Núi Bà Đen - Nóc nhà Nam bộ

Núi Bà Đen là một khu di tích lịch sử, văn hóa nổi tiếng của khu vực miền Đông Nam Bộ. Núi Bà Đen còn có tên gọi khác là núi Vân Sơn do ngọn núi quanh năm có mây bao phủ; thuộc phường Ninh Sơn, Thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh, được đánh giá là vùng đất tâm linh vào hàng bậc nhất tại phía Nam; năm 1989 được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) công nhận là Di tích lịch sử và danh thắng cấp quốc gia.

Mặc dù không phải thời điểm lễ hội chính, nhưng cũng phải khá lâu chúng tôi mới có thể chen chân vào dòng người đông đúc để khám phá, chiêm ngưỡng cảnh núi non hùng vĩ, cảm nhận vẻ đẹp, lãng mạn của khu du lịch gắn với truyền thuyết huyền bí. Thuở xa xưa, núi Bà Đen vốn có tên là núi Một. Sự tích núi mang tên gọi Bà Đen được truyền tụng vào thế kỷ XVIII về người con gái tên Lý Thị Thiên Hương nhan sắc mặn mà. Khi người yêu lên đường vì nghĩa lớn, cô ở nhà sống trong vòng vây của cường hào ác bá nhưng vẫn một lòng chung thủy. Mỗi dịp Nguyên Tiêu, Thiên Hương thường vượt đường xa lên núi lễ Phật. Một ngày kia, trên đường lên núi viếng chùa, nàng bị bọn cường sơn thảo khấu chặn đường uy hiếp. Thiên Hương đã chống trả rất quyết liệt, nhưng vì thân gái thế cô, nàng đành lao mình xuống vực sâu quyên sinh nhằm giữ tiết hạnh, quyết không chịu hoen ố thanh danh trong tay bọn chúng. Đêm ấy, Thiên Hương về báo mộng cho nhà sư trụ trì ngôi chùa trên núi biết để đưa thi thể cô về an táng, sau đó được nhân dân quanh vùng lập điện thờ trên núi. Khi Nguyễn Ánh lên ngôi vua, lấy hiệu là Gia Long, tưởng nhớ đến chuyện lên núi được Thiên Hương mách bảo nơi ẩn náu và thoát nạn nên đã sắc phong cho Bà là Linh Sơn Thánh Mẫu, tạc tượng Bà bằng đồng đen để nhân dân chiêm bái, phụng thờ. Từ đó, núi Một có tên gọi là núi Bà Đen.

Điện thờ trên đỉnh núi Bà Đen

Do giữ một vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng nên trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống đế quốc Mỹ (1947-1975), núi Bà Đen từng là nơi diễn ra nhiều trận đánh ác liệt của quân và dân ta. Hiện nay, tại đây có 3 địa điểm đó là động Kim Quang, chùa Hang và bảo tàng dưới chân núi trưng bày một số hiện vật và hình ảnh về các cán bộ, chiến sĩ cách mạng. 

Núi Bà Đen đẹp như một bức tranh sơn thủy hữu tình. Trông xa xa, ngọn núi như chiếc nón bài thơ nằm úp giữa vùng đồng bằng trù phú với những cánh đồng lúa xanh bát ngát, cây cối tươi tốt quanh năm. Quần thể Núi Bà Đen nằm trải rộng trên diện tích 24km2, gồm 3 ngọn núi là: núi Heo, núi Phụng và núi Bà Đen; là ngọn núi nhô lên giữa đồng bằng; được ví như “nóc nhà Nam Bộ” với độ cao 986m (bằng 1/3 so với đỉnh núi Phanxipăng); là một trong những điểm thu hút khách du lịch dã ngoại và du lịch tâm linh ở Nam Bộ. Lên đỉnh núi, du khách có thể đi bằng nhiều cách như: đi bộ, đi cáp treo (tuyến cáp dài 1.200m) hoặc sử dụng hệ thống máng trượt. Máng trượt ở núi Bà Đen là một hệ thống khép kín, gồm hai tuyến: tuyến kéo (tuyến lên) dài 1.190m và tuyến trượt (tuyến xuống) dài 1.700m. Nằm rải rác từ chân núi lên đến đỉnh núi Bà Đen là một quần thể kiến trúc gồm điện, chùa, miếu, tháp... phản ánh những đặc trưng của văn hóa Phật giáo và tín ngưỡng dân gian. Trong đó, nổi bật là chùa Bà Đen (Linh Sơn Tiên Thạch tự) hay còn gọi là chùa Thượng và Điện Bà, nơi đặt bức tượng Bà Đen bằng đồng. Chùa Bà Đen được trùng tu và khởi dựng lại vào năm 1997. Đặc biệt, chùa còn giữ hai cột đá xanh được tạc thời Tổ Tâm Hòa (1919) ở tiền đường, mỗi cột cao 4,5m, đuờng kính 0,45m, chạm hình rồng uốn lượn rất đẹp. Bên cạnh chùa là Điện Bà được xây dựa vào thế núi từ một mái đá tự nhiên nhô ra tạo thành am động. Vòm mái của Điện Bà cao 2,5m, gian thờ nhân tạo phía trước dài 8m. Ngoài ra, trên núi còn có một số ngôi chùa khác như: chùa Phật với tượng Phật nhập Niết bàn, chùa Hang (Linh Sơn An Phước tự), chùa Hạ, chùa Trung (Linh Sơn Phước Trung tự), chùa Vân Sơn. Đan xen với hệ thống chùa là rất nhiều hang động như: Động Thanh Long, động Ông Hổ, động Ba Cô, động Ba Tuần, động Thiên Thai, động Ông Tà, hang Gió... Dưới chân núi là Khu Du lịch Văn hóa núi Bà với nhiều khu vui chơi, giải trí, nhà hàng, nhà nghỉ...

Mỗi năm, khu di tích lịch sử, văn hóa, danh thắng núi Bà Đen thu hút hằng triệu lượt du khách đến tham quan

Với vẻ đẹp huyền bí và tâm linh, hằng năm, Hội xuân núi Bà Đen được xem là một trong những lễ hội mùa xuân lớn nhất phía Nam diễn ra từ mùng 4 Tết Nguyên đán; từ chiều 30 Tết Nguyên đán đến suốt tháng Giêng và tháng Hai âm lịch, hàng triệu lượt du khách đổ về hành hương, tham quan. Ngọn núi này thu hút khách thập phương vì cảnh núi trời hùng vĩ, nhiều hang động, nhiều ngôi chùa linh thiêng vốn là nơi ẩn cư của nhiều sư sãi. Chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2018, khu du lịch này đã đón 1,86 triệu lượt khách, tăng 4,3% so với cùng kỳ năm trước.

Hệ thống cáp treo hiện đại được đầu tư để phục vụ du khách tham quan

Khu du lịch núi Bà Đen được định hướng phát triển thành trung tâm du lịch đặc sắc về văn hóa, tâm linh, vui chơi giải trí, thể thao và du lịch sinh thái. Hy vọng không xa, núi Bà Đen sẽ trở thành “điểm nhấn”, khẳng định vị thế du lịch Tây Ninh nói riêng, miền Đông Nam Bộ và của cả nước nói chung, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.

Một góc cổng vào dưới chân núi Bà Đen