Zanskar có lẽ là một trong những thung lũng đẹp nhất ở khu vực dãy Himalaya của Ấn Độ mà tôi từng thấy. Hùng vĩ mà nên thơ, hoang dã và hẻo lánh, khoáng đạt và ngạo nghễ, sinh động và tràn ngập hơi thở cuộc sống. Các cung đường đi bộ (hiking), trekking dù ngắn hay dài ở Zanskar đều rất hấp dẫn, thu hút những người yêu thích thám hiểm từ khắp nơi trên thế giới.
Các chuyến trekking mang lại cho bạn mỗi ngày một bất ngờ vì quang cảnh hôm nay sẽ khác hôm qua. Bạn sẽ đi qua các hẻm núi sâu, thảo nguyên, đèo cao, sông xanh, qua các ngôi làng Ấn Độ - Tây Tạng nằm biệt lập ở nơi hoang vắng và địa hình hiểm trở. Bạn sẽ đi qua các tu viện cổ - nơi lưu giữ các tư liệu về Phật giáo Tây Tạng ở Ấn Độ. Ngoài ra, kiến trúc, các bức tranh tường, thangka (tranh Phật giáo Tây Tạng trên vải bông hoặc lụa thêu...) của các tu viện cũng là một bữa tiệc văn hóa mãn nhãn. Cảnh đẹp không chỉ nằm ở đích đến và trên đường đi, trekking ở Zanskar tuy đầy thử thách nhưng sẽ khiến bạn choáng ngợp và thích thú bởi bạn đang ở nơi rất hoang vu, xa xôi trên bản đồ.
Tu viện Phuktal
Phuktal là một trong những tu viện cổ nhất của Zanskar, nằm cheo leo trên vách núi đá. Bạn chỉ có thể đến tu viện Phuktal từ tháng 5 tới tháng 10 hằng năm, 6 tháng còn lại đường bị tuyết phủ, Phuktal gần như bị cô lập hoàn toàn. Nguồn thức ăn, nhu yếu phẩm hằng ngày được cung cấp cho tu viện bởi lừa, ngựa và la trong những tháng mùa hè tới cuối mùa thu. Vào mùa đông, thức ăn được vận chuyển ngay trên con sông Zanskar đã bị đóng băng. Mục đích chính khi xây dựng tu viện là giúp các nhà sư có một nơi tĩnh tâm hoàn toàn. Phuktal được xây dựng bằng bùn và gỗ trên lối vào của một hang động tự nhiên nằm trên vách đá cao của một hẻm núi thuộc một bên nhánh chính của con sông Lungnak. Phuktal được Gangsem Sherap Sampo, một môn đệ của Tsongkhapa, thành lập vào những năm đầu thế kỷ XII. Mặc dù ẩn chứa nhiều kho báu giá trị nhưng Phuktal bị lãng quên cho đến khi nhà nghiên cứu tôn giáo người Hungary Alexander Cosmo de Koros viếng thăm và ở lại nơi này từ năm 1826 đến 1827. Tu viện có bốn phòng cầu nguyện, một thư viện, trung tâm giảng dạy, nhà bếp, phòng khách và khu sinh hoạt cho khoảng 80 nhà sư sinh sống.
Nếu có nhiều thời gian và có sức khỏe, bạn hãy bắt đầu khám phá từ Padum tới Phuktal, quãng đường khoảng 60km và đi trong khoảng 10 ngày. Dọc đường sẽ có những ngôi làng nhỏ để bạn nghỉ lại qua đêm. Nếu không có nhiều thời gian, bạn có thể thuê xe ô tô chở tới làng Raru hoặc làng Anmu cách Phuktal từ 12 đến 20km.
Nhà nghỉ ở dưới chân tu viện Phuktal không thể đặt trực tuyến, khu vực quanh Phuktal cũng thường xuyên không có sóng điện thoại. Vì vậy, bạn phải tới đặt phòng trực tiếp. Đến nhà nghỉ, bạn có thể đặt ăn trưa, ăn tối và ăn sáng. Tuy nhiên, nếu bạn đi vào cuối mùa thu (cuối tháng 9 trở đi) thì nhà nghỉ không dự trữ nhiều thực phẩm. Vì thế, hãy mang theo thật nhiều đồ ăn.
Chadar trek
Chadar là cung đường rất độc đáo, chỉ thực hiện được từ giữa tháng 1 đến cuối tháng 2 ở vùng Zanskar. Chadar trek là đi trek trên sông băng Zanskar. Vào mùa đông, khi Zanskar bị đóng đường và gần như bị cô lập thì con đường này được người dân địa phương ở Leh, Lingshed và Padum sử dụng để vận chuyển, trao đổi lương thực, đồ dùng. Hành trình đi bộ trên sông băng sẽ khiến bạn khâm phục sự tháo vát, dũng cảm của người dân Zanskar và sự bền bỉ của sức người vì dù trong hoàn cảnh khó khăn nào thì con người cũng có thể tìm được cách chế ngự thiên nhiên.
Chadar là cung đường khó, nguy hiểm và đòi hỏi phải có sức khỏe. Yếu tố chính khiến việc đến Chadar khó khăn chính là thời tiết. Mùa đông rất lạnh ở Zanskar khiến sông đóng băng, đi bộ trên sông băng những ngày nắng, trời quang mây tạnh sẽ dễ thở hơn, nhưng chỉ cần tuyết rơi là cả một ngày đi bộ cực nhọc sẽ chờ bạn ở phía trước. Khi đó, việc đi lại khá vất vả, phải cẩn thận từng ly từng tí. Khi tuyết rơi, cảnh vật sẽ thay đổi trong nháy mắt, bạn sẽ không còn nhận ra cảnh vật và con đường hôm qua mình đã đi nữa, nó đã biến đổi hoàn toàn. Bạn có thể sẽ phải leo lên đá, lội nước lạnh cóng, xuống dốc trơn trượt, phải cẩn thận đi từng bước dò dẫm. Nhưng phong cảnh ngoạn mực, đẹp đến siêu thực với tuyết trắng, núi non, các thác băng khổng lồ và sự thử thách bản thân là phần thưởng đền đáp xứng đáng cho mọi nỗ lực.
Darcha - Padum
Cung đường từ Darcha tới Padum là cung đường mơ ước của nhiều "tín đồ" trekking, nó kéo dài khoảng 10 ngày qua đèo Shingo La cao hơn 4.000m. Phong cảnh ngoạn mục, những thung lũng hoang sơ, những ngôi làng thơ mộng chưa bị cuộc sống hiện đại tác động, người dân thuần khiết đến nao lòng sẽ khiến chuyến đi trở nên đặc biệt đáng nhớ. Bạn có thể tự đi cung trek này, tuy nhiên, bạn sẽ phải mang theo lều, túi ngủ, đồ ăn, nước uống và các vật dụng cần thiết khác. Bạn có thể mua tour đầy đủ dịch vụ hoặc thuê porter tại Darcha hay Manali để họ mang giúp bạn hành lý cũng như dẫn đường.
