Món ngon từ núi Ấn, sông Trà

Không chỉ để mời khách phương xa mà người Quảng Ngãi tha hương trở về đều tìm đến quán ăn bát don quê. Vị cay của ớt bay, vị ngọt dịu của bát don có màu đùng đục... từ lâu món don ăn dân dã  trở thành đặc sản của tỉnh Quảng Ngãi.

Don là đặc sản chỉ có ở Quảng Ngãi. Bởi nguyên liệu chính làm nên món ăn này là con don chỉ có ở vùng nước lợ của sông Trà Khúc và sông Vệ tỉnh Quảng Ngãi. Nhưng số lượng don nhiều và ngon vẫn là ở sông Trà Khúc. Đây là món ăn dân dã phổ biến ở Quảng Ngãi. Không một người dân Quảng Ngãi nào mà không biết đến món don.

Don là loài nằm sâu dưới cát, mỗi năm chỉ nổi lên một lần, từ tháng Giêng đến cuối mùa hạ. Hẳn cái tên gọi đặc biệt này vẫn còn xa lạ với nhiều người. Cũng dễ hiểu thôi, vì loài don vốn chỉ sinh ra ở nước vùng nước lợ, nước cửa biển, và ở thôn Vạn Tượng thuộc Quảng Ngãi thì don mới nhiều và ngon nhất.

Con Don thuộc họ hàng nhà hến nhưng bé hơn, vỏ nửa đen nhạt nửa vàng nhạt, có hình quả trám và to cỡ móng tay út, dài được hơn một phân. Vỏ don thường mỏng, hai mảnh chụm vào nhau, ruột màu phổi bò, pha màu vàng và có những tua hồng bao quanh. Don có rất nhiều chất bổ dưỡng, không những mát, bổ, rẻ mà con don khi được chế biến qua bàn tay con người càng trở nên thơm ngon và hấp dẫn lạ kì.

Người ta cào don như cào hến, loại bỏ rong rêu rồi đem ngâm cùng nước vo gạo khoảng nửa ngày. Đun nước ấm và cho don vào, thêm vào ít muối sống. Khi nước sôi thì khuấy mạnh cho don há miệng, nhả ra chất ngọt khiến nước don đậm đà mùi vị. Nước luộc được gạn ra để riêng, còn ruột don thì đãi cho sạch, cho chúng vào cùng nhau và đun sôi thêm lần nữa. Gia vị đi chung với don sẽ gồm tiêu xay, ớt xanh, tỏi, hành, rau thơm…

Từ con don mộc mạc, qua khối óc sáng tạo, người dân đã chế biến thành nhiều món ngon như: cháo don (nấu với mè), canh don (thường là canh dưa hồng), chả giò don, súp don, gỏi don, lẩu don… Cách ăn ngon và tốn kém hơn là làm món ruột don xào với miến, bún, bánh tráng để nhắm với rượu bia, ăn kèm ớt xanh và tiêu hành rất dậy mùi.

Con don dân dã thân thương đã trở thành niềm tự hào trong văn hóa ẩm thực của người Quãng Ngãi. Nếu có dịp ghé thăm mảnh đất hai mùa mưa nắng ấy, du khách đừng bỏ qua cơ hội thưởng thức những món ngon được làm từ don nhé!

Ai đi du lịch đến Quảng Ngãi, nhớ ăn món này. Có lẽ, không món đặc sản nào vừa ngon lại vừa rẻ như don. Nhưng để thưởng thức món don chính gốc, bạn nên ăn ở các gánh don hàng rong bên vỉa hè. Hoặc bạn cũng có thể đến những quán don nổi tiếng ở đường Quang Trung- Thành phố Quảng Ngãi. Nếu có thời gian thì theo đường Lê Trung Đình, đến ngã tư Ba La rồi đi về hướng bắc dọc dòng sông Trà Khúc xuống vùng Nghĩa Phú sẽ thấy những quán don nằm sát bên đường và bạn tha hồ thưởng thức món ăn đặc biệt này