Nhặt hạt dẻ rừng bao giờ cũng thú vị, đặc biệt là đối với những vị khách đến từ thành phố, chưa từng được tận mắt thấy bất kỳ một cây hạt dẻ rừng nào nữa là việc tận tay chạm vào cái vỏ xù xì đầy gai của quả dẻ. Chúng tôi đã có một chuyến nhặt hạt dẻ rừng đầy thú vị như thế ở một xóm nhỏ ven bờ sông Đà: xóm Ngòi, xã Ngòi Hoa, huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình.
Nếu tham gia vào một tour tham quan các xóm nhỏ làm du lịch ven sông Đà, thì xóm Ngòi là điểm cuối cùng của tour này mà du khách có thể ăn, ngủ tại đây. Hai căn nhà sàn đủ điều kiện làm du lịch homestay nằm trên đồi cao hướng xuống bến sông, cho nên vào các bữa sáng, du khách có thể vừa ngồi nhâm nhi tách trà nóng, thưởng thức bát cháo thịt thơm lừng, ngọt lịm và nóng hổi còn tươm khói và ngắm những ánh nắng đầu tiên ló lên dần sau đỉnh núi. Cái rét ngọt buốt của màn sương mờ còn lại từ ban đêm quẩn bên những hơi ấm đầu tiên của một ngày nắng đầu đông thật thú vị giữa tiếng suýt soa vì rét của những vị khách thành phố hiếm khi được mục sở thị quang cảnh này.
Chuyến đi nhặt hạt dẻ trên đồi của chúng tôi thực ra bắt đầu hết sức tình cờ. Từ lời rủ rê của một cô bạn trong đoàn: “đi dạo trong bản xem có gì hay”, mấy anh chị em dắt díu nhau leo qua hai ba con dốc, tìm đỉnh đồi để ngắm canhr hoàng hôn rơi xuống dòng sông kỳ vĩ nhất miền bắc. Nhưng chỉ đến giữa đường, sau tiếng reo đầy hứng khởi của một thành viên: “A, có cây dẻ rụng đầy hạt này”, dường như tất cả đều quên khuấy mất mục đích ban đầu là đi ngắm cảnh mà ngồi xệp hết xuống để lê la nhặt hạt dẻ. Vì ở thành phố có bao giờ được tận tay nhặt và ngắm hạt dẻ như thế này.
Cả con đường đi chỉ có khoảng non chục cây dẻ, giữa mùa nên hạt rụng khá nhiều, nhưng vì người dân ở đây chẳng ai nhặt nên hạt dẻ phần lớn đã bị chuột hoang hoặc thú nuôi qua đây ăn mất. Chỉ còn một số quả dẻ mới rụng là còn hạt, nhưng như thế đã đủ hấp dẫn những vị khách từ thành phố lắm rồi.
Hạt dẻ vốn chẳng xa lạ gì, vào đầu mùa đông, ngoài vỉa hè nhiều con phố, nhiều người vẫn bắc bếp lò hoặc bếp than, đặt chiếc chảo to lên đảo hạt dẻ thơm lừng ấm sực, kèm theo cái biển “Hạt dẻ rang”, đủ hấp dẫn và lôi kéo không biết bao nhiêu người dừng chân chờ mua một gói hạt mới rang còn nóng bỏng, ủ trong chiếc túi giấy để mang về “gặm nhấm”.
Nhưng ít ai biết được, để có được những hạt dẻ thơm ngậy giòn tan và bùi béo kia, công việc vất vả nhất là lấy được hạt ra khỏi quả dẻ đầy chi chít gai đâm ra tứ phía, chỉ cần ngón tay trần chạm vào là đau buốt. Dẻ ở đây rụng nguyên quả xuống đất, ngoài việc gỡ bỏ lá khô, đất vụn bám trên những gai quả nhọn hoắt, còn phải lựa tìm đúng khe nứt của quả dẻ để tách vỏ ra mới lấy được hạt. Mặc dù rất thích thú, say sưa nhặt và tách vỏ, nhưng những vị khách từ thành phố không tránh khỏi những tiếng “á, ối” vì bị gai đâm vào tay đau điếng. Phải rất lâu sau đó, khi đám quả dẻ rụng đã vãn, và túi ai nấy cũng đã ních được một ít hạt dẻ, thì mọi người mới chịu đứng dậy và trở lại mục đích ban đầu.
Món chả bưởi đặc biệt của xóm Ngòi.
Ngoài nhặt hạt dẻ rừng, xóm Ngòi còn nhiều điều thú vị mà du khách có thể thưởng thức. Xóm Ngòi nằm ngay trên vịnh Ngòi Hoa, nơi được ví như một Hạ Long thu nhỏ với núi non kỳ thú trên mặt nước xanh biếc của sông Đà. Bạn có thể trải nghiệm những hoạt động của người dân ở đây như đánh cá, kéo vó tôm, tham quan động Hoa Tiên, ngắm hoàng hôn trên dòng sông Đà. Những bữa ăn đậm sắc màu ẩm thực bản địa ở đây dưới tay các đầu bếp chuyên nghiệp được Công ty CP du lịch sông Đà tập huấn thực hiện sẽ khiến du khách nhớ mãi, như cá nướng lá chuối, thịt lợn xiên nướng được tẩm ướp gia vị đặc biệt của người Mường, chả lá bưởi (thịt lợn quấn lá bưởi nướng), các loại rau rừng, lá rừng cuốn với cá sông Đà hấp lên….
Nhặt hạt dẻ có thể là một gợi ý hay cho các doanh nghiệp hiện đang khai thác du lịch lòng hồ sông Đà ở bản Ngòi. Chỉ cần vận động, hướng dẫn người dân trồng thêm cây dẻ, cung cấp thêm một số dịch vụ, dụng cụ phụ trợ, là hoàn toàn có thể thêm hoạt động thú vị này vào tour du lịch ở xóm Ngòi, góp phần thu hút nhiều hơn du khách đến với xóm núi yên bình mà rất đẹp này.
