Phát hiện Linga-Yoni liền khối lớn nhất Việt Nam tại khu đền tháp Mỹ Sơn

Sáng 28-5, thông tin từ Ban Quản lý Di sản Văn hóa Mỹ Sơn cho biết, trong quá trình khai quật và phát lộ tại đền A10, các chuyên gia Ấn Độ và Việt Nam đã phát hiện một đài thờ sa thạch với Linga-Yoni liền khối còn khá nguyên vẹn, có kích thước 2,24m x 1m68 tại khu đền tháp Mỹ Sơn.

Theo Ông Jalihal Ranganath, Trưởng nhóm công tác bảo tồn, đây là một bộ Linga-Yoni liền khối lớn nhất tại khu đền tháp Mỹ Sơn, cũng như trong điêu khắc Chămpa. Với việc phát hiện này, chúng ta đã có một đài thờ hoàn chỉnh thuộc đền A10.

Việc phát hiện, phục hồi lại vị trí nguyên gốc cho đài thờ và bốn trụ đá đã làm rõ chức năng của ngôi đền là nơi thờ thần Shiva qua biểu tượng Linga-Yoni; qua đó đã trả lại không gian thờ tự như xưa.

Ông Phan Hộ, Giám đốc Ban Quản lý Di sản Văn hóa Mỹ Sơn cho biết, việc khai quật, phát lộ tại đền A10 để phục vụ cho công tác trùng tu đã mang lại kết quả lớn. Rất nhiều hiện vật đã được phát hiện, nhất là đài thờ và bốn trụ đá thuộc ngôi đền này. Đặc biệt, đài thờ A10 đã được các chuyên gia nghiên cứu sắp xếp từ hơn 20 mảnh vỡ để trở thành một đài thờ hoàn chỉnh nhất tại di tích Mỹ Sơn. Với Linga-Yoni to lớn, liền khối và chân đài thờ được trang trí hoa văn, vòm cửa và các đạo sư thuộc phong cách Đồng Dương thế kỷ IX, đài thờ mang giá trị rất cao về văn hóa và điêu khắc nghệ thuật.

Trang trí chân đài thờ A10.

Ngôi đền A10 được xây dựng vào thế kỷ 9 dưới triều vua Indravarman II, vị vua xây dựng phật viện Đồng Dương nổi tiếng vào năm 875, sau Công Nguyên. Cùng với đền B4, đền A10 là một trong hai ngôi đền tiêu biểu mang phong cách Đồng Dương tại thung lũng Mỹ Sơn. Được khai quật vào năm 1903 và 1904, khi đó tường phía nam giáp với A1 còn khá cao, tuy nhiên sau khi bị lãng quên và chiến tranh tại Việt Nam trong năm 1969 và 1972, công trình này đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng…

Theo nhà nghiên cứu Trần Kỳ Phương, đài thờ đền A10 và A1 ảnh hưởng từ đài thờ Mỹ Sơn E1, nhưng với cách trang trí đơn giản hơn do quá trình thay đổi về kiến trúc đền trong giai đoạn thế kỷ 8 đến nữa sau thế kỷ 9 sau Công Nguyên, từ kiến trúc đền “mở” chuyển sang kiến trúc đền “đóng”.

Từ đầu năm đến nay, các chuyên gia Ấn độ và Việt Nam cùng với 100 công nhân lành nghề đã tiến hành trùng tu đền A10, A11, A8 và tường bao. Theo Ban Quản lý Di sản Văn hóa Mỹ Sơn cho biết, hiện các hạng mục trùng tu này đang trong giai đoạn sắp hoàn thành; các ngôi đền còn lại thuộc nhóm A sẽ tiếp tục được trùng tu trong năm 2021.

Linga-Yoni liền khối trong lòng hố thiêng đền A1.