Đi ngang Tú Lệ

Ngược xuôi vùng Tây Bắc, qua biết bao đỉnh đèo, làng bản đẹp như tranh vẽ nhưng vẫn không sánh bằng đi ngang qua Tú Lệ. Ở đó, có một con đèo cao vút, núi non và thoảng mùi hương lúa non cùng với âm thanh cùm cum giã nếp làm cốm. Ngang qua Tú Lệ mùa này, đôi chân như bị hương lúa níu giữ.

Tú Lệ là một xã thuộc huyện Văn Chấn (Yên Bái), nằm dưới chân đèo Khau Phạ- một trong “Tứ đại đỉnh đèo” ở miền Bắc. Cư dân bản địa hầu hết là người dân tộc Thái. Nằm trong vùng đồi núi chập trùng, thung lũng Tú Lệ mang sắc màu của trù phú và ấm no. Xưa kia, cả cánh đồng chừng 3.000ha này bạt ngàn cây thuốc phiện. Nhà người Thái cũng chất đầy cây thuốc phiện khô. Chỉ có nồi cơm không bao giờ đầy. Khi những màu hoa sặc sỡ của anh túc thay bằng màu mạ non cho ra mùa vàng, nồi cơm của người Thái mới không bao giờ vơi. Từ đó, Tú Lệ trù phú, xinh tươi như cái tên.

Với du khách đi tour, vùng đất xinh đẹp này chỉ thoáng qua cửa sổ. Người ta chỉ thấy là những ngôi nhà bên cánh đồng lúa bát ngát. Đoàn chúng tôi đi tự túc nên cửa xe được rộng mở để đón thiên nhiên vào bên trong, hít hà mùi lúa non thoang thoảng trong khí lạnh của mây trời bay sát đất. Bởi thế, không thể đi xa, đi nhiều trong ngày được. Từ Mường Lo sang Mù Căng Chải nếu chạy thẳng chỉ vài giờ ô tô. Khởi hành từ sớm nhưng vẫn không thể “qua ải” Tú Lệ được. Xe dừng lại, chúng tôi mở nhanh cửa xe, xuống đường hít hà hương lúa. Mùa này, lúa đang trổ, vài nơi lốm đốm vàng chứ chưa chín đều. Thung lũng Tú Lệ với ba màu xanh, vàng của lúa và nâu chàm của những mái nhà hòa quyện trong màu mây trời bảng lảng, đẹp không thể tả. Mùa này nắng nhẹ, từng đám mây trôi đến rồi tan nhanh trong ruộng lúa ngào ngạt hương.

Muốn ngắm trọn vẹn vẻ đẹp của Tú Lệ, du khách lên lưng chừng hoặc đỉnh đèo Khau Phạ. Ở đó, có những góc nhìn toàn cảnh, những tháp ngắm và cả những chỗ đứng “sống ảo” tuyệt vời cùng thung lũng Tú Lệ. Con đường quanh co và hiểm trở nối liền mặt đất với mây trời. Trên đỉnh đèo nhìn xuống, con đường như tấm lụa mỏng tang vắt ngang núi; bản làng chỉ chiếm một mảng nhỏ trong bức tranh rộng lớn của thiên nhiên. Tú Lệ không có những bậc thang ruộng cao vút như Mù Căng Chải, Sa Pa, Hoàng Su Phì hay Si Ma Cai, nhưng vẫn hớp hồn du khách bởi những sóng lúa lượn mềm mại và yên ả dưới nắng thu vàng nhẹ. Trên đỉnh Khau Phạ, nhô ra một sườn núi nhỏ đầy hoa tam giác mạch. Thông thường ở Tây Bắc, kết thúc mùa lúa người ta mới ươm giống trồng hoa. Hiếm có đâu vừa có hoa tam giác mạch đương lúc lúa chín như ở chỗ này.

Đêm, du khách có thể ở homestay tại các bản làng của Tú Lệ hoặc ở Lìm Mông, Lìm Thái. Khu vực lưng chừng và đỉnh đèo Khau Phạ cũng có homestay, thích hợp để ngắm lúa và đón bình minh trên thung lũng vàng Tú Lệ. Để trải nghiệm, du khách nên ở lại bản Thái phía chân đèo, tận hưởng cuộc sống gần gũi với thiên nhiên và thưởng thức ẩm thực của người bản địa. Chiều về, cùng những cô gái, chàng trai ra suối tắm. Giữa vùng đất tiết trời quanh năm lành lạnh này, tắm suối khoáng nóng tự nhiên thì còn gì bằng.

Xung quanh Tú Lệ chừng vài mươi cây số đều là những điểm đến thú vị. Bên kia đèo là huyện Mù Căng Chải nổi tiếng với ruộng bậc thang mâm xôi đầy đặn và duy nhất. La Pán Tẩn, Lao Chảo… cũng mênh mông ruộng bậc thang. Còn bên đây đèo, cách Tú Lệ không xa là Mường Lò - cánh đồng lớn thứ nhì Tây Bắc sau Mường Thanh. Homestay và khách sạn cũng như dịch vụ ăn uống ở đây rất nhiều. Có cả ngôi nhà sàn gỗ pơ-mu trị giá chục tỉ thơm ngát giữa đồng mà ngủ tập thể cũng chỉ 100.000 đồng/người, phòng riêng khoảng 300.000- 400.000 đồng/phòng 2 người.