Căn cứ địa cách mạng Xẻo Quýt: "Bãi Ngù tử địa"

(TN) - Xẻo Quýt là vùng đất sình lầy xen bãi nổi rộng trên 70ha. Trước năm 1960, nơi này có nhiều trăn đất và nhiều loài thủy vật, côn trùng có khả năng gây hại cho con người nên Xẻo Quýt trở nên bí hiểm. Muốn ra vào vùng đất này chỉ có cách đi thuyền ba lá lướt nhẹ theo những con rạch. Đặc trưng của Xẻo Quýt rất phù hợp để lập căn cứ địa cách mạng khi hoạt động bí mật nên Tỉnh ủy Kiến Phong (nay là tỉnh Đồng Tháp) đã đóng tại đây từ năm 1960 cho tới đại thắng mùa xuân năm 1975, thống nhất đất nước…

Người dân địa phương giải thích với chúng tôi: Xẻo là con rạch và Quýt là tên gọi loài chim sống phổ biến tại vùng đất sình lầy, bãi bồi của đồng bằng sông Cửu Long (giống với chim cuốc). Những năm đầu kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Xẻo Quýt là khu vực hẻo lánh, trống trải, bốn bề là đồng bưng hoang dại, ít người lui tới. Chính quyền tay sai cho Mỹ Ngụy cũng cho rằng Xẻo Quýt là vùng đất “chết”, con người không thể sống được nên sự quản lý rất lỏng lẻo. Do vậy, từ năm 1960 đến 1975, Tỉnh ủy Kiến Phong  đã chọn Xẻo Quýt làm căn cứ địa chiến lược để lãnh đạo quân, dân kháng chiến.

Từ Xẻo Quýt, các chủ trương xây dựng căn cứ cách mạng trong đô thị, vùng tạm chiếm, vùng nông thôn đến hoạt động vũ trang được cấp ủy Kiến Phong chỉ đạo và giành được nhiều chiến công vang dội. Trong suốt 15 năm, Xẻo Quýt là cắn cứ địa lớn nhất của Kiến Phong và địa phương này trở thành điểm sang về kháng chiến chống Mỹ Ngụy của cả vùng đồng bằng song Cửu Long. Căn cứ Xẻo Quýt được Tỉnh ủy Kiến Phong chỉ đạo tận dụng kênh rạch, vùng đất bãi để xây dựng mạng lưới giao thông, đắp công sự, dựng lán trại làm việc. Từ năm 1970 đến khi kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, cơ quan Tỉnh ủy Kiến Phong bám trụ tại Xẻo Quýt và địch đã nghi ngờ sự tồn tại cơ quan đầu não của tỉnh ở đây nên chúng cho đóng đồn bốt dày đặc khu vực bao quanh, liên tục càn quét, máy bay B52 ném bom trải thảm.

Người dân xã Mỹ Hiệp tổ chức sản xuất đồ mỹ nghệ từ thân cây lộc bình mọc tại Xẻo Quýt để bán cho du khách.  

Để giữ bí mật, tại căn cứ Xẻo Quýt, Tỉnh ủy Kiến Phong đã chỉ đạo dẹp bỏ hết các trại lá ở bãi đất trống, di dời vào khu vực có nhiều cây để ngụy trang. Bãi Ngù sình lầy bao quanh căn cứ địa Xẻo Quýt được xây dựng nhiều hầm chông, cài lựu đạn, mìn dày đặc. Do vậy nhiều lần địch đổ quân tiến sát căn cứ Xẻo Quýt nhưng đều sa vào bãi mìn, lựu đại thương vong trầm trọng nên hoảng sợ, rút chạy, kéo đi nơi khác. Bố trí khoa học nên trong suốt thời gian dài địch chưa một lần nào lọt được vào khu trung tâm của căn địa, cũng từ đó có tên “Bãi Ngù tử thần”. Nhân dân các vùng ven Xẻo Quýt  và vùng địch chiếm luôn là tai mắt, thông báo tình hình địch, đồng thời là nguồn cung cấp lương thực, thực phẩm, giấy mực, thuốc men cho cơ quan Tỉnh ủy Kiến Phong. Ngay cả những thời điểm căng thẳng nhất, quân địch phong tỏa, kiểm soát gắt gao, tịch thu đồ đạt, bắt người tra tấn, giam cầm nhưng người dân địa phương vẫn mưu trí, vượt qua tai mắt của kẻ địch để bảo vệ căn cứ cách mạng Xẻo Quýt, góp sức cho công cuộc giải phóng quê hương, đất nước. Suốt 15 năm hoạt động trong lòng địch, căn cứ Xẻo Quýt là điểm tựa to lớn về tình thần của Đảng bộ, nhân dân Kiến Phong và nơi đây được mệnh danh là căn cứ của lòng dân.

