Di tích thành Điện Hải – Đà Nẵng

Thành Điện Hải được xây dựng lần đầu tiên vào thời Gia Long thứ 12 năm 1813 ở ven sông Hàn. Trước đây nó là đồn Điện Hải. Đến năm 1823 năm Minh Mạng thứ 4, ông cho dời đồn Điện Hải vào bên trong đất liền. Và vào năm 1835 Minh Mạng thứ 15, nó được đổi tên là thành Điện Hải.  

Năm 1840, sau khi xem xét hệ thống phòng ở Đà Nẵng, Nguyễn Công Trứ đã đưa ra đề nghị tăng cường phòng thủ tại thành Điện Hải và An Hải. Đến năm 1847, thành Điện Hải được mở rộng với chiều cao hơn 5m, chu vi 556 m và xung quanh là các hào sâu 3m. Thành gồm 2 cửa, trong đó, một cửa mở về phía Đông và cửa chính mở về phía Nam. Trong thành có kỳ đài, hành cung, các cơ sở chứa lương thực, thuốc súng, đạn dược và có 30 ụ súng đại bác cỡ lớn.

Thành được xây bằng gạch theo đề án thiết kế kiểu Vauban và có hình vuông. Hiện nay, di tích thành Điện Hải thuộc phường Thạch Thang, quận Hải Châu. Tường thành phía Tây, Đông cũng như các góc còn khá nguyên vẹn. Còn cửa thành phía Bắc thì đã bị hư hại và phía Nam đã bị mất. Thành Điện Hải gắn liền với một thời chiến tranh chống Pháp của nhân dân ta nói chung và người dân Đà Nẵng nói riêng. Đây cũng là một trong những đồn lũy quan trọng, góp phần đẩy lui cuộc tấn công của thực dân Pháp những năm 1858 – 1860.

Tượng đài Nguyễn Tri Phương và súng thần công tại Thành Điện Hải.

Vào ngày 12/4/2008, trong lúc thi công để tu bổ công trình này, những người công nhân đã phát hiện ra một khẩu thần công nằm sâu bên dưới lòng đất. Khẩu thần công này có chiều dài 2,8m, đường kính phần đuôi là 42cm và phần đầu là 23 cm. Đến cuối tháng 7 cùng năm, người ta lại phát hiện thêm 1 khẩu thần công nữa. Theo những nhà nghiên cứu, đó là những khẩu thần công của triều đình Nhà Nguyễn được Nguyễn Tri Phương dùng để đánh lui quân Pháp ở cửa sông Hàn từ 200 năm trước.

Những khẩu thần công dù đã bị gỉ sét, phần tai hai bên bị gãy nhưng thân súng vẫn còn nguyên vẹn. Chúng được đúc từ đồng, gang, sắt. Khẩu to nhất nặng tới 3 tấn và khẩu nhỏ nhất là gần 1 tấn. Với  giá trị lịch sử to lớn mà nó mang lại, ngày 16/11/1988, Bộ Văn hóa – Thông tin đã xếp hạng nơi đây là di tích lịch sử quốc gia.