Tháp Bình Sơn - Tuyệt tác bằng đất nung

Tháp Bình Sơn hay còn gọi là Tháp chùa Vĩnh Khánh hay Tháp Then là một tuyệt tác đất nung đời Trần cao nhất còn lại đến ngày nay. Tháp nằm ở địa phận thôn Bình Sơn, thị trấn Tam Sơn, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc.

Theo người xưa kể lại, di tích lịch sử ở Vĩnh Phúc này có 15 tầng, trên nóc có một hình khối búp hoa sen chưa nở, bằng đất nung, tạo cho toàn thân tháp một dáng vươn lên khá đẹp. Hiện nay chỉ còn lại 11 tầng tháp và 1 tầng bệ, tất cả cao khoảng 16m. Tháp hình vuông, nhỏ dần về phía ngọn, được xây từ 13.200 viên gạch nung. Phần ruột tháp có một khoảng trống nhỏ chạy suốt chân tháp lên ngọn. Xung quanh tháp được ốp một lớp gạch vuông, phủ kín thân tháp. Mặt ngoài của lớp gạch ốp này được trang trí hoa văn phong phú. Đường nét trang trí tinh tế, phóng khoáng, hình dáng chắc khỏe, mang đầy sinh khí của nghệ thuật dân tộc thời kỳ phong kiến tự chủ cường thịnh thời Lý – Trần.

Chân tháp có nhiều vành đai hình cánh sen chồng lên nhau tạo cho người nhìn có cảm giác như tòa tháp được mọc lên từ một bông sen lớn. Cả 11 tầng tháp đều được trang trí bằng nhiều loại hoa văn với các hình cánh hoa cúc, sư tử vờn cầu, sóng lượn lá đề, hoa chanh... Hình rồng trang trí ở Tháp Bình Sơn là rồng có sừng và cuộn tròn mình, đầu rúc vào giữa, chân đạp ra ngoài, sống lưng có vây như răng cưa, một chân trước đưa lên vuốt tóc. Mỗi tầng tháp đều có các hàng gạch khẩu nhô ra làm mái.

Du khách mỗi khi có dịp đi du lịch Vĩnh Phúc từ Xuân Hòa ra bến Then, qua sông Lô sang Phú Thọ, hay từ bến Then về Xuân Hòa đi Vĩnh Yên, dẫu không có thời gian vào lễ chùa Vĩnh Khánh, cũng lưu luyến ngắm nhìn Tháp Bình Sơn, cây tháp đã trải ngót nghìn năm tuổi vẫn hiên ngang đứng đó, tươi rói màu đỏ gạch nung, không một gợn rêu phong.