Đến đầu những năm 1980, Tỉnh ủy Đồng Tháp chủ trương phục dựng lại các công sự, hội trường, nhà công vụ, sưu tầm hiện vật trưng bày, đưa căn cứ Xẻo Quýt giờ thành nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ và đón khách du lịch đến tham quan. Từ cán bộ, người dân địa phương đều có ý thức giữ gìn, tôn tạo khu căn cứ địa cách mạng năm xưa nên Xẻo Quýt nay có nhiều cây cổ thụ vươn cao lên bầu trời trong xanh, dây bồng bông leo phủ phục, tạo thành một khu rừng  già vừa u kín, vừa trong lành, biến nơi đây trở thành một khu du lịch sinh thái lịch sử độc đáo, nên thơ, hấp dẫn nhiều người.

Ngoài sự sạch sẽ, văn minh, độc đáo nhất ở Xẻo Quýt là các công trình, đường đi lối lại, phương tiện vận chuyển đều được phục dựng như thời kháng chiến. Chị Nguyễn Thị Mỹ Linh, nhân viên của Khu di tích lịch sử Xẻo Quýt cho biết: Theo yêu cầu của cấp trên, cán bộ hướng dẫn, người dân làm dịch vụ đưa đón khách tham quan, kinh doanh dịch vụ đều mặc trang phục áo bà ba, trang phục của lực lượng dân quân, du kích nhằm giúp khách tham quan đến đây như được sống lại trong bối cảnh lịch sử năm xưa. Đến Xẻo Quýt, sau khi tham quan các điểm, hạng mục công trình, du khách được thưởng thức các món ngon đặc sản của vùng Đồng Tháp Mười, như: cá lóc nướng gói lá sen, lẩu cá chạch, chuột đồng đủ món dùng với cơm gạo thơm và nghe những mẩu chuyện kể về thời kháng chiến kiên trung, gan góc, hào hùng của quân và dân Đồng Tháp Mười. Còn bà Trần Thị Cul ở ấp 4, xã Mỹ Hiệp, huyện Cao Lãnh (nơi có Di tích Xẻo Quýt) cho biết thêm: Năm xưa, cán bộ, chiến sĩ sử dụng thân cây, dây, lá làm đồ dùng sinh hoạt thì nay người dân sống gần Khu di tích cũng sản xuất những thứ đó để làm đồ lưu niệm bán cho khách. Đồ được du khách yêu thích hay mua nhất là mũ, thảm đan mỹ nghệ từ thân cây lộc bình phơi khô.

Xẻo Quýt đã thực sự là nơi vô cùng ý nghĩa, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng, tinh thần yêu nước cho thế hệ trẻ không chỉ của Đồng Tháp mà cả các địa phương khác trong cả nước khi đến đây. Và những kinh nghiệm trong bảo tồn di tích, gắn với kinh doanh các dịch vụ du lịch lịch sử, sinh thái của tỉnh Đồng Tháp tại Khu di tích này cũng là kinh nghiệm quý để các địa phương, trong đó có Thái Nguyên tham khảo, học tập.