉnh, rau bồ khai là sản vật của chung của Bắc Thái, giờ món ăn này trở thành món ăn dân dã của người dân hai tỉnh, nhưng chỉ vùng đất Bắc Kạn mới có loại rau này